Wat voor impact heeft zo’n crisis mentaal gezien op mensen?
“Dat verschilt sterk, afhankelijk van allerlei factoren. Als je bijvoorbeeld twee keer een burn-out hebt gehad en je werkt nu in de zorg, dan reageer je anders op de crisis dan iemand die dat niet heeft. Waar je woont, maakt ook verschil. Als je in Brabant woont, maak je wat anders mee dan iemand in Friesland. Maar ook factoren als etniciteit of leeftijd hebben invloed.”

“Het voorspellen van ellende heeft effect op de mens. Als je hoort dat je klachten zult krijgen, geeft dat een negatieve verwachting. Dat wordt het nocebo-effect genoemd. Je moet dus altijd uitkijken wat je zegt, want taal geeft suggestie. Mensen hebben het zwaar, dat is goed om te erkennen. Maar nu al zeggen: ‘We zitten straks met allemaal mensen die een posttraumatische stressstoornis hebben’, dat helpt niet.”

“We weten wel dat de meeste mensen herstellen van dit soort ingrijpende gebeurtenissen. Ook van de mensen die nu mentale klachten hebben, zal het grootste deel daar weer van herstellen. De veerkracht van mensen is groot”, aldus de klinisch psycholoog.

Lees ook
Filmstudenten maken video met hoofdvraag: ‘Wat ga jij als eerste doen na de coronacrisis?’

Mensen waren eerst vooral bang, maar lijken nu relaxter om te gaan met de crisis. Hoe komt dat?
“Dat beeld herken ik niet. Veel mensen zijn verre van relaxed. Wat je op straat ziet, is ook maar een deel van wat er werkelijk gebeurt. Ik zie wel een splitsing ontstaan: sommigen pakken de draad weer op, anderen komen steeds dieper in de problemen, bijvoorbeeld door schulden of doordat de situatie thuis uit de hand loopt. In Brabant zijn hele families getroffen. Mensen zullen daar in het algemeen angstiger zijn dan in Friesland, waar veel minder besmettingen zijn.”

“Toch treedt ook een mate van gewenning op, al geldt dat zeker niet voor iedereen. We hebben op ’t moment allemaal te maken met dreiging en een verlies van vrijheid, maar de meeste mensen vinden ook manieren om daarmee om te gaan.”

Hoe gaan mensen om met emoties tijdens een ramp of crisis?
“Hier is niet één antwoord op. In het begin van een ramp of crisis heerst wel een soort ongeloof.  Een soort schok en gevoel van verbijstering. Je zoekt naar houvast en hebt behoefte aan veel informatie. Maar je ziet verschillen in emoties en de acties die mensen ondernemen op basis van wat er met hen gebeurt. Het is heel divers. Sommigen staan er ontspannen in, of zijn blij met de reflectieruimte die ze nu ervaren. Anderen zijn heel angstig, of bezorgd omdat ze een achterstand krijgen op school of op werk.”

Lees ook
Liveblog coronavirus: FNV: ‘Veel zorgmedewerkers moeten nog steeds onbeschermd werken’

Is deze crisis anders dan andere rampen of crises?
“Ja, dat denk ik wel. In alle opzichten. Een daarvan is dat het wereldwijd is. Ten tweede is het anders omdat het zo uitgesmeerd is in de tijd. Deze crisis wordt weleens vergeleken met bijvoorbeeld de Spaanse griep. Maar de media spelen een belangrijke rol in deze tijd. Als je het vergelijkt met de periode waarin de Spaanse griep woedde, krijgen wij veel meer te zien en te horen van de effecten van het coronavirus.”

Heb je tips om mentaal gezien de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen?
“Ik raad aan om selectief te zijn wat betreft het nieuws. Haal je informatie uit betrouwbare bronnen, zoals het RIVM of de NOS. Ook adviseer ik een nieuwsrantsoen. Informeer je niet de hele dag door, dat verhoogt stress. Je moet jezelf in balans brengen en dat vraagt om creativiteit in het vinden van ontspanning en contact, omdat veel mogelijkheden die er eerder waren, er nu even niet zijn.”

“Daarnaast wijst onderzoek uit dat gemeenschapszin en gezamenlijke activiteiten werken als een collectieve therapeut. De hartverwarmende acties die worden gedaan, zijn heel belangrijk voor onze collectieve veerkracht. Ook het respecteren en erkennen van verschillen in reacties is belangrijk. Saamhorigheid is nu heel belangrijk voor herstel.”