Het is deze week precies een jaar geleden dat Chrisje Comvalius (75) overleed. In de HUMAN-documentaire Roosen & Borst volgt Hugo Borst de laatste maanden van de actrice, die haar eigen dood regisseerde.
Comvalius kampte de laatste jaren voor haar dood met Alzheimer.
Borst gaat langs bij het Goede Tijden, Slechte Tijden-icoon in Rotterdam. Ze woont daar al enkele jaren in een bejaardentehuis. Het is een bijzondere dag voor Comvalius. Ze gaat zich inschrijven bij hospice De Liefde, waar ze de laatste dagen van haar leven wil doorbrengen.
“Wat ga ik doen is wel spannend, maar ik probeer het niet zo te ervaren”, begint Comvalius haar verhaal. “Ik ben geboren met een klein hart. In februari kreeg ik te horen dat ze mij niet meer kunnen behandelen. Ik ben uitbehandeld. En ik heb ook Alzheimer.”
De Rotterdamse gaat gebukt onder de vergeetachtigheid. “Ik merkte het op mijn werk. Ik vond het niet erg dat ik langer op mijn tekst moest werken. Ik zeg altijd: ‘Je wordt geen acteur als je geen tekst kan onthouden’. Dus ja, ik word ouder en dus moet ik er meer tijd aan besteden. Totdat ik een keer, dat had ik nog nooit gehad, een black-out kreeg. Het was gelukkig op een generale repetitie. Toen gingen alle alarmbellen af.”
“Wat voor kwaliteit heeft je leven als je lichaam achteruitgaat, als je niet meer kan denken? Dat je afhankelijk bent van andere mensen?”, verzucht Comvalius voor de camera’s van Roosen & Borst. “Voor mij is dat geen kwaliteit van leven. En daarom heb ik besloten dat ik euthanasie wil.” Ze wil het liefst in de zomer van 2023 afscheid nemen van het leven: “Ik wil niet nog een herfst of een winter meemaken.”
'GTST'-actrice Chrisje Comvalius op 75-jarige leeftijd overleden
Samen met haar zoon Leander en Borst gaat Comvalius langs bij het hospice. Ze is direct onder de indruk van de rust die ze daar ervaart. “Ik zie mezelf hier al uitrusten”, zegt Comvalius tegen Josefine Engels, een medewerker van het hospice. “Je kan hier reserveren, toch? Ik wil hier tien dagen rust. Bijna niemand gaat weten dat ik hier ben. Alleen de mensen die dicht om mij heen staan, de intimi. Zij mogen langskomen. Maar niet allemaal tegelijkertijd.”
Leander is opgelucht om te zien dat zijn moeder zo blij is met haar laatste verblijfadres. “Het is hier fijn en warm. Ik sta compleet achter mijn moeders keuze.” Borst vraagt zich af of hoe het voor hem is, een moeder die kiest voor euthanasie. “Het is haar keuze. Het is haar leven. Het is haar kwaliteitsgrens. Ik heb hier om gejankt hoor, natuurlijk. Het doet af en toe nog wel pijn.”
Gelukkig kan hij rekenen op de steun van de vrienden van zijn moeder, onder wie zangeres Meral Polat. “Ik heb me wel afgevraagd: wat gaat dit kosten aan emotie bij mij, in de komende periode? Stel dat ik het allemaal in mijn eentje moest doen, dan was ik waarschijnlijk overspannen nu.” In de volgende aflevering is te zien hoe Comvalius haar laatste maanden heeft beleefd.
Je kunt hier de aflevering van Roosen & Borst van afgelopen maandag terugkijken.
Nederlandse Jan en Els zijn wereldnieuws na duo-euthanasie: 'Ons beste leven geleefd'
