Voor het eerst zijn er drie parlementaire enquêtes tegelijk. Het is het zwaarste controlemiddel dat de Tweede Kamer kan inzetten. Maar wat betekent het?
Dit is alles wat je moet weten over een parlementaire enquête.
Parlementaire enquête
Een parlementaire enquête is een middel dat de Eerste en Tweede Kamer kunnen gebruiken om informatie over een bepaald onderwerp te verkrijgen. Zo’n onderzoek wordt gehouden wanneer de meerderheid van de Kamer daarvoor stemt.
Een enquête is het zwaarste middel dat het parlement kan inzetten. Er wordt dan een enquêtecommissie, bestaande uit Kamerleden, ingesteld. Zij ondervragen betrokken personen en organisaties. Iedereen in Nederland is verplicht om deel te nemen aan de enquête als hij of zij daarvoor wordt opgeroepen.
Nooit eerder liepen er drie parlementaire enquêtes tegelijk. Nu dus wel, namelijk over de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden, de uithuisplaatsing van kinderen door de toeslagenaffaire en het gebrekkige handelen van aardbevingsschade in Groningen.
Sinds de jaren tachtig zijn er in totaal veertien parlementaire enquêtes gehouden. Zeven jaar geleden is voor het laatst zo’n onderzoek gedaan. Dat er nu drie tegelijkertijd lopen is dus best bijzonder.
Onder ede
Leden van de enquêtecommissie ondervragen politici en andere betrokken personen. Alle betrokken partijen staan tijdens een verhoor onder ede. Dat betekent dat zij strafrechtelijk vervolgd worden voor meineed als ze liegen.
Deze week zijn de verhoren over de gaswinning in Groningen weer gestart. De andere twee onderzoeken worden voorbereid. Maar voordat de enquêtes tot conclusies zullen komen, zijn we waarschijnlijk maanden of jaren verder. Het enquêterapport over Groningen wordt in februari verwacht – alleen de ervaring leert dat de deadlines vaak niet zo nauw genomen worden.
Aftreden
Het doel van een parlementaire enquête is vooral leren van fouten uit het verleden. Maar in het verleden is het regelmatig voorgekomen dat politici na het onderzoek moesten aftreden. In 2002 trad kabinet-Kok-II zelfs af na een parlementaire enquête over de val van Srebrenica.