In aanloop naar de verkiezingen neemt Merel Ek, politiek verslaggever bij Hart van Nederland, met LINDA. de politieke week door. Van debat tot gedoe: dit gebeurde er in de wandelgangen van Den Haag.
Deze week gingen de handschoenen écht uit.
Politiek verslaggever Merel Ek: 'Dassen gaf bijna een soort campagne-advies aan Timmermans'
Feller
Donderdagavond stond Ek nog tussen kiezers die hun vragen mochten voorleggen aan politici tijdens Het Debat van Nederland op SBS6. De aanwezige lijsttrekkers waren Dilan Yeşilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC), Frans Timmermans (GroenLinks-Pvda) en Geert Wilders (PVV). “Ik ben kapot en tegelijkertijd zit ik juist vol energie”, vertelt Ek. “Ik leef deze laatste dagen even op adrenaline en koffie; na volgende week mag ik weer slapen.”
Deze week werd de verkiezingsstrijd steeds wat feller. Bij SBS leek het tot een voorlopig kookpunt te komen. “Het is een dooddoener – en je hoort hem overal – maar de handschoenen waren écht uit. Ze gingen keihard tegen elkaar in, soms praatten ze gewoon op een onfatsoenlijke manier door elkaar heen. Dat je denkt: niemand kan dit volgen. Tegelijkertijd is dat ook heel interessant om te zien. Je ziet dat politici echt voelen dat het erop of eronder is de komende dagen. Vijftig procent van de kiezers zweeft nog, dus er valt nog echt iets te winnen. De druk is enorm hoog.”
Geert Wilders fietste het gemakkelijkst door het kabaal heen. “Hij is heel kundig in het debat, je ziet dat hij goed aanvoelt hoe hij op anderen moet reageren: veel beter dan de andere lijsttrekkers. Ook toen hij afgelopen week bij Vandaag Inside zat, liet hij zich totaal niet van zijn stuk brengen.”
Loonkloof, femicide en vrouwspecifieke zorg: dit zeggen de verkiezingsprogramma's
De aanval
Afgelopen week kwam vanuit verschillende hoeken het commentaar dat de grote partijen al te veel aan het formeren zijn. Ek: “Het is ook het kip en het ei verhaal: als media vragen we er ook naar. En voor de kiezer is het ook interessant om te weten wat de voorkeurscoalitie van de partijen is. Je weet dan toch beter waar je op stemt. Yeşilgöz zegt steeds: ‘Het is aan de kiezer.’ Dat klopt natuurlijk ook, maar kiezers wil toch weten welke kant je op wilt met de VVD, zodat ze een beter geïnformeerde stem kunnen uitbrengen.”
Ook Volt-leider Laurens Dassen beschuldigde Timmermans er bij Khalid & Sophie en Van Torentje naar Torentje (Universiteit Twente) van dat hij al te veel aan het formeren zou zijn. “Voor Dassen is GroenLinks-PvdA de enige grote partij die een beetje in zijn straatje zou passen. En die zag hij flirten met Omtzigt. Hij zei: ‘Doe dat nu niet, je moet je juist keihard afzetten tegen rechts en een progressief geluid laten horen’. Het gaf bijna een soort campagne advies aan Timmermans, wat natuurlijk best opvallend is.”
Dassen bij Khalid & Sophie. De tekst gaat onder het bericht verder.
Dit bericht op Instagram bekijken
Voor Timmermans was SBS-debat geen gemakkelijke avond. Wel was hij feller en probeerde hij meer het linkse geluid te laten horen. “Hij moest ook wel, want hij stond tegenover drie rechtse partijen en hij werd zelf het meest aangevallen. Dat kun je omdraaien in je voordeel, maar dat lukte hem niet goed. Wel probeerde hij de tegenstellingen met rechts meer op te zoeken in het debat. Zo kreeg Omtzigt een vraag over het minimumloon, en probeerde Timmermans te laten zien dat GroenLinks-PvdA wél het minimumloon verhoogt en NSC niet. De vraag is alleen of deze omslag niet te laat komt.”
Weet wat je stemt: dit zeggen verkiezingsprogamma’s over kinderopvang en ouderschapsverlof
De kleine partij
Komende vrijdag en zaterdag gaan de kleine partijen met elkaar in debat tijdens de reguliere uitzendingen van EenVandaag, maar over het algemeen komen ze wat minder aan het woord dan de grote vier. “Als ze ergens zijn uitgenodigd, moeten ze ervoor zorgen dat ze zich onderscheiden en iets zeggen waardoor het in de media terecht komt. Vooral wanneer je je tegen de grote vier afzet, wordt het vaak opgepikt. Zoals toen Dassen de aanval opende op Timmermans, of Omtzigt uitnodigde voor een Europees debat.”
Ook Henri Bontenbal (CDA) wist zich op de redactie van De Telegraaf in de kijker te spelen. De lijsttrekkers waren daar omdat ze traditiegetrouw een pagina van de krant mochten samenstellen. “Hij sprak Timmermans aan op wat hij had gezegd bij WNL Op Zondag, namelijk dat er ‘duizend dagen’ niets gebeurd was op het gebied van klimaat. Bontenbal komt hem verder nergens tegen omdat CDA een te kleine partij is. Dus toen er een camera op stond, greep hij zijn kans om een mini-debatje te houden. Hij heeft dat slim gedaan, en Timmermans moest zelfs iets op zijn uitspraken terugkomen.”
Bontenbal spreekt Timmermans aan. De tekst gaat onder de video verder.
Pas de privacy manager instellingen aan om dit YouTube item te kunnen bekijken.
Tegelijkertijd is Bontenbal niet heel zichtbaar. CDA heeft “een lastige campagne”, merkt ook Ek. “Bontenbal zit overal, maar op de een of andere manier zie je dat niet in de peilingen terug. CDA heeft nu eenmaal een moeilijke boodschap te verkondigen. Ze willen eigenlijk helemaal opnieuw beginnen, mét de oude normen en waarden terwijl hun kiezers weglopen.”
“Toen Yeşilgöz gevraagd werd: ‘Met wie ben jij nu goed?’ zei ze: ‘Henri Bontenbal.’ En hij wordt door veel lijsttrekkers expliciet een ‘fijne’ of ‘leuke collega’ genoemd. Dat is niet per se positief, want dat betekent dat ze hem niet als een bedreiging zien. Over een geduchte tegenstander zeg je dat niet.”
Politiek verslaggever Merel Ek: 'Achter de schermen was het gezelliger tussen Omtzigt en Yeşilgöz'
13 jaar VVD
De VVD zat dertien jaar aan de knoppen, maar lijkt aanvallen op al die jaren van Rutte in het torentje gemakkelijk af te weren. “Yeşilgöz pareert dan met: ‘Ja, maar jullie waren er ook allemaal bij’ of ‘Ik wil niet achteruit, maar vooruit kijken’. Je ziet zo dat de VVD precies heeft uitgedacht wat ze moeten doen als ze op die dertien jaar worden aangesproken, en dat lijkt goed te werken. Ook gisteren werd er na zo’n afwerende uitspraak niet hard op doorgegaan, en in de peilingen lijkt de VVD nu toch echt weer de grootste te worden.”
Omtzigt kwam vrijdag via X nog wel even terug op het moment dat Yeşilgöz zei dat hij zelf ook bij het Toeslagenaffaire was. Tekst gaat hieronder verder.
Het debat gisteren was soms fel.
Hier verwijt Dilan Yeşilgöz mij dat ik er zelf bij was bij de bestuurscultuur en het toeslagenschandaal.
Daarmee zet ze de wereld op de kop: het kabinet is verantwoordelijk voor het achterhouden van informatie en het liegen. Daarom trad het af in… pic.twitter.com/QK2kdeHW2Y— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) November 17, 2023
Verder benadrukt Yeşilgöz dat ze ‘de vrouwenkaart’ niet wil spelen, merkt Ek. “Ze wil dat niet doen en heeft dat nooit gedaan, herhaalt ze steeds. Dat valt bij haar achterban heel goed. Alleen als het haar direct in de media gevraagd wordt, zegt ze: ‘Het wordt weleens tijd’, maar ze kiest er heel bewust voor om daar niet de focus op te leggen. Ze weet dat het haar achterban niets uitmaakt, sterker nog: het werkt averechts.”
Flyeren
De komende dagen wordt het bijna onmogelijk om op stations en in grote binnensteden flyerende politici te ontwijken. Ek gaat zaterdag voor Hart van Nederland kijken hoe de partijen het er op straat vanaf brengen. “Overal zullen jasjes te zien zijn en zullen mensen proberen je stem te winnen. Ook de laatste debatten worden écht cruciaal: met dat laatste gevoel over jou stuur je de kiezer naar de stembus. Maar nogmaals: lees vooral de partijprogramma’s en doe verschillende kieswijzers. Dat zegt veel meer over wat een partij belangrijk vindt. Debatten laten vooral zien hoe iemand is.”
Maandag is het EenVandaag Verkiezingsdebat en dinsdag het NOS Slotdebat. Woensdag staat voor Ek de hele dag in het teken van de uitslag: de campagne is dan écht afgelopen en het grote wachten begonnen. “Als ’s avonds de eerste exit polls binnenkomen, barst het los. Nog steeds ben ik zó benieuwd. Er zijn zo veel zwevende kiezers en het zit allemaal zo dicht bij elkaar. Het spant er echt om.”
‘Oh, oh Den Haag’ met Merel Ek verschijnt in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen elke vrijdag om 19.00 uur op LINDA.nl.
Mantelzorg en ouderenzorg: dit zeggen de verkiezingsprogramma's
