Bijna de helft van de vrouwen in gemeentes en provincies heeft er mee te maken: online haat. Dat blijkt uit nieuw onderzoek in opdracht van het kabinet. “Schandalig en onacceptabel”, stelt demissionair minister De Jonge.
Hoe kan het dat vrouwelijke politici zoveel meer onder vuur liggen? LINDA. vraagt het Liza Mügge, universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam.
Geweld, discriminatie en haat tegen politici is allerminst een nieuw verschijnsel. Mannen hebben hier net zo goed last van, maar wél op een andere manier, vertelt Mügge. “Bij hen gebeurt het puur en alleen op basis van hun ideeën. Maar bij vrouwen wordt het persoonlijk gemaakt: het gaat ook over hun vrouw-zijn, of zelfs alleen daarover. De verschrikkelijkste dreigementen worden verstuurd, van verkrachting tot bedreigingen richting hun kinderen. Het is geseksualiseerd en buitengewoon intimiderend.”
Uit cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken blijkt dat vrouwelijke bestuurders vaker te maken krijgen met agressie en geweld dan hun mannelijke collega’s: 55 tegenover 46 procent. Daarnaast legde De Groene Amsterdammer zo’n 340.000 tweets aan vrouwelijke volksvertegenwoordigers onder de loep. De uitkomst? Maar liefst tien procent van de verstuurde berichten was haatdragend, de meerderheid hiervan seksistisch van aard. Gaat het om een vrouw van kleur? Dan kan ze daarbovenop nog een extra portie haat verwachten.
Hedy d'Ancona fel over online haat tegen vrouwelijke politici: 'Vernederend'
Hoe komt het dan dat vrouwen vaker doelwit zijn van dit soort haatdragende uitingen? Dat heeft alles te maken met verwachtingen en stereotypes rondom leiderschap, legt Mügge uit. Van oudsher is de politiek een omgeving die is ingericht op mannen, en die omgeving vraagt van politici dat ze veel ruimte innemen, tegen een stootje kunnen, hard zijn, niet zeuren en krachtig kunnen optreden.
“Kenmerken die we vooral verbinden aan ‘mannelijkheid'”, licht Mügge toe. “Dat zorgt er dus voor dat vrouwen heel strategisch moeten omgaan met hoe ze zichzelf presenteren in die omgeving. We noemen dat koorddansen, omdat je het als vrouw eigenlijk nooit goed kunt doen. Of je bent te vrouwelijk en daardoor te ‘zacht’ om politiek leider te zijn, of je bent te mannelijk en dus ‘koud’ of een ‘manwijf’.”
Kaag had concrete ambities voor het Torentje, zij sprak uit dat ze minister-president wilde worden. Dat was te direct voor ons kikkerlandje. Nederlanders denken graag dat het met de gelijkheid van mannen en vrouwen wel goed zit, maar de praktijk wijst dus uit dat dit nog niet zo is. “Daarom is het zo belangrijk dat er meer vrouwen in de politiek werken, ook op hoog niveau. Normaliseren is het doel, want mensen moeten nog altijd wennen aan vrouwelijk leiderschap.”
Mensen vragen vaak aan Mügge of het is toegenomen de laatste jaren, die (online) haat tegen politici. Aan de ene kant is dat zo, door de opkomst van social media. “Tegelijkertijd was het er altijd al”, aldus de politicoloog. “Maar we spraken er gewoon niet over. We benoemen het pas recent als een probleem, die ontwikkeling valt te vergelijken met de MeToo-beweging.”
Vrouwelijke politici hebben zich heel lang stilgehouden om de aandacht niet op zichzelf te vestigen. Een strategische zet: het leidt namelijk af van de inhoud van hun werk, en het gáát al zo vaak over ‘wat ze aanheeft’ of ‘hoe ze dat nou doet met haar gezin’. Mügge: “Daarnaast kan jezelf uitspreken betekenen dat je wordt gezien als zeur of zeikwijf. Mensen bevestigen graag hun eigen vooroordelen: ‘Zie je, ze is niet hard genoeg voor het werk van politicus’.”
Zonder bedreigingen was Sigrid Kaag niet vertrokken uit de Nederlandse politiek: 'Niet op die manier'
Precies daarom vindt Mügge het een goede zet dat Kaag zich hierover uitspreekt, net als Sylvana Simons en Femke Halsema dit eerder al deden. “Door erover te praten, maken ze er een politiek probleem van en wordt het veel breder besproken. Bewustwording is nummer één, daarna moeten we er iets aan gaan dóen. Spreek elkaar aan op lelijkheid, ook online. Want de effecten zijn echt groot.”
Mügge doelt op de potentiële uitstroom van vrouwelijke politici die hierdoor afgeschrikt kunnen worden. In de politiek zijn rolmodellen belangrijk, zeker voor de nieuwe generatie. “Dat rolmodel-effect kan andersom gaan werken, waardoor vrouwen het dus niet meer aandurven om zich verkiesbaar te stellen in de (lokale) politiek. En er zíjn al minder vrouwen dan mannen in de Nederlandse politiek, dus als zij stoppen of zelfs niet durven te starten is dat een probleem.”
“Daarnaast kan het ervoor zorgen dat vrouwelijke politici bepaalde publieke ruimtes, zowel on- als offline, gaan mijden”, vervolgt de politicoloog. “Niet meer tweeten, twee keer nadenken over een werkbezoek. Dat schaadt hun zichtbaarheid en belemmert het politieke werk. Dat is gevaarlijk voor de democratie en heeft dus impact op ons allemaal. Ik hoop dat we als samenleving inzien hoe ver deze gevolgen gaan, en dat we hier ook actief iets aan gaan doen. Stil blijven is het allerergst.”
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op LINDA.nl.
'Wie aan Kaag komt, komt aan ons allemaal, en als Kaag niet veilig is, is niemand dat'
