Uit cijfers van CBS blijkt dat steeds meer Nederlanders, vooral vrouwen, (on)gewenst kinderloos blijven. Waarom is dat? Om in kaart te brengen hoe we anno 2024 denken over het krijgen van kinderen voerden LINDA. en EenVandaag een onderzoek uit.
In totaal deden 25.127 mensen mee aan dit onderzoek, onder wie 4.141 mensen onder de 45 jaar oud die zelf geen biologische of adoptiekinderen hebben.
Huisje, boompje, beestje… én een baby. Maar liefst de helft (49 procent) van alle deelnemers is van mening dat kinderen krijgen de norm is in Nederland. 34 procent zegt dat dit niet zo is, 17 procent weet het niet. Mannen en vrouwen denken hier vergelijkbaar over.
Maar op dagelijks niveau hebben kindvrije vrouwen wél meer te maken met die norm dan kindvrije mannen. Zo wordt aan vrouwen veel vaker gevraagd wanneer ze aan kinderen willen beginnen. Ruim de helft (53 procent) van de vrouwen krijgt deze vraag regelmatig, tegenover 16 procent van de mannen.
“Het is de standaard, je hoort kinderen te krijgen. Mijn ouders willen graag opa en oma worden van veel kleinkinderen. Vriendinnen beginnen allemaal tegelijk, willen dat de kinderen dan vriendjes worden en samen opgroeien. Het heeft 2 of 3 jaar geduurd, maar inmiddels accepteert iedereen in mijn omgeving het.”
“Zulke vragen leggen nog meer druk op mijn keuze. Ik heb het gevoel dat ik niet meedoe in de maatschappij als ik geen kinderen zou krijgen, dat ik er minder toe doe.”
“De vraag komt regelmatig langs, zeker nu ik bijna 40 ben. Er schuilt altijd
een nieuwsgierigheid achter, geen oprechtheid. Het voelt alsof je uitleg verschuldigd bent. Of dat je zielig gevonden wordt. Soms wordt letterlijk gezegd, wat sneu. Of dat ik er spijt van krijg, en dat ze het zielig vinden voor mijn ouders. Wil ik hen niet een plezier doen? Dat het voor mij (medisch) niet mogelijk is, lijkt er niet toe doen.”
Frederike (33) heeft tokofobie: 'Ik wil een kind, maar ben doodsbang voor de zwangerschap'
Vrouwen die nu (nog) geen kinderen hebben, hebben daarnaast twee keer zo vaak als mannen het gevoel dat er van hen wordt verwacht dat ze uiteindelijk wél een kind krijgen: twee derde (66 procent) van de vrouwen ervaart dit, tegenover een derde (33 procent) van de mannen.
“In familiesferen voel ik dat er verwachtingen zijn. Ik krijg de vraag ook wel eens van mensen die verder van me afstaan. Dat vind ik moeilijk, zeker omdat we al een tijd in een fertiliteitstraject zitten.”
“Ik vind de vraag zelf niet meer zo erg, wel de verwachtingen die er zijn. De ‘komt nog wel’ of ‘je bent nu 30, dus het wordt tijd’. Autonomie is voor mij enorm belangrijk en de druk vind ik niet prettig.”
Van de vrouwen die nog twijfelen of ze een kind willen, vragen meer dan 4 op de 10 vrouwen (43 procent) zich weleens af of ze gek zijn. Dit speelt bij mannen de helft minder: slechts 18 procent stelt zichzelf die vraag.
En hoe zit het met de maatschappij? Is die voldoende ingericht op ouders die allebei werken? Van alle ondervraagden vindt 33 procent dat dit goed zit, tegenover de 55 procent die zegt dat dit juist (nog) niet goed genoeg geregeld is.
Als je de antwoorden van vrouwen en mannen apart bekijkt, valt het op dat de resultaten verder uiteenlopen. Vrouwen zien de situatie namelijk minder rooskleurig in: van hen zegt 62 procent dat de maatschappij onvoldoende is ingericht op twee werkende ouders. Bij de mannen is dat 48 procent.
Mensen twijfelen over kinderwens door huidige staat van de wereld: 'Dit wil ik mijn kind niet aandoen'
Op de vraag wat de reden is dat mensen bewust kindvrij blijven of twijfelen over het krijgen van kinderen, wordt door ondervraagden vaak genoemd dat mensen geen kinderen willen door de kant die het opgaat in de wereld. Bijna de helft van de mensen die bewust kindvrij leven, gaf aan dat dit voor hen een belangrijke overweging is. Bij twijfelaars ging het om 4 op de 10 mensen.
Dit geldt overigens niet alleen voor situaties die op het wereldtoneel spelen, want ook de situatie in Nederland werd veelal genoemd (40 procent). Daarnaast speelt het klimaat voor 1 op de 5 mensen een rol in hun kinderwens. Lees hier meer over andere persoonlijke redenen achter deze keuzes.
Er zijn tal van factoren die van invloed zijn op een kinderwens – of het ontbreken daarvan. In LINDA.dossier Kinderwens gaan we dieper in op dit onderwerp en maken we alles bespreekbaar.
Zo gaan we in gesprek met verschillende vrouwen over hun kindvrije leven, of dit nu bewust of juist onbewust is, maar we spreken ook mannen die te maken hebben met een fertiliteitsuitdaging. We onderzoeken waarom sterilisatie bij vrouwen zo ontzettend ingewikkeld is in Nederland, maar duiken ook in de mogelijkheden rondom eiceldonatie in binnen- en buitenland.
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.dossier Kinderwens. Meer weten?
Van eiceldonatie tot sterilisatie en alles daaromheen: lees nu het LINDA.dossier Kinderwens
Dit onderzoek is gehouden van 11 tot en met 26 november 2024. De vragenlijst is verspreid onder het EenVandaag Opiniepanel en via een open link die door AVROTROS en LINDA. is verspreid onder de doelgroep.
Er deden 4.141 mensen mee die geen ‘eigen’ (biologisch of adoptie-) kind hebben en onder de 45 jaar zijn. In totaal deden er 25.127 mensen mee. Het gehele onderzoek is gecorrigeerd op zes factoren, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.
