Van gewapende overvallen tot moord en doodslag – en dat terwijl je nog op de middelbare school zit. De criminaliteit onder jongeren neemt af, maar de misdrijven worden juist ernstiger. Waar komt deze verharding van de jeugdcriminaliteit vandaan? En wat voor soort jongeren zitten hierachter?
LINDA. vroeg het strafrechtadvocaat Clarice Stenger, die een duidelijke ontwikkeling ziet de afgelopen jaren.
In 2022 werd met zeventig steekincidenten door tieners het recordaantal van de afgelopen jaren behaald. Tien mensen kwamen hierbij om het leven, dat is meer dan 2020 en 2021 bij elkaar, blijkt uit een analyse van het ANP. Maar wie zijn de jongeren achter deze cijfers?
Volgens Stenger gaat het voornamelijk om jongens die hun veiligheid op straat zoeken in plaats van thuis. “Ze komen uit gezinnen waarbij hun ouders al genoeg moeite hebben met hun eigen hoofd boven water houden en waar vaak emotionele verwaarlozing speelt. Hierdoor zoeken de jongeren elkaar op straat op. Ze draaien weg van hun gezin, school en hulpverlening en proberen op straat een status op te bouwen.”
Stenger zegt dat de verharding vooral te zien is in wat voor soort misdaden de jongeren plegen op welk moment in hun leven. “Jaren geleden begonnen jongeren met af en toe iets stelen, waarna de misdaden steeds erger werden. Nu is de eerste aanraking met justitie bijvoorbeeld een gewapende overval. Ze stromen hoger op de ladder binnen, waardoor de geweldsincidenten daarna gelijk veel heftiger zijn.”
Hoogste aantal in afgelopen jaren: ongeveer zeventig steekincidenten door tieners in 2022
Ook vertelt de strafrechtadvocaat dat deze jeugdcriminelen veel waarde hechten aan status, waarbij social media een grote rol speelt. “Ze zien daar mensen met veel geld, dure auto’s en horloges en ze willen dat ook. In hun ogen kunnen ze dat bereiken door de criminaliteit in te gaan. De stap richting criminaliteit maken is voor hen ook kleiner dan hulp zoeken en naar school gaan.”
Daarnaast is het mogelijk dat uitingen van drillrap-groepen een aandeel hebben in de verharding van de jeugd. “Zij maken video’s waarin ze geweld en wapens verheerlijken. Als je dat maar vaak genoeg ziet, dan doet dat mogelijk iets met je belevingswereld”, aldus Stenger.
Bij deze drillrap-groepen komen vaak conflicten kijken waarbij de groepen elkaar op social media uitdagen. “Iedereen kijkt dan mee, dus de kans is groot dat deze jongeren de druk voelen om op te treden. Ze zien daarbij ook geen andere mogelijkheid dan een wapen bij zich te dragen.”
De strafrechtadvocaat spreekt van een groot en complex probleem. “Waar is de hulp? Als we deze jongens willen helpen, moet er heel veel gebeuren. Op dit moment komen ze in een jeugdgevangenis terecht, waar ze eigenlijk alleen nog maar meer verharden.”
Volgens Stenger moet er geïnvesteerd worden om de jonge criminelen uiteindelijk een ander perspectief te geven. “Je moet ze laten zien dat je ook op een legale manier aan status en geld kunt komen. Maar daar zijn heel veel goede mensen voor nodig en daar is nu een enorm tekort aan.”
Daarnaast moet er naar de basis van de jongens gekeken worden, stelt ze. “De overheid zou ervoor moeten zorgen dat de ouders weer kunnen focussen op hun kinderen, dat de wijkagenten terugkomen en er coaches komen die helpen in plaats van controleren. Preventieve hulp is de eerste stap.”
Jeugdcriminaliteit in tijden van corona: 'Jongeren zijn vatbaarder voor risicogedrag'
