In aanloop naar de verkiezingen neemt Merel Ek, politiek verslaggever bij Hart van Nederland, met LINDA. de politieke week door. Van debat tot gedoe: dit gebeurde er in de wandelgangen van Den Haag.
Vooral kleine partijen weten zich deze week creatief in de kijker te spelen.
De verkiezingen zijn deze week eindelijk wat meer op gang gekomen. En dat is te merken, zegt Ek. “De campagne begint nu los te komen, dus zie je dat lijsttrekkers veel zichtbaarder zijn. Zelfs op Tinder komt nu een campagne voorbij waarin wordt gezegd dat je de verkiezingen niet moet ghosten.”
In de krant, op de radio en televisie kun je niet meer om de politiek heen. Zo wordt iedere ochtend een lijsttrekker geïnterviewd op Radio 1 en mogen kiezers elke avond minstens twee lijsttrekkers het vuur aan de schenen leggen bij NOS op 3. Ook de verkiezingsreeks van het “enorm gevreesde Nieuwsuur” is weer begonnen. Ek: “Daar kijk ik elke avond naar uit. Voor lijsttrekkers is het echt peentjes zweten als je daarheen moet.”
De politiek verslaggever spendeert momenteel vooral veel tijd achter laptops en andere schermen om alles te volgen. “Ik ga de lijsttrekkers niet per se overal achterna, want je kunt alles online streamen. Wel kijk ik alle debatten en interviews terug, omdat ik natuurlijk moet weten of er nog opvallende dingen gezegd zijn. En het liefst ben ik er fysiek bij, zoals zondag bij het RTL verkiezingsdebat. Dan krijg je ook mee wat er achter de schermen allemaal gebeurt en wat de reacties achteraf zijn.”
Verder is Ek deze week voornamelijk druk geweest met de opnames voor de verkiezingspodcast van Hart van Nederland en zat ze maandag bij Vandaag Inside om te praten over het verkiezingsdebat dat PvdA/GroenLinks en Nieuw Sociaal Contract (NSC) zelf voor hun lijsttrekkers organiseerden. “Dat was opvallend, omdat partijen niet vaak dit soort debatten zelf organiseren. In dit geval gebeurde het omdat Pieter Omtzigt graag ruim de tijd neemt voor de inhoud – en ook gewoon meer tijd nodig heeft om zijn punt te kunnen maken.”
Wat Ek deze week in ieder geval is opgevallen, is het interview van Lilian Marijnissen in de Playboy. “Het excuus dat iedereen gebruikt – ‘ik koop het voor de interviews’ – gaat nu voor mij écht op”, lacht ze. Waarom heeft de SP-lijsttrekker deze opvallende keuze gemaakt? “Met een interview in de Playboy val je als politicus in ieder geval op. Ze kwam ineens óveral voorbij.”
De tekst gaat onder de tweet verder.
— Lilian Marijnissen (@MarijnissenL) November 2, 2023
Vooral kleine partijen moeten creatief zijn om aandacht te krijgen, legt Ek uit. “Zij komen niet aan het woord tijdens alle grote media-debatten, dus moeten ze het anders proberen. Dat is interessant om te zien. Marijnissen doet dat door in de Playboy te staan en Laurens Dassen (Volt) zoekt de confrontatie op met Pieter Omtzigt. In NRC zei hij bijvoorbeeld: ‘Als de partij van Omtzigt de grootste wordt, doen we niet één stap achteruit maar twintig, dertig, veertig stappen.’ Ook heeft hij hem al eerder proberen uit te dagen voor een debat over Europa. NSC is nu één van de grootste partijen in de peilingen. Dus als Omtzigt hapt, krijgt Volt automatisch meer aandacht.”
Ook de grote partijen proberen bijvoorbeeld via hun social media kanalen te laten zien dat hun lijsttrekker een geschikte premierskandidaat is. Ek wijst op de Instagram-post van het bliksembezoek van Dilan Yeşilgöz (VVD) aan de Franse president Emmanuel Macron. “Daar zijn hele statige foto’s van gemaakt, waarbij Macron ook een arm op haar schouder legt en laat zien: wij zijn goed met elkaar. Zo wil de VVD laten zien dat ze een goede staatsvrouw is, omdat ze zich nog niet zoals Rutte naar buiten toe bewezen heeft.”
De tekst gaat onder de Instagram post van Yeşilgöz verder.
Dit bericht op Instagram bekijken
En zo werden deze week wel meer draaiboeken uitgespeeld. Yeşilgöz vertelde zaterdag in een interview met AD dat ze vond dat Rutte te lang is blijven zitten. Twee uur later gaf hij haar tijdens een radio-interview helemaal gelijk. Ek: “Dat is natuurlijk volledig afgesproken. Nu kan ze de campagne wat relaxter in, omdat de anderen dat verwijt niet meer tegen haar kunnen gebruiken. En doordat Rutte het met haar eens was, heeft ze ook nog steeds zijn goodwill. Dat is belangrijk, omdat veel VVD’ers hem geweldig vinden.”
Woensdagavond botsten Rob Jetten (D66) en Thierry Baudet (FvD) bij NOS op 3. Als een non-binair persoon zegt dat die bedreigingen krijgt van mensen die uitspraken van Baudet herhalen, zegt de FvD-lijsttrekker niet te weten wat non-binair is en tegen voorlichting te zijn. Jetten wordt boos, en ook over Oekraïne en Rusland vliegen de twee elkaar in de haren. Werkt dat in hun voordeel?
“In principe valt wat Baudet doet, goed bij zijn achterban. Hoe Jetten reageert valt dan weer goed bij zijn achterban”, zegt Ek. “Het is daarom niet per se een gamechanger, maar het gaat wel enorm veel rond op social media en wordt weer opgepikt door verschillende media. Dat betekent wel weer zichtbaarheid.”
Bekijk hieronder fragmenten uit het debat tussen Jetten en Baudet.
Dit bericht op Instagram bekijken
In enkele commentaren komt voorbij dat de lijsttrekkers zich tot dusver wat minder vijandig opstellen. Is dat ook echt zo? “Het is te vroeg in de campagne om dat te beoordelen – pas na het weekend weten we meer. Vrijdagavond is het Radio 1 debat – voor half acht kun je nog inschakelen – waarbij je al feller en harder moet zijn omdat je met zestien lijsttrekkers minder tijd hebt. Ik ben benieuwd of ze dan nog steeds lief tegen elkaar zijn. Hoe dichter je bij de verkiezingen komt, hoe harder en scherper het wordt.”
Op 8 november is Caroline van der Plas (BBB) de eerste lijsttrekker die aanschuift bij Vandaag Inside. Maar waar Ek komende week het meest naar uitkijkt, zijn haar gesprekken met kiezers voor het verkiezingsdebat van SBS6. Zo gaat ze langs bij een vrouw sinds haar scheiding nu al drie jaar in een caravan woont omdat ze geen woning kan krijgen. “Ik vind dat eigenlijk interessanter dan de debatten zelf, omdat je dan daadwerkelijk de mensen spreekt over wie het constant gaat.”
‘Oh, oh Den Haag’ met Merel Ek verschijnt in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen elke vrijdag om 19.00 uur op LINDA.nl.
Zo bereid je je voor op stemmen: tips van politiek verslaggever Merel Ek
