De zorg voor jeugd met problemen in Nederland heeft een harde deadline. De pubers uit het EO-programma Verloren Jongeren dreigen op hun achttiende verjaardag op straat te belanden.
Op die dag zijn ze voor de wet volwassen en staan ze er alleen voor. Maar kunnen ze dat wel aan?
Programmamaker Sahar Meradji zit Xaron, Lars en Andy dicht op de huid in deze indringende docuserie. Allemaal hebben ze al hun hele leven te maken met complexe problematiek. Uit huis geplaatst, verwaarloosd, mishandeld, in instellingen gezeten, soms op het criminele pad geraakt en vaak verslaafd. Dag na dag slepen ze zichzelf door het bestaan, niet wetende hoe hun toekomst eruit ziet.
Zoals Xaron. Hij woont al sinds zijn kindertijd in instellingen. Hij is wel honderd keer herplaatst, met adressen door het hele land. Maar sinds zijn 18e verjaardag moet hij het zelf zien te redden. Van Leger des Heils tot noodopvang, het is altijd maar afwachten waar zijn bed voor de nacht staat. Met slechts zes euro leefgeld per dag overleeft hij met een saucijzenbroodje en wat roze koeken, want “zo komt hij in elk geval aan 2000 calorieën”. Xarons kamer is klein, maar een grote bende. “Wat je hier ruikt? Hier is een bord nasi omgevallen. Vijf maanden geleden.”
Het gaat niet goed met hem. Hij maakt zich zorgen over waar hij moet wonen en hij gebruikt nog altijd drugs. “Cannabis door de week, en harddrugs in het weekend. XTC en ketamine en zo.” Dat hij deze nachten niet letterlijk op straat staat, maakt zijn stress niet minder. “Ze zijn verplicht om hun volk niet dood te laten gaan, dus laten ze ons rotten in het laagste putje van de maatschappij. Ze pleuren ons hier allemaal bij elkaar. Ik voel me een soort schaduw.”
Ook Lars heeft een zware tijd achter de rug. Hij kreeg als tiener ruzie met zijn familie, viel ten prooi aan drugs en kwam uiteindelijk in de crisisopvang terecht. Nu werkt hij in een theater, wat hem goed bevalt want “werken is ook een soort acteren, dat deed ik vroeger ook.” Hij is blij dat hij het niet per se met iedereen hoeft te hebben over zijn verleden, omdat hij graag wil dat mensen met een frisse blik naar hem kijken. “Dat ze niet meteen een oordeel over je hebben.” Hij gaat kijken naar een kamer in een begeleid wonen-project, en hoopt dat hij daar mag intrekken op zijn achttiende.
En dan is er Andy. Hij belandde als baby van zes weken in een pleeggezin. Hij was zwaar verwaarloosd en had een gebroken sleutelbeen. Hij toont een kale plek op zijn hoofd, waar zijn biologische moeder hem met haar sigaret raakte toen ze in slaap viel. Tot zijn veertiende verbleef hij in een pleeggezin, waar hij met warme gevoelens aan terugdenkt. “Ze deden alles voor, ze waren er altijd voor mij.”
Toch is het fout gegaan. Hij moet binnenkort voorkomen en zal mogelijk een celstraf krijgen. Hoewel vragen over zijn leven hem overduidelijk raken, doet hij stoer. Hij zegt dat hij alcohol nodig heeft om te functioneren en tikt dagelijks zo’n anderhalve liter wodka weg. “Er zijn wat kutzaakjes, ik doe soms dingen dat ik achteraf niet meer weet wat. Dan stomp ik iedereen. Maar een jaar zitten doet me niks, dat zit ik wel uit op het toilet. Ik ben uitgehard, zeg maar. Ik ben echt geen lijpo, maar ik ben gewoon elke dag boos.”
Xaron zet intussen wel alles op alles op op het rechte pad te blijven, ondanks dat vrienden “die denken dat ze Pablo Escobar zijn” aan hem trekken. “Mijn familie is het laatste beetje houvast dat ik heb, die wil ik niet kwijtraken. Ik zou het liefste bij hen willen wonen, maar ik heb al te veel kapotgemaakt. Zij willen me niet meer zien als ik in het verkeerde circuit terechtkom”, zegt hij geëmotioneerd.
De hulpverleners doen enorm hun best, maar een aanvraag die hem kan helpen aan woonruimte is niet op de juiste manier gedaan. En dus is die afgewezen. Xanos wil wel meewerken, maar is de wanhoop inmiddels nabij: “Elke keer als ik een stapje omhoog ga, word ik weer onderuit getrapt. Luister naar dat lawaai hier, ze zitten hier de hele dag dierlijke geluiden te maken. Ik zit hier letterlijk in een apenkooi.”
Je kunt het EO-programma Verloren Jongeren hier terugkijken.
Docu 'Jongens zonder thuis' laat het goede van jeugdzorg zien: 'Begeleiders zijn net oudere broers'
