Svetlana Tichanovskaya

Tijdens de presidentsverkiezingen had Loekasjenko één belangrijke concurrent: Svetlana Tichanovskaya. De 37-jarige politica was een van de ‘Tsjernobyl-kinderen’ van wie de gezondheid werd geschaad door de radioactieve gevolgen van de nucleaire ramp in 1986 in het naburige Oekraïne. Ze werd opgevangen door een familie in Ierland, waar ze vele zomers terugkeerde en in een plaatselijke fabriek en als tolk werkte. Ze verhuisde later naar het Wit-Russische Minsk. Toch had ze nooit de ambitie om president te worden.

Haar man, de kritische blogger Sergey Tichanovskiy, veranderde dat. Begin mei liet hij weten zich verkiesbaar te stellen, maar werd geweigerd door de centrale verkiezingscommissie.

Op 29 mei werd de videoblogger gearresteerd op beschuldiging van “voorbereiding van een ernstige schending van de openbare orde”. Volgens Amnesty International zijn deze beschuldigen verzonnen. Daarop besloot Tichanovskaya zichzelf kandidaat te stellen met beloftes als vrijlating van alle politieke gevangenen, de terugdraaiing van autoritaire veranderingen in de grondwet en het recht op vrije en eerlijke verkiezingen. Voor veel Wit-Russen bracht zij hoop op vernieuwing.

Lees ook
Broodmagere kinderen ontdekt in mensonterende weeshuizen in Wit-Rusland

Verkiezingen

De verandering waar Wit-Rusland op hoopt, kwam alleen niet. Ook deze verkiezingen komt Loekasjenko met 80 procent van de stemmen als winnaar uit de bus, voor wat zijn zesde ambtstermijn zal worden. Aanhangers van Tichanovskaya stellen evenwel dat zij recht heeft op het presidentschap. In Minsk zou ze volgens waarnemers van de oppositie in zeker twintig stembureaus hebben gewonnen. Maar zelfs uren na de stemming waren er geen officiële resultaten beschikbaar en was de website van de centrale verkiezingscommissie niet bereikbaar.

Volgens de officiële uitslagen behaalde Tichanovskaya slechts 9,9 procent van de stemmen. Individuele lokale verkiezingscommissies maakten juist resultaten bekend waaruit bleek dat de huidige president fors verlies had geleden. Toch is het Loekasjenko die zichzelf nog steeds president mag noemen. De oppositie stelt dan ook ‘dat er zoals gebruikelijk verkiezingsfraude is gepleegd’. En dat zorgt voor onrust.

Protesten

Op zondag en maandag ontstonden protesten tegen het verloop van de presidentsverkiezingen. Enkele demonstranten kwamen daarbij om en honderden mensen werden gearresteerd. Duizenden demonstranten schreeuwden dat Loekasjenko ‘de verkiezingen had gestolen van Tichanovskaya om zo zijn zesde ambtstermijn veilig te stellen’.

De politie gebruikte rubberen kogels, verdovingsgranaten en traangas, maar de demonstranten vochten terug met stenen en vuurwerk en bouwden geïmproviseerde barricades.

Litouwen

Tichanovskaya zelf weigerde de officiële verkiezingsuitslag te erkennen. Ze stelt dat ze zichzelf als verkiezingswinnaar beschouwt en dat de verkiezingen massaal zijn gemanipuleerd. De oppositie eist een hertelling van de stemmen van stembureaus waar problemen waren. Daarbij vroegen ze ook om gesprekken met de autoriteiten om tot een vreedzame machtswisseling te komen.

Dat statement werd Tichanovskaya niet in dank afgenomen. Het campagneteam van de oppositie kon haar maandag urenlang niet bereiken en haar verblijfplaats was onduidelijk. De volgende dag liet de Wit-Russische minister van Buitenlandse Zaken weten dat de politica in Litouwen ondergebracht was.

Volgens haar campagneteam is Tichanovskaya door de autoriteiten gedwongen het land te verlaten. “Ze werd door de autoriteiten het land uitgezet. Svetlana had geen keus. Vijf minuten voor het vertrek bespraken we nog onze toekomstplannen en ze was zeker niet van plan het land te verlaten”, zei haar medewerkster Olga Kovalkova tegen persbureau Reuters.

Lees ook
Trump wil Amerikaanse presidentsverkiezingen toch niet uitstellen

Wit-Rusland

Volgens CDA-kamerlid Pieter Omtzigt moet de EU snel een gezamenlijk standpunt innemen ten aanzien van de situatie in Wit-Rusland. Gaat de EU de overwinning van Loekasjenko wel of niet erkennen? Omdat Wit-Rusland een buurland van de Europese Unie is, heeft de EU en direct belang bij de ontwikkelingen in het land. “Drie lidstaten zijn buurland van Wit-Rusland. Als er daar een gewelddadige revolutie uitbreekt met een vluchtelingenstroom, dat weten die landen dat ze én een instortend land aan de grens hebben én tienduizenden vluchtelingen hebben. Het is wel degelijk van belang voor de Unie.”, zegt hij tegen BNR.

Daarbij stelt Omtzigt dat wanneer Tichanovskaya slechts tien procent van de stemmen zou hebben, ze niet in staat zou zijn om zo veel demonstranten op de been te krijgen. “En als Loekasjenko tachtig procent van de stemmen heeft, zou je massale tegendemonstraties verwachten. Een dictator die niet in staat is tegendemonstraties te organiseren heeft heel weinig draagvlak in zijn eigen land. En dus zal de EU het moeilijke besluit moeten nemen: ofwel de één ofwel de ander te erkennen.”