In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op woensdag 22 november duikt LINDA. in de verkiezingsprogramma’s. Wat vinden politieke partijen van onderwerpen die (ook) belangrijk zijn voor vrouwen?
Deze week: de zes grootse partijen in de peilingen over de woningmarkt.
VVD wil de hypotheekrenteaftrek niet verder versoberen, en de lokale lastenstijging voor huiseigenaren en mkb’ers beperken. De partij wil dit doen door een landelijk maximumpercentage voor de ozb-stijging te introduceren waar gemeenteraden op kunnen sturen. Om meer starters aan een huis te helpen, gaat de ontwikkeling van een Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen door, eventueel met uitbreiding.
VVD wil dat dakloze mensen een flexwoning kunnen krijgen en houdt de doelstelling van nul daklozen in 2030 vast. Ook wil ze dat meer starters gebruik kunnen maken van een startershypotheek door de studieschuld minder te laten meetellen. De partij wil dat huurders van sociale huurwoningen een wettelijk recht krijgen om de eigen huurwoning te kopen tegen een marktconforme prijs.
Erfpacht bij nieuwe woningen mag alleen als dit de betaalbaarheid ten goede komt. Bij huidige erfpachtregelingen wil VVD transparantie en consumentenbescherming centraal stellen. De maximale indexatie van de te betalen canon volgt de maximale huurverhoging voor vrije sectorwoningen.
VVD wil woningbouwcorporaties stimuleren om meer sociale huur te bouwen, en met ontwikkelaars en marktpartijen een akkoord afsluiten om meer middenhuurwoningen te bouwen. Ze wil het aantrekkelijker maken om te investeren in middenhuur door de knelpunten tegen het licht te houden.
De partij wil de grootste stijgingen van de huren beperken en werken aan redelijke huurprijzen. De VVD wil niet dat verhuren hierdoor niet meer loont, waarbij de partij oog wil houden voor kleine verhuurders. De regels die door de huidige minister zijn voorgesteld om de huurprijs te berekenen wil de VVD inruilen voor een eenvoudig systeem. Voor diverse maatschappelijke beroepen komt een landelijke voorrangspositie voor huurwoningen.
De VVD wil corporaties en verhuurders vragen woningen te verduurzamen. Iedereen die in een slecht-geïsoleerde huurwoning woont, kan hier melding van maken bij de gemeente. De gemeente verplicht verhuurders een maandelijkse huurkorting te geven, totdat maatregelen zijn genomen om de woning te isoleren. Ook wil de partij zoveel mogelijk hobbels aanpakken die het verhuurders bemoeilijken woningen te verduurzamen.
De partij wil een jaarlijkse inkomenstoets voor sociale huurwoningen om te zien of de gevraagde sociale huur nog gepast is. Mensen die een te hoog inkomen hebben, betalen een hogere huur. Het wordt verboden voor corporaties om weeskinderen na het overlijden van hun ouders uit de sociale huurwoning te plaatsen.
De partij wil gemeentes helpen de Wet goed verhuurderschap in de praktijk te brengen. Huisjesmelkers die huurders intimideren of doelbewust overbewoning mogelijk maken worden harder gestraft. Ook wil ze verhuurders meer mogelijkheden geven om illegale onderverhuur tegen te gaan.
De VVD wil dat de overheid meer regie neemt in de woningbouw, en zorgt dat er zoveel mogelijk huizen worden gebouwd. In samenspraak met de provincies wijst de rijksoverheid locaties sneller aan om te bouwen, als dat gemeentelijk niet gebeurt. Ook wil de partij een Bouwakkoord met bouwers, woningbouwcorporaties en provincies om in ieder geval tientallen nieuwe grootschalige wijken te bouwen. Deze afspraken worden afdwingbaar.
De partij wil naast sociale huurwoningen meer betaalbare koopwoningen bouwen, waaronder ook meer woningen voor kleine huishoudens.
De PVV wil sociale huren verlagen en de huurtoeslag verhogen. Ook wil de partij meer sociale huur, middenhuur en koopwoningen ‘voor Nederlanders’ bouwen. De PVV wil niet alleen binnenstedelijk, maar ook buitenstedelijk bouwen waarbij het in steden en dorpen mogelijk wordt om ‘een straatje erbij’ te bouwen. Gemeenten moeten sneller bouwvergunningen verstrekken en procedures verkorten. De partij wil dat ‘belemmerende stikstofregels van tafel’ verdwijnen, en dat statushouders geen voorrang krijgen bij de toewijzing van sociale huurwoningen.
De partij wil niet dat woningen gasvrij gemaakt worden, en de warmtepomp moet niet verplicht worden. Permanente bewoning van vakantiewoningen moet volgens de PVV worden toegestaan.
GroenLinks-PvdA ziet volkshuisvesting nadrukkelijk als een publieke taak, en wil een minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening met doorzettingsmacht. Een Woningbouwfonds moet ervoor zorgen dat er jaarlijks 100.000 woningen bijkomen, waarvan minimaal 40.000 sociale huurwoningen en 40.000 woningen in het middensegment (huur en koop). Aangepaste vergunning- en bezwaarprocedures die meer rekening houden met de belangen van woningzoekenden geven de partijen de prioriteit.
De partijen willen zetten op de ontwikkeling van nieuwe gezamenlijke woonvormen voor alleenstaanden, samengestelde gezinnen, ouderen en mensen met een beperking die zorg nodig hebben. Daarbij wil ze een doorbouwgarantie introduceren, waardoor bouwprojecten doorgaan, ook als het voorverkooppercentage van 70 procent niet gehaald wordt.
Met de nieuwe Nationale Grondbank willen ze meer grond in publieke handen en overheden helpen om betaalbare nieuwbouw te realiseren. Bezitters van grond met een bouwbestemming krijgen een bouwplicht: binnen een vaste termijn moeten zij overgaan tot de bouw van een woning. Als ze dat niet doen volgt eerst een boete, en uiteindelijk onteigening. Lokale overheden krijgen daarnaast de mogelijkheid om braakliggende grond te belasten, zodat eigenaren worden aangezet om deze te bebouwen.
Woningcorporaties krijgen de mogelijkheid om ook betaalbare huurwoningen voor middeninkomens te bouwen. Daarnaast verhoogt GroenLinks-PvdA de inkomensgrenzen voor de sociale huursector. Ze geven woningcorporaties en wooncoöperaties de middelen om actief woningen van private partijen over te kopen en er sociale huur in te realiseren. Huurders en bewonerscommissies krijgen meer zeggenschap over het beleid en de samenstelling van het bestuur. Woningcorporaties hoeven per direct geen winstbelasting meer te betalen.
Elke gemeenten zorgt ervoor dat minimaal 30 procent van de woningvoorraad uit sociale huurwoningen bestaat. De partijen zetten daarom in op ten minste 40 procent sociale huurwoningen in de nieuwbouw. Gemeenten met een groot tekort aan sociale huurwoningen krijgen de opdracht extra woningen in dit segment te bouwen. De minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening krijgt de mogelijkheid voldoende sociale huurwoningen af te dwingen.
Corporaties mogen alleen nog verkopen als het aandeel sociale huurwoningen in de wijk, of in het geval van kleinere gemeenten in de kern, op peil blijft. Corporatiewoningen worden alleen verkocht aan wooncoöperaties, overheden of andere corporaties. Ze mogen alleen aan particulieren worden verkocht, maar dan wel met zelfbewoningsplicht. Als zij deze woningen weer willen doorverkopen, krijgen woningcorporaties of wooncoöperaties het recht van eerste koop.
GroenLinks-PvdA stimuleert transformatie, optoppen en splitsen van bestaande woningbouw. Ook wil ze mensen actief aanmoedigen hun woning met anderen te delen, onder andere door de kostendelersnorm te schrappen. Ook wil de partij dat elke gemeente een leegstandsverordening opstelt en gemeenten de mogelijkheid krijgen om eigenaren van leegstaande panden te belasten. Woningen mogen via platforms als Airbnb niet langer dan negentig dagen per jaar verhuurd worden. Platforms gaan voortaan openheid geven over de verhuur.
Om jongeren gelijke kansen te geven op de wachtlijst voor de sociale huur, willen de partijen meer experimenteren met toewijzing van woningen via loting. De voorgestelde bezuiniging op de huurtoeslag gaat niet door. Jongeren vanaf 18 jaar en huurders met een huur boven de liberalisatiegrens krijgen recht op huurtoeslag. Dit wordt ook beschikbaar voor onzelfstandige woonruimtes zonder eigen huisnummer. Met de Wet vaste huurcontracten willen de partijen dat het vaste huurcontract weer de norm wordt.
Voor alle huurwoningen voeren de partijen een maximale huurprijs in die wordt berekend aan de hand van het puntenstelsel. De rol van de WOZ-waarde telt daarin minder zwaar mee. Verhuurders die te hoge huren vragen, krijgen een boete. Gemeenten mogen vergunningen intrekken bij herhaaldelijke bestraffing. Alle huren stijgen maximaal mee met de inflatie, behalve als deze hoger is dan de loonstijging: dan volgen we de cao-lonen.
Via het Woningbouwfonds stimuleren de partijen de realisatie van nieuwe betaalbare koopwoningen, maar wel met de voorwaarde dat de grond onder de koopwoning in handen blijft van een gemeenschappelijke partij en mensen hun koophuis terug verkopen aan die partij als ze verhuizen. Verder wil GroenLinks-PvdA gemeenten de mogelijkheid geven om gebieden aan te wijzen waar mensen met een laag of middeninkomen voorrang krijgen op koopwoningen. Ook kunnen gemeenten voor de gehele woningvoorraad een zelfbewoningsplicht in te voeren voor onbepaalde termijn. De hypotheekrenteaftrek wil GroenLinks-PvdA stapsgewijs afbouwen.
Weet wat je stemt: dit zeggen verkiezingsprogamma’s over kinderopvang en ouderschapsverlof
NSC wil een minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening die een taakstelling krijgt met betrekking tot het jaarlijks aantal te bouwen woningen. Het Rijk maakt niet-vrijblijvende afspraken met provincies en gemeenten over aantallen te bouwen woningen. Ook ziet ze erop toe dat er voldoende locaties worden aangewezen voor nieuwbouw.
NSC wil in gesprek met marktpartijen om versnelling van de bouw voor elkaar te krijgen. Voorlopig verandert er niets aan de fiscale behandeling van de eigen woning. De partij wil de huurprijsbescherming versterken en het gereguleerde deel van de huursector uitbreiden, zodat de huren van honderdduizenden middenhuurwoningen gereguleerd worden.
De partij wil dat woningbouwcorporaties ten minste 350.000 nieuwe woningen gaan bouwen tot 2031. In gemeenten die minder sociale huurwoningen hebben dan het landelijk gewenste gemiddelde moeten een minimum van 30 procent sociale huur in hun nieuwbouwprogramma. NSC wil het daarnaast voor corporaties weer mogelijk maken om lage middenhuurwoningen te bouwen.
Op het moment dat iemand te groot woont, moet het volgens NSC mogelijk worden om van woning te ruilen met iemand die te klein woont: een volkshuisvestelijk gewenste woningruil. Ze verwacht van woningcorporaties en gemeenten dat zij dit faciliteren. De partij stelt voor om de terugverdientijd voor tijdelijke woningen op te rekken van maximaal 30 naar 40 jaar, om een betere kwaliteit flexwoningen te kunnen realiseren.
De huurconstructies voor een kamervergunning worden herzien en de mogelijkheid om gezamenlijke huurcontracten te sluiten die enkel bedoeld zijn om regels te omzeilen wordt geschrapt. Het wordt eenvoudiger om een lagere kamerhuur af te dwingen als de verhuurder zich niet aan het puntensysteem houdt. Er komen betere mogelijkheden voor hospitaverhuur.
De partij steunt de wijziging van de Huisvestingswet die gemeenten de ruimte geeft om een deel van de beschikbare huur- of koopwoningen toe te wijzen aan mensen met bepaalde beroepen of een sociale binding.
Om plotselinge en excessieve stijgingen van de erfpacht te voorkomen en mensen meer zekerheid te geven over hun huidige en toekomstige woonlasten komt er wettelijke consumentenbescherming voor erfpachters.
Het moet eenvoudiger worden om woningen te splitsen, en een tijdelijke woonunit te realiseren bij een bestaande woning. Onder bepaalde voorwaarden wordt het plaatsen van een extra woning bij een particuliere koopwoning vergunningvrij. Het wordt eenvoudiger om leegstaande kantoren om te bouwen tot woningen. NSC stimuleert gemeenten om actief op zoek te gaan naar locaties voor het ‘inbreiden’ van nieuwe woningen en het ‘optoppen’ van bestaande woningen.
Politiek verslaggever Merel Ek: 'Dassen gaf bijna een soort campagne-advies aan Timmermans'
D66
Om het oplopende woningtekort aan te pakken, wil D66 dat het Rijk weer de regie over volkshuisvesting overneemt. Woningdeling moet gemakkelijker worden. Belemmeringen vanuit Rijk, gemeenten, woningbouwcorporaties en hypotheekverstrekkers moeten worden weggenomen. D66 wil door met de invoering van de nieuwe Wet regie op de volkshuisvesting, met focus op de balans tussen sociale huur en woningen in het middensegment in wijken, dorpen en steden. Het verhogen van het aantal studentenwoningen moet wat D66 betreft onderdeel worden van de Wet regie op de volkshuisvesting. Fiscaal wordt het bezit van meerdere huizen zwaarder belast, en beleggers gaan betalen over hun verhuurinkomsten.
D66 schaft de hypotheekrenteaftrek in stappen af. Alle inkomsten worden meegenomen in de berekening van iemands hypotheek. Het moet makkelijker worden om aan te tonen wat iemand kan dragen, bijvoorbeeld op basis van rekeningafschriften van betaalde huur in het verleden. Ook wil de partij dat ouderen gemakkelijker een hypotheek kunnen krijgen en of een een omkeerhypotheek aan te gaan. Je verkoopt dan je huis terug aan de bank en gaat over op huur.
D66 wil een omslag van eenzijdige focus op nieuwbouw naar meer en beter gebruik van de bestaande woningvoorraad, locaties en gebouwen. D66 wil dat met name woningcorporaties hiermee aan de slag gaan. Gemeenten waarin veel woningen leegstaan, worden verplicht een leegstandsverordening op te stellen en deze te handhaven. Procedures voor transformatie van kantoorgebouwen naar woningen worden verbeterd zodat het voor eigenaren makkelijker wordt om dit te doen. Hypotheekverstrekkers en woningbouwcorporaties gaan actief meedenken als huurders en huiseigenaren een kamer of zolder willen verhuren.
De partij wil een Nationaal Isolatieoffensief opstarten, waarbij tochtige woningen het eerst aan de beurt zijn. Wat D66 betreft krijgen mensen die zelf aan de slag gaan met de verduurzaming van hun huis ook toegang tot verduurzamingssubsidies. Huurders van wie de huisbaas weigert om te verduurzamen, krijgen via het initiatiefrecht de mogelijkheid zelf een verduurzamingsplan in te dienen.
D66 wil een doorbouwfonds om de bouw van betaalbare woningen op gang te houden. Om te borgen dat sociale huurwoningen betaalbaar blijven, komt er een transparante en algemeen geldende methodiek om een sociale grondprijs vast te stellen. D66 wil dat minimaal een derde van de nieuw te bouwen huizen sociale huurwoningen zijn, en woningcorporaties moeten ook middenhuur gaan bouwen. Ze krijgen hiervoor geborgde leningen. Ook wil D66 de inkomensgrens van de sociale huursector verhogen.
De partij wil de opkoopbescherming voor betaalbare koopwoningen verlengen tot 2027 om de kansen van starters te beschermen. Ook wil de partij in zoveel mogelijk gemeenten een raad van woningzoekenden om de belangen van woningzoekenden beter te vertegenwoordigen. Het landelijk initiatief koopstartfonds wordt een revolverend fonds waarin ook commerciële partijen kunnen investeren. Dit moet ervoor zorgen dat ook in slechte tijden betaalbare starterswoningen gefinancierd kunnen worden. D66 wil inzetten op doorstroming door meer ouderenwoningen te bouwen.
Mantelzorg en ouderenzorg: dit zeggen de verkiezingsprogramma's
BBB wil onderzoeken of de gemiddelde proceduretijd voor bouwprojecten aanzienlijk verkort kan worden, en of de omgevingswet in de praktijk daadwerkelijk een positief effect heeft. Je moet bezwaarprocedures binnen de woningmarkt sneller en met prioriteit kunnen doorlopen. BBB wil de tekorten op de woningmarkt aanwijzen als groot openbaar belang waardoor afgeweken kan worden van de Europese milieuwetgeving, zoals stikstof.
BBB wil de regelgeving voor nieuwe woningen, zoals het bouwbesluit en duurzaamheidseisen, de komende jaren bevriezen. Daarnaast zet ze wel in op verduurzaming van bestaande woningen door (financiële) stimulering. De partij wil onder andere inzetten op meer innovatie en fabrieksmatige woningbouw, omdat dit minder arbeidskracht vergt.
De partij wil meer mogelijkheden voor het herbestemmen van oude agrarische bedrijfspanden naar woningen. Ze wil bij het toewijzen van huurwoningen voorrang geven aan mensen met lokale binding, urgentie of aan hen die een belangrijke bijdrage leveren aan de leefbaarheid. Ook ‘familie wonen’ (twee of drie generaties die elkaar ondersteunen) moet weer mogelijk zijn, de limiet van twee adressen per postcode wordt geschrapt. Het moet bijvoorbeeld mogelijk zijn dat mensen een kangoeroewoning realiseren als zij samen met familieleden willen wonen. Ook moet je makkelijker een extra kleine woning op het erf kunnen realiseren.
Om de druk op de woningmarkt te verminderen, wil BBB ook de migratiedruk beperken. De partij wil de opvang van statushouders beperken tot 15.000 per jaar om de wachtlijsten voor sociale huurwoningen terug te dringen. Ook wil de partij de heldere kaders en regelgeving opzetten voor (toezicht op) huisvesting van arbeidsmigranten.
De bestaande voorraad sluit volgens BBB onvoldoende aan op de groeiende groep één- en tweepersoonshuishoudens. Daarom wil ze woning delen, het splitsen van woningen en het verhuren van kamers in bestaande woningen eenvoudiger en financieel aantrekkelijker maken. Dit onder andere door het delen van een woning zonder omzettingsvergunning toe te staan. Ook wil BBB de kostendelersnorm daarom afschaffen.
BBB wil een gedoogregeling met een heldere peildatum en zonder precedentwerking voor bewoners van vakantiehuizen, en onderzoeken of deze vakantieparken eventueel permanente woonwijken kunnen worden.
De partij wil institutionele én private investeerders stimuleren om meer betaalbare woningen te realiseren. Het voorgenomen doortrekken van het Woningwaarderingsstelsel (WWS) voor middeldure huur- woningen wil ze voorlopig bevriezen. De partij onderzoekt eerst of het verder reguleren van de markt niet betekent dat er minder geïnvesteerd gaat worden. Door woningcorporaties te ondersteunen, wil BBB zo snel mogelijk weer terug naar de realisatie van 30.000 sociale huurwoningen per jaar.
Het is de ambitie van de BBB om twee derde van alle nieuwbouwwoningen binnen het betaalbare segment te laten vallen. De partij wil een garantieregeling gericht op starters met lagere en middeninkomens. Daarbij wordt rekening gehouden met een zo min mogelijk prijsopdrijvend effect.
Verantwoording: in dit artikel worden de zes politieke partijen besproken die op 20 november bovenaan stonden in de Peilingwijzer van politicoloog Tom Louwerse. Het gaat om een deel van de (ingekorte) standpunten zoals beschreven in hun verkiezingsprogramma’s.
Loonkloof, femicide en vrouwspecifieke zorg: dit zeggen de verkiezingsprogramma's
