De helft van de wereldbevolking menstrueert. Hartstikke normaal, dus. Helaas rust er nog altijd een taboe op menstruatie. Mensen vinden het vies, worden er ongemakkelijk van of durven er niet over te praten.
Hoogste tijd om het taboe te doorbreken, vindt belangenorganisatie WOMEN Inc. Vandaag, op Wereld Menstruatiedag, lanceren ze de campagne ‘Gewoongesteld’.
“Ongesteld betekent in de letterlijke zin van het woord dat het slecht met iemand is gesteld. Wij noemen het liever gewoongesteld, omdat je er gewoon over zou moeten kunnen praten en menstruatieproducten gewoon voor iedereen beschikbaar moeten zijn”, begint Femke van Heun van WOMEN Inc. “Met de campagne willen we menstruatie bespreekbaar maken en ervoor zorgen dat menstruatieproducten overal beschikbaar zijn. Daarom lanceren we vandaag een statusrapport met de meest recente feiten en cijfers over het taboe op menstruatie en menstruatiearmoede.”
De organisatie heeft een duidelijke missie. Want: “Het taboe op menstruatie is een uiting van genderongelijkheid. Alleen als het taboe doorbroken wordt, krijgen vrouwen meer gelijke kansen, onder andere op de werkvloer. Het taboe op menstruatie werkt stereotypen en een kennisgebrek in de hand. Dit heeft een grote impact op de mentale en fysieke gezondheid van mensen die menstrueren. Door dit taboe hebben veel mensen geen idee wat ‘normaal’ is en met welke klachten je naar de dokter gaat.”
Mannelijke Kamerleden ervaren menstruatiekrampen met simulator: hun reacties liegen er niet om
Van Heun legt uit waar het taboe vandaan komt. “Een taboe is niet zomaar iets wat één persoon van een ander vindt. Het ontstaat uit een complexe sociale geschiedenis van in- en uitsluiting. Iets is een taboe wanneer het afwijkt van de norm (niet iedereen menstrueert), invloed heeft op hoe we iemand zien (negatieve opvattingen, zoals de ‘chagrijnige, ongestelde vrouw’) en geassocieerd wordt met een bepaalde identiteit (het vrouw-zijn).”
Kom je een keer fel uit de hoek, is de opmerking ‘Ben je ongesteld of zo?’ je vast niet onbekend. En dat laat precies het taboe zien. “Er hangt een negatief frame omheen.”
34 procent van de vrouwen in Nederland vindt het ongemakkelijk om met vrienden over menstruatie te praten. Uit onderzoek van Plan International blijkt dat vrouwen het onderwerp vaak alleen met andere vrouwen bespreken. En hoewel 83 procent van de jongens het prima vindt als er openlijk over menstruatie wordt gesproken, vindt 1 op de 3 respondenten ook dat menstruatie geheim moet blijven. De belangrijkste redenen: het is voor hen niet belangrijk en menstruatie is een privézaak voor meisjes en vrouwen.
Van Heun benoemt nog een opvallend percentage. “49 procent vindt het ongemakkelijk om zichtbaar met een menstruatieproduct naar de wc te lopen waar collega’s, studiegenoten of kennissen bij zijn. Dat is een duidelijk teken van een taboe. We schamen ons dus zelfs voor hetgeen wat verwijst naar menstruatie(bloed). Dat wijst erop dat het een diepgeworteld stigma is. Uit een peiling onder vrouwen tussen de 12 en 25 jaar blijkt dat 48 procent zich vies voelt wanneer zij menstrueren. Ook jongens vinden menstruatie vies (37 procent), beschamend (29 procent) en walgelijk (23 procent). Dat heeft ook te maken met hoe we hebben aangeleerd hoe het vrouwenlichaam eruit moet zien. De focus ligt op schoonheid. Zo’n opvatting laat geen ruimte voor menstruatiebloed of lichaamshaar.”
Jennifer leert haar zoon (11) over meisjes die ongesteld worden en deelt deze handige tip
Van Heun benadrukt dat er ook meer aandacht moet komen voor menstruatiearmoede. “Menstruatiearmoede is het beperkt toegang hebben tot de middelen om veilig en comfortabel je menstruatie door te komen. Dit omvat dus meer dan alleen het gebrek aan geld voor menstruatieproducten. Het gaat ook over het gebruik van alternatieven zoals wc-papier, incontinentiemateriaal of zelfs kraamverband.”
Het vandaag gelanceerde statusrapport laat zien dat een van de meest voorkomende vormen van menstruatiearmoede het bezuinigen op andere basisbehoeften, zoals boodschappen (38 procent). “Iemand die voor een onderzoek naar menstruatiearmoede is gesproken, vat de problematische keuze samen: ‘Het geld dat ik besteed aan tampons, daar kan ik een hele maaltijd van kopen’. Menstruatiearmoede is heel sterk aanwezig in de samenleving. Dit moet veranderen.”
Onder zowel vrouwen (81 procent) als mannen (57 procent) heerst de vraag naar het gratis aanbieden van menstruatieproducten. “Het gratis aanbieden is een manier om menstruatiearmoede tegen te gaan, en draagt tegelijkertijd bij aan het doorbreken van het taboe en het normaliseren van menstrueren. Als menstruatieproducten gratis en overal beschikbaar zijn, worden ze net zo normaal als toiletpapier of handzeep. Dat is waar we naartoe willen. Het is geen uitzondering, maar het hoort erbij.”
Op 2500 plekken in Nederland kun je straks gratis menstruatieproducten krijgen
Hoe we het taboe kunnen doorbreken? “Het is een maatschappelijk probleem, geen individueel probleem van degene die menstrueert. Het moet op meerdere niveaus worden aangepakt. De landelijke overheid, gemeenten, werkgevers en de maatschappij hebben een grote impact. Zo kan de overheid maatregelen nemen om de toegang tot menstruatieproducten te verbeteren. Ook heeft zij een rol in het doorbreken van het taboe en het verspreiden van kennis, bijvoorbeeld door menstruatie beter op te nemen in onderwijsdoelen en te investeren in een Nationale Strategie Vrouwengezondheid.”
Op de werkvloer kunnen werkgevers ook hun steentje bijdragen aan het doorbreken van het taboe. “Steeds vaker wordt gezondheid van mensen die menstrueren opgenomen in collectieve arbeidsovereenkomsten. Werkgevers hebben een belangrijke rol door klachten en verzuim op de werkvloer bespreekbaar te maken. Daarnaast kunnen zij menstruatie normaliseren door
op elk toilet gratis prullenbakken en menstruatieproducten aan te bieden, en door flexibel werken tijdens de menstruatie mogelijk te maken.”
“Het is van belang dat iedereen menstruatie serieus neemt en het bespreekbaar maakt, met je vrienden, familie, partner en bijvoorbeeld op school, werk of sportclub”, beklemtoont Van Heun. “Als individu kun je op je eigen toilet menstruatieproducten neerleggen. Wel op een manier dat het zichtbaar is en niet verstopt zit. Dat zorgt ervoor dat menstruatie genormaliseerd wordt.”
Ze hoopt dat het taboe verdwijnt. “Vaak reageren mensen: ‘Het is toch ook privé?’ Tuurlijk, iedereen mag zelf bepalen met wie je waar over praat. Maar als je er niet over praat vanwege ongemak en een ongelijke samenleving waarin menstruatie als een ‘vrouwenkwaaltje’ wordt gezien, dan is het wel belangrijk dat we ons laten horen. Veel menstrueerders weten door het taboe niet wat normale en abnormale klachten zijn tijdens de menstruatie. Dat heeft wel degelijk grote effecten. Zolang we gesprekken over menstruatie niet normaal en stereotypevrij maken, zal menstruatie nooit een gewoon en taboevrij onderdeel van onze samenleving worden. Het wordt tijd dat we menstruatie normaliseren.”
Dit bericht op Instagram bekijken
Strijden tegen menstruatiearmoede: 'We staan met levensgrote tampons in het Vondelpark'
