Door de nucleaire dreiging vanuit Rusland en de militaire activiteit rondom kerncentrales, maken ook veel Nederlanders zich zorgen. Wat zou een eventuele kernramp in Oekraïne voor Nederland betekenen?
Is het verstandig om alvast jodiumpillen in te slaan, of zal het stralingsniveau hier wel meevallen? LINDA.nl vroeg het aan stralingsdeskundige Fieke Dekkers van het RIVM.
“Iedereen staat ook hier altijd bloot aan straling”, vertelt Dekkers. “Er zit altijd een beetje radioactief materiaal in de lucht.” Hier merken we verder weinig van. Het RIVM meet constant het stralingsniveau in Nederland, en ziet het dus meteen wanneer dit (iets) hoger uitvalt. “Dat zagen we ook twee weken na de kernramp in Fukushima, maar dat gaat om heel kleine beetjes die je alleen met specialistische apparatuur kunt meten.”
Als er in Oekraïne een kernongeluk plaatsvindt – doordat er bijvoorbeeld een centrale beschoten wordt – zal dit volgens Dekkers weinig gevolgen voor Nederland hebben. “Het is toch echt ver weg”, zegt ze. “Er zal wel extra radioactief materiaal in de lucht gemeten worden, maar heel weinig ten opzichte van wat er al was.” De situatie zal hoogstens vergelijkbaar zijn met de kernramp in Tsjernobyl in 1986. De extra hoeveelheid straling lag destijds zo laag dat evacuaties in West-Europa nooit aan de orde kwamen.
Ook zal het niet nodig zijn om alles potdicht te houden, of de schuilkelder in te gaan. Dekkers raadt aan de ramen juist wél open te doen. “Binnen is er meer radioactief materiaal aanwezig dan buiten, dus ventileren is juist goed.” Pas als je dicht bij de centrale zit, kan het verstandig zijn om thuis te blijven.
1,4 miljoen Nederlandse huishoudens ontvangen 'kernramppillen' in september
“Voor voedsel kan een kernramp op afstand wel consequenties hebben”, zegt Dekkers. Na Tsjernobyl bleek uit metingen van het RIVM dat er veel radioactief materiaal op graslanden was neergedaald. Ook spinazie bleek hoge concentraties te bevatten. “We hebben daarom de koeien in de stal gezet en tijdelijk geen spinazie van het land gegeten.”
Met oog op de nucleaire dreiging zijn er mensen die op dit moment jodiumpillen inslaan. “Wanneer er een kernongeluk gebeurt, komt er radioactief jodium in de lucht terecht”, legt Dekkers uit. Wie dichtbij woont kan dit inademen of binnenkrijgen via voeding. “Als je rond de tijd dat je daaraan bent blootgesteld een pilletje neemt, zorg je ervoor dat het radioactieve jodium niet bij de schildklier terecht komt, maar dat je het weer uit plast.”
Jodiumpillen kunnen als je dicht bij het kernongeluk woont de kans op schildklierkanker verminderen, vooral bij kinderen tot achttien jaar. Boven de veertig loop je geen extra risico. Maar het innemen van deze pillen moet wel precies op het goede moment gebeuren, waarschuwt Dekkers. “Pas wanneer de Rijksoverheid de instructie geeft. Preventief slikken heeft geen zin, dan plas je het alweer uit.”
Bij een kernramp in Oekraïne komt er zo weinig jodium deze kant op, dat je volgens Dekkers weinig risico loopt op schildklierkanker. “Het zal ontzettend sterk verdund zijn. Het innemen van het pilletje heeft dan geen zin.”
De koopkracht daalt, maar wat betekent dat voor je portemonnee?
In Nederland zullen de gevolgen van een kernramp in Oekraïne door de afstand dus meevallen. “Ik wil het niet bagatelliseren, maar ik wil mensen ook niet onnodig bang maken. De risico’s zijn kleiner dan velen denken.” In Oekraïne ligt dat anders. “Voor de mensen daar is het natuurlijk verschrikkelijk. Hoe dichterbij je zit, hoe groter de risico’s zijn.”
Wanneer er in Duitsland of Borssele een kernongeluk plaatsvindt, kan evacueren, ramen en deuren sluiten of jodiumpillen in Nederland wel zin hebben. Daarom meet het RIVM continu het stralingsniveau, zegt Dekkers. “We kunnen bij een ongeval door metingen en berekeningen zien waar het materiaal naartoe waait, welke gebieden getroffen zijn en welke interventies moeten plaatsvinden.”
