Selma Wijnberg (foto) de laatste Nederlandse overlevende van het Duitse vernietigingskamp Sobibór is op 96-jarige leeftijd overleden. Ze heeft een indrukwekkend leven gehad, dat wij hier kort samenvatten.
Haar familie heeft vandaag het overlijden van Wijnberg aan de NOS bevestigd.
In de Tweede Wereldoorlog werd Selma, toen pas twintig jaar oud, vanuit kamp Westerbork naar vernietigingskamp Sobibór gedeporteerd. Daar ontsnapte ze in oktober 1943, samen met haar Poolse vriend Chaim Engel, toen er een opstand was in het kamp. Het bleek een helse vlucht, waarbij de meeste vluchtelingen uit het kamp werden doodgeschoten. In het Poolse vernietigingskamp Sobibór zijn gedurende de Tweede Wereldoorlog 34.000 Joodse Nederlanders vergast. Maar 18 Nederlanders verlieten het kamp levend.
Onder hen dus Selma en haar vriend. Ze vonden onderdak bij een Poolse boer. Ze verbleven negen maanden op zijn zolder, tot ze in juli 1944 werden bevrijd door het Rode Leger. Op de boerderij raakte Selma zwanger. In het oosten van Polen beviel ze van een zoon: Emiel. Samen met de baby trok het stel naar Odessa, waar ze vervolgens per boot naar Marseille gingen. Aan boord van de boot overleed Emiel. Tijd voor een begrafenis was er niet, dus moesten Selma en Chaim het lichaam van hun zoon voor de Griekse kust in zee gooien.
Uiteindelijk kwamen Selma en Chaim in 1945, via Marseille, in Zwolle terecht. Daar trokken ze in in hotel Wijnberg, waar Selma ook was opgegroeid. Je zou verwachten dat er een warm welkom op de twee wachtte, maar niets is minder waar. Toenmalig minister Hans Kolfschoten besloot dat Chaim een ongewenste vreemdeling was en moest worden uitgezet. Daarop trouwden Selma en Chaim met elkaar. Toch was Kolfschoten onverbiddelijk. In plaats van Selma’s man te laten blijven, besloot hij dat ook Selma weg moest. Dit omdat ze door haar huwelijk de Poolse nationaliteit bezat.
In eerste instantie werkte Polen niet mee, waardoor het stel tóch in Zwolle kon blijven wonen. Selma beviel even later van een tweede zoon. In 1951 emigreerden Selma en Chaim alsnog, naar Israël. Dat kwam door de verbitterde houding van Nederland. Zes jaar later pakten Selma en Chaim hun koffer naar de Verenigde Staten. Daar zouden ze de rest van hun leven blijven wonen. Chaim overleed in 2003 op 87-jarige leeftijd.
Minister Klink bood Selma in 2010 namens de Nederlandse regering excuses aan voor de ongepaste behandeling die ze destijds had ontvangen. Het was na al die jaren de eerste keer dat ze terugkeerde naar Nederland. Dat deed ze samen met haar kleindochters. Ze bezocht Zwolle. Vorig jaar werd daar een herdenkingsplaquette voor Selma Wijnberg geplaatst. Zodat haar bijzondere levensverhaal voor altijd vereeuwigd is.
Geïntrigeerd door dit verhaal? De film Sobibór (dit jaar uitgekomen) vertelt het waargebeurde verhaal van één van de grootste Russische helden van de Tweede Wereldoorlog, Alexander Pechersky, en zijn strijd tegen de Nazi’s.
