Het duurde meer dan een jaar, maar donderdag verscheen het rapport van de Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen (OGCO) van Martin van Rijn. ‘We zijn zeer geschrokken.’
Uit het onderzoek blijkt dat grensoverschrijdend gedrag breed speelt bij de landelijke publieke omroep.
Met signalen hierover is niet voldoende professioneel en doortastend omgegaan door de omroepen en de Nederlandse Publieke Omroep (NPO). Dat komt naar voren uit het rapport van de Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen (OGCO) van Martin van Rijn.
“De commissie is zeer geschrokken van de ernst van de gedragingen en van het aantal mensen dat daarmee in aanraking is gekomen. Er is te weinig opgetreden. Te veel is niet gehoord, niet gezien en niet gedaan“, aldus Van Rijn.
Volgens de commissie gaven ruim 1484 medewerkers aan dat ze in het afgelopen jaar te maken hebben gehad met grensoverschrijdend gedrag, als doelwit of getuige. “De commissie is onder de indruk van de openheid van de medewerkers. We hebben ook gesproken met functionarissen, dit alles kostte tijd. Er is ongelooflijk veel werk verzet. Wij hopen dat er alsnog nazorg kan zijn voor hen die dat wensen. De commissie beveelt aan een veilige plek in te richten voor hen die behoefte hebben aan nazorg. ”
Een veilige werkomgeving valt of staat volgens de commissie met goed leiderschap. “Er lijkt op alle niveaus sprake van concurrentie. Tussen programma’s, tussen omroepen, tussen commerciële en publieke omroepen en tussen de NPO en andere omroepen. Dat veroorzaakt een vorm van permanente onzekerheid op alle niveaus. De balans tussen concurrentie en samenwerking moet beter.”
Van Rijn zegt dat hij vaak de verzuchting krijgt: ‘Mag er dan helemaal niks?’ Daar heeft de commissie een duidelijk antwoord op. “Grensoverschrijdend gedrag moet niet worden verward met aanspreken op functioneren. Aanspreken op onvoldoende presteren of op gedrag wat niet past in de werkomgeving mag en moet. Alleen zo kunnen er aanpassingen plaatsvinden. Als dit met respect gebeurt, leidt dit tot een goed gesprek in een veilige werkomgeving.”
Tot slot zegt van Rijn dat er gelukkig ook veel dingen goed gaan bij de publieke omroep en dat we dat moeten koesteren.
“Wij hopen dat we met dit rapport bouwstenen hebben geleverd voor een veilige werkomgeving bij de publieke omroep. Zodat jonge mensen van nu en straks op een veilige manier bij de publieke omroep kunnen werken.”
Hij vervolgt: “Tenslotte blijkt uit het rapport dat de werkcultuur op een aantal punten niet goed is. In de vele gesprekken die we hebben gevoerd met de mensen die grensoverschrijdend gedrag hebben ervaren, viel ons op dat verreweg de meeste mensen hun verhaal deden om het voor de mensen in de toekomst beter te maken. Wij hopen dat alle betrokkenen de kracht kunnen opbrengen niet om te zien in wrok, maar de lessen willen trekken voor de toekomst.”
“Het vertrouwen moet weer groeien”, zegt NPO-baas Frederieke Leeflang na de presentatie over de mensen die zijn getroffen. “Dat is iets wat je met elkaar doet. Natuurlijk gaat het om de top, maar het gaat ook om de hele werkvloer”, benadrukt Leeflang. “Wat gebeurt er onderling, hoe verhouden organisaties zich tot elkaar: dit is echt een gezamenlijk vraagstuk.”
De NPO en de individuele omroepen gaan aan de slag met nazorg voor slachtoffers. “Dat is buitengewoon belangrijk”, zegt Leeflang daarover. Of er binnen de NPO ook mensen moeten vertrekken door dit rapport, kan en wil ze niet zeggen. “Daar ga ik mij nu niet over uitlaten, dat is niet aan mij. Ik ben niet de werkgever van heel veel medewerkers. Ik kan daar geen invloed op uitoefenen en dat wil ik ook niet.”
Het begeleiden van presentatoren, een van de adviezen van de Commissie-Van Rijn, ligt ook bij de individuele omroepen. Wel vindt Leeflang het belangrijk dat de NPO en de omroepen samen vaststellen wat de manier is waarop je met elkaar hoort te werken. “Je hebt natuurlijk wel een eenduidige visie over gewenst gedrag.”
De bevindingen staan in het rapport Niets gezien, niets gehoord en niets gedaan | De zoekgemaakte verantwoordelijkheid, dat in Hilversum is gepresenteerd. Het onderzoek kwam er nadat de Volkskrant in 2022 een artikel had gepubliceerd over vermeend grensoverschrijdend gedrag door Matthijs van Nieuwkerk en de werkcultuur bij het programma De Wereld Draait Door.
Zes publieke omroepen kregen meldingen van grensoverschrijdend gedrag
