‘Je wil wel huilen, maar dat lukt slecht’

Als je vriend dood gaat, dan huil je. Zo werkt dat. Je huilt lang, veel, met enorme uithalen, met van die ademnood kreten en zo af en toe met wat snot erbij. Als je vriend doodgaat door een vergismoord dan komt dat wat later op gang. De shock in je lichaam kan alle informatie niet zo goed bevatten en blokkeert de boel behoorlijk. Niet persé heel handig, want je wilt wel graag huilen, alleen het lukt die eerste weken maar slecht. Een dag of drie na de moord op Stefan komt één van mijn goede vrienden langs, met koffie en sigaretten. “Ja hallo. Ik verwacht hier een compleet hysterische Janke aan te treffen. Ik ben er een halve dag en ik heb nog geen traan gezien.” Tranen kwamen er. Van het lachen weliswaar, maar toch.

Iemand troosten zonder dat zij huilt

En zo sudderde die week een beetje voort. Af en toe kwam er wel een traan, en met een beetje mazzel zelfs wel twee of drie. Maar daarmee hield het wel zo’n beetje op. Zelfs op de uitvaart, waar iedereen toch wel een beetje rekende op een groot tranendal, hield ik het bescheiden met een enkele traan. Lastig voor mij, want mijn lichaam wilde al dat verdriet echt wel graag naar buiten werken. Maar ook lastig voor de omgeving, want hoe troost je iemand die niet of amper huilt?

‘Je mag best huilen hoor’

Toen ik na de uitvaart in mijn portiek een sigaret stond te roken, kwam de buurvrouw even bij me staan. Ze was duidelijk ongemakkelijk en na wat algemeenheden zei ze: “Je mag best huilen hoor…” Vertwijfeld heb ik haar aangekeken. Voor wie moet ik huilen? Voor jou of voor mij? Het werd me steeds duidelijker dat mensen het maar lastig vonden om geen zichtbaar verdriet te zien.

Lees ook

Jankes vriend werd slachtoffer van een ‘vergismoord’: ‘Ik moest vertellen dat papa dood was’

‘Ik ben geen publiekshuiler’

Dat ik niet huil, betekent natuurlijk niet dat ik niet verdrietig ben en me niet intens klote voel van binnen. Kapotgescheurd, vol ongeloof, shock en nog steeds verbaasd over hoe mijn leven toch op dit punt heeft kunnen komen. En juist al die dingen zorgden ervoor dat huilen een behoorlijke opgave werd. Daar komt als lastige factor bij dat ik geen publiekshuiler ben, nooit geweest ook.

Weinig huilen staat gelijk aan een slecht relatie

“Ben je eigenlijk wel verdrietig?” Met afgrijzen en vol ongeloof heb ik de vragensteller aangekeken. “Ik vraag het maar gewoon, want ik zie je eigenlijk nooit huilen.” Ik denk dat mijn mond zo ver open stond van verbazing dat er met gemak een Boeing in had kunnen landen. Ik blijf stil. “Dus ik vroeg me af, als je dan toch niet verdrietig bent, hoe goed was je relatie dan eigenlijk?” Wacht even! De kwaliteit van mijn relatie is dus exponentieel verbonden aan de mate waarin ik huil. Veel huilen staat gelijk aan een kwalitatief goede relatie en weinig huilen staat gelijk aan een kwalitatief slechte relatie. Nou was ik al niet zo goed in wiskunde op school, maar deze vergelijking gaat me echt de pet te boven.

Twijfels over het verdriet

Deze opmerking heeft me op dat moment diep geraakt en heeft me zelfs even aan het twijfelen gebracht over mijn eigen verdriet en mijn omgang met dit verdriet. Het bracht me zelfs aan het wankelen over hoe ik zelf aankeek tegen de kwaliteit van mijn relatie. Het beschadigde mijn zelfvertrouwen, weliswaar kort, maar het gebeurde toch. Ik hoef niet uit te leggen dat deze mevrouw en ik elkaar daarna nog maar weinig hebben gesproken. Het geeft wel aan hoe gewend we zijn geraakt aan gehuil bij intens verdriet.

Huilen en rouw zijn aan elkaar verbonden

En natuurlijk is huilen onlosmakelijk verbonden met rouw en verdriet. Maar het gebrek aan zichtbare tranen, maakt niet dat iemand minder verdrietig is, en het bepaalt al helemaal niet de kwaliteit van mijn relatie. Het is grappig om te merken hoe, vooral mensen die mij niet kennen, aannames doen over mijn mate van verdriet gebaseerd op mijn al dan niet aanwezige tranen. Blijkbaar werkt het zo dat als iemand huilt, er verdriet is, en dat de ander dan in actie kan komen. Als je niet huilt, dan weet die ander meteen niet meer wat hij of zij moet doen lijkt het wel. Dus nogmaals: voor wie moet ik nou eigenlijk huilen? Voor jou of voor mij?

Lees ook
Amber van Zomeren (27): ‘Roeien hielp me bij het rouwproces’

Een ‘rouwtsunami’ in de avonduren

Mijn tegenwoordige huilbuien bewaar ik voor de avonduren. Heel vaak voel ik zo’n enorme jankbui al ver van te voren aankomen, ik noem dat mijn ‘rouwtsunami’. De hele dag voel ik me onrustig, opgejaagd en denk ik dat elk moment de dijken door kunnen breken. En hoewel ik het helemaal niet erg vind om in het bijzijn van mijn zoon te huilen, verdriet hoort ook bij het leven, vind ik in zijn bijzijn hysterisch janken toch lastig. Dus loop ik op mijn tenen door de dag, druk de golven die tegen mijn ogen beuken weg en wacht tot zoonlief op bed lig. Ik installeer me op de bank, zet een vreselijk verdrietig liedje op, en gooi de sluizen open! De ‘rouwtsunami’ in ‘fulleffect’. Zo’n huilbui is alleen voor mij en voor niemand anders.

Weduweregel 1:
Gij zult huilen: maar dan vooral wanneer ik het wil, als het mij uitkomt en zonder daaraan een oordeel over mijn verdriet of een waarde over de kwaliteit van mijn relatie te hangen.

Janke Verhagen verloor haar man in 2014 bij een ‘vergismoord’. Haar online magazine ‘Het is om te Janke‘ gaat, zoals ze zelf zegt, over doorleven na een klote-ervaring. Eerlijk, recht door zee en vaak met een knipoog.