‘Ik mis je’-presentatrice Hella van der Wijst schreef een boek over verdriet en troost bieden. Wat zeg je wél en wat vooral niet tegen iemand die rouwt?
Wij belden met Hella om een aantal do’s en don’ts op een rijtje te zetten.
'Het komt wel goed': wat je echt níet (en juist wel) moet zeggen als iemand rouwt
Troost bieden
“Voor de EO maak ik sinds drie jaar het programma Ik mis je. Onderwerpen als troost en rouw komen vaak aan bod, maar televisie is vaak te vluchtig om echt in te zoomen op deze onderwerpen”, vertelt Hella. “Ik heb dit boek, met 22 verhalen over troost, gemaakt omdat ik eens echt stil wil staan bij wat werkt en wat niet.”
Top tien
“Aanvullend hebben we een enquête afgenomen via Ruigrok NetPanel, waaruit een top tien is gekomen van dingen die je wél en juist niet moet zeggen om troost te bieden. Opvallend is dat de volledige top tien van don’ts bestaat uit dingen die worden gezegd, terwijl de do’s hoofdzakelijk bestaan uit dingen die je kunt doen. Kortom, bij verdriet bieden daden vaak meer troost dan woorden.”
We leggen Hella een aantal do’s en don’ts uit de top tien van het onderzoek voor.
Do’s
De nabestaande naar mooie herinneringen vragen
“In mijn boek komt een jonge weduwe aan bod, die zich na de dood van haar man niet meer thuis voelde in haar hechte vriendengroep. De reden? Zij wilde graag over haar man praten, maar binnen de vriendenclub werden verhalen over hem vermeden. Uiteindelijk bleek dat ze dat deden om haar niet te kwetsen, maar juist die stilte raakte haar. Veel mensen gaan uit onhandigheid moeilijke onderwerpen uit de weg, maar om te weten wat iemand wil, moet je het echt gewoon vragen.”
De nabestaande niet ontwijken
“Het is echt schokkend hoe vaak dat gebeurt. Mensen die opeens omdraaien omdat ze zich geen houding weten te geven. Dat is zo pijnlijk. Juist in moeilijke tijden kan je iets doen. Al zeg je alleen maar hoe erg je het vindt voor de ander. Dat is beter dan weglopen.”
Blijven openstaan voor het verhaal van de nabestaande (op lange termijn)
“Net na het overlijden is er veel aandacht, maar daarna komt het zwarte gat. Voor de een komt dat sneller dan de ander. Het leven om je heen gaat door, maar niet voor degene die iemand mist. Blijf altijd openstaan als iemand een verhaal van een overleden nabestaande wil delen. Zelfs als je nieuw geluk gevonden hebt, doen opmerkingen als: ‘Moet je nou wéér over hem/haar beginnen’ ongelofelijk zeer.”
Een knuffel geven
“Deze is een beetje dubbel, want de uitspraak wordt ook genoemd in het lijstje van ‘don’ts’. Veel mensen vinden een knuffel fijn, maar anderen zitten er totaal niet op te wachten. Zo zie je maar, troost bieden blijft maatwerk.”
Don’ts
Zeggen: ‘Gelukkig ben je nog jong en kan je nog een nieuwe relatie krijgen/moeder worden’
“Mensen zeggen zoiets met de beste bedoelingen. Ze denken zelfs dat ze echt iets liefs zeggen, maar hebben niet door dat ze de overleden persoon met deze opmerking enorm tekort doen. En de nabestaande ook, want het klinkt alsof de overledene alweer is vergeten.”
Zeggen: ‘Hij/zij heeft het nu beter bij god’
“Er wordt verschillend gedacht over leven na de dood. Voor het boek sprak ik tv-dominee Arie van der Veer, die zijn zoon Peter heeft verloren. Zelfs hij zei kriebelig te worden van dit soort opmerkingen. Of je nu gelovig bent of niet, met deze opmerking pretendeer je te weten hoe het zit.”
Zeggen: ‘Ieder krijgt wat hij/zij aankan’
“Dit biedt geen troost. Als je denkt dat het wel zo is, zit je mis. Het is hetzelfde als zeggen dat het goedkomt. Als je iemand verliest, hoeft het niet meteen goed te komen. Bovendien is het niet zo dat als je minder ‘sterk’ was geweest, je dit verlies niet zou overkomen.”
Zeggen: ‘Kom op, doorgaan!’
“Nog zoiets. Ik denk dat we dit zeggen omdat onze maatschappij heel erg oplossingsgericht is. Ben je ziek? Hier heb je een pil. Maar rouw is geen ziekte, het hoort bij het leven. Het is iets waar je doorheen komt. Dat heeft tijd nodig en lieve mensen om je heen. Bij voorkeur mensen die weten wat ze wel of niet kunnen doen of zeggen.”
Lees ook
Man Bibian Mentel brengt ode aan zijn vrouw: ‘De kanker is weer terug’
Volledige top tien: Do’s
- Blijven openstaan voor het verhaal van de nabestaande
- Zeggen: ‘Ik ben er voor je’
- De nabestaande niet ontwijken, maar op hem/haar afstappen
- Vragen of je iets kunt doen en dat ook doen
- Toegeven dat je niet weet wat je moet zeggen
- Een knuffel geven
- Opbellen om te vragen hoe het gaat
- Zeggen: ‘Sterkte’
- Samen iets gaan doen, zoals wandelen, sporten of naar het theater gaan
- De nabestaande naar mooie herinneringen vragen
Volledige top tien: Don’ts
- Zeggen: ‘Ben je er nog niet overheen?’
- Zeggen: ‘Gelukkig ben je nog jong en kan je weer moeder worden’
- Zeggen: ‘Gelukkig ben je nog jong en kan je een nieuwe relatie krijgen’
- Zeggen: ‘Hij/zij heeft het nu beter bij God’
- Zeggen: ‘Ben je hem/haar nu al vergeten?’
- Zeggen: ‘Ieder krijgt wat hij/zij aankan’
- Zeggen: ‘Kom op, doorgaan!’
- Zeggen: ‘Je moet dankbaar zijn voor wat je wél hebt’
- Zeggen: ‘De natuur weet wat hij moet doen’
- Zeggen: ‘Het komt wel goed’
Hella’s boek getiteld ‘Troost, als je iemand mist’ is vanaf morgen (25 januari) verkrijgbaar.
