Internationaal fotograaf Marieke van der Velden maakt zich grote zorgen over de Afghaanse vrouwen die ze heeft gefotografeerd. Toen nog onbevreesd lachend voor de camera, nu vaak in alle haast uit Kabul gevlucht of stilletjes thuis wachtend op wat komen gaat.
‘Dit zijn de Afghaanse vrouwen over wie het gaat. Deze vrouwen moeten hun leven en toekomst opnieuw invulling geven, vertelt ze over de foto’s die zij maakte in het land.
De fotograaf heeft een speciale band met Afghanistan. Het was in 2005 het eerste land buiten Europa dat ze als internationale fotograaf voor Unicef bezocht. “Ik zag toen zo’n andere wereld, zéker op het conservatieve platteland. Ik keek mijn ogen uit.”
Journalist Clarissa Ward doet verslag vanuit Afghanistan: 'Talibanstrijders zitten vol adrenaline'
Voor Unicef fotografeerde ze meisjesscholen in het land. De mensen, met name de vrouwen, die ze ontmoette, maakten zoveel indruk dat ze besloot terug te keren met haar man Philip. Hij legde de reis op film vast. Van der Velden ging erheen omdat ze meer wilde weten over de vrouwen die daar wonen, wat ze doen, hoe ze leven. “Ik had zoveel vragen,” zegt ze. “Ik wilde echt terug.”
Voor het project ‘A Monday in Kabul’ legde ze in 2013 Afghanen vast op hun favoriete plek in de stad. Het waren vaak beelden van vrouwen die vooruitstrevend waren binnen de beperkingen van hun land. Zo kwam ze in contact met een vrouw die haar eigen autorijschool had en een meisje dat aan boksen deed.
Maar ze fotografeerde ook een stel vriendinnen tijdens een dagje uit naar het pretpark en een familie op een picknickkleed in het park. Zonder te ontkennen dat Afghanistan al meer dan 30 jaar conflicten kent en daarmee vele problemen, wilde ze ook een andere kant van de stad laten zien, die van het dagelijks leven. Luchtige, vrolijke beelden van de levens van moderne vrouwen in de stad Kabul.
Foto: Marieke en haar man Philip in Afghanistan.
Van der Velden kijkt met pijn in haar hart naar de foto’s die ze toen maakte. “Zoveel toekomsten zijn nu aan diggelen. Zo was ongeveer 30 procent van de studenten op de universiteit vrouw. Deze vrouwen waren echt vooruitstrevend bezig. Die levens zijn nu overhoop gehaald. Alles wat was opgebouwd is in één klap weg.”
“Veel vrouwen zijn gevlucht en laten land, familie en vrienden noodgedwongen achter. Het is vreselijk, maar ze hebben geen keuze. Nu de conservatieve, strenge islamitische tak opstaat, is dat met name voor de moderne vrouwen uit de stad echt een ramp.”
Het maakt deze mensen niet uit waar ze heen gaan, als ze maar het land kunnen verlaten.“Het basketbalmeisje dat ik fotografeerde kon via de Spaanse basketbalbond naar Spanje vliegen. Mijn Afghaanse chauffeur Zarif vluchtte naar Duitsland en mijn fixer Najib vluchtte naar Canada.”
Met een aantal vrouwen van het fotoproject heeft Van der Velden nog steeds contact. “Veel van hen die het land uit wilden, zijn er ook uit”, zegt ze opgelucht. Een aantal anderen moet blijven. Vanuit Nederland kan ze niet veel betekenen voor de Afghanen, maar ze biedt een luisterend oor. Diverse online foto’s heeft ze uit voorzorg verwijderd. “Ik zou niet willen dat ik wie dan ook in problemen breng.”
Ze benadrukt dat ‘de Afghaan’ niet bestaat en dat de bevolking heel divers is met talloze stammen. “Maar mijn hart gaat uit naar alle Afghanen en naar de vooruitstrevende vrouwen in het bijzonder. Zij zijn in gevaar. Dít zijn de mensen over wie het gaat. Zij vrezen voor hun leven, hun toekomst.”
A Monday in Kabul (English subtitles) from Philip & Marieke on Vimeo.
Nederland stopt vandaag met evacuaties vanuit Afghanistan
