Mishandelde, verwaarloosde en vaak verslaafde jongeren staan er in Nederland vanaf hun achttiende verjaardag alleen voor. In het EO-programma Verloren Jongeren zien we hoe ze aan hun toekomst proberen te werken.
Met alle obstakels die daarbij komen kijken.
Eén op de tien jongeren raakt in contact met jeugdzorg. Thuiswonende kinderen die onder jeugdzorg vallen, zien gemiddeld twaalf hulpverleners tot hun achttiende. Kinderen in jeugdzorginstellingen komen gemiddeld met 65 hulpverleners in aanraking. Vaak hebben ze al hun hele leven te maken met complexe problemen. Uit huis geplaatst, verwaarloosd, mishandeld, in instellingen gezeten, soms op het criminele pad geraakt en vaak verslaafd.
Xaron is één van de jongeren die in het programma wordt gevolgd. Tot op de dag van vandaag heeft hij tweehonderd hulpverleners ontmoet. Het liefst is hij thuis bij zijn vader of moeder. Waar zijn moeder haar grenzen bewaakt door hem niet meer in huis te nemen, heeft zijn vader hem kort geleden uit het Leger des Heils gehaald – waar hij sinds zijn achttiende verjaardag woonde. Hij kon het niet langer aanzien dat zijn zoon wegkwijnde in de daklozenopvang, dus nam hij hem mee naar huis. De laatste keer was anderhalf jaar geleden, toen Xaron ‘een pakje snuif’ liet vallen, waar zijn stiefzusje over de vloer kroop.
De verslaving is er nog steeds, maar na een aantal keer proefslapen durft zijn vader het aan. “Oké, laten we de afgelopen vier jaar even niet meetellen. Dan is de werkelijke situatie dat ik straks een 18-jarige zoon in huis heb die zijn school niet heeft afgemaakt, geen werk heeft en een beetje te veel drugs gebruikt. Moet hij daarvoor de straat op? Nee. En moet ik mezelf dat emotioneel gezien aandoen? Nee. Zo egoïstisch ben ik dan ook wel weer”, zegt zijn vader.
De 20-jarige stratenmaker Sven woont sinds twee jaar deels bij het Leger des Heils of op straat. In zijn jeugd sliep hij de ene keer bij zijn vader en de andere keer bij zijn moeder. Het was een onrustige tijd, waarin hij veel blowde en na een fikse ruzie met zijn ouders dakloos raakte. “Het is belangrijk om dicht bij de bewoonde wereld te blijven, anders heb je ’s nachts ook geen hulp”, vertelt hij wanneer de interviewster hem vraagt hoe het is om een slaapplek te vinden.
Wanneer je bij het Leger des Heils goed gedrag vertoont, kun je rekenen op een maand verlenging. “Het is stressvol om te weten dat ik ieder moment weer op straat kan belanden. Het voelt soms alsof ik een asielzoeker ben, want zodra mijn ‘verblijfsvergunning’ wordt stopgezet, moet ik weg.” Naast onderdak zorgen ze bij de opvang ook voor sessies met jeugdbegeleider Mo. Hij probeert Sven te motiveren om te werken en zijn leven te beteren.
Maandenlang op straat geslapen, meer dan honderd hulpverleners ontmoet en binnenkort waarschijnlijk de gevangenis in: de 21-jarige Andy gaat een zware tijd tegemoet. In een gesprek met zijn jeugdbegeleider beseft hij dat hij in zijn leven kansen heeft laten liggen, maar ook dat hulpverleners hem telkens van het kastje naar de muur stuurden. “Ik zag nergens meer een lichtpuntje, dus besloot ik te doen waar ik zin in had.”
Hij verschijnt voor de rechter. Het vernielen van ruiten, diefstal en geweld staat op zijn strafblad, die inmiddels negen pagina’s telt. De uitspraak: een gevangenisstraf van veertien maanden, waarvan acht voorwaardelijk. Aan de buitenkant lijkt het Andy niet te raken. “Een jaar zitten vind ik wel lang man, dus of ik pak een ticket naar Turkije of ik werk gewoon mee”, vertelt hij lachend.
Lars werd met 28 weken geboren en is daardoor slechthorend. “Op school werd ik gepest. Dan noemden ze me ‘dove’ of pakten ze mijn gehoorapparaat af.” Na een ruzie met zijn ouders belandt hij op straat. “Mijn vader was altijd aan het werk en mijn moeder gaf liefde, maar niet in de vorm die ik nodig had.”
Toen hij op zijn zestiende bij een open woongroep terechtkwam, ging het helemaal mis. “Iedereen gebruikte daar, dus deed ik ook maar mee. Ik heb alles geprobeerd, van LSD en speed tot Crystal Meth.” Het ging hier van kwaad tot erger. “Ik heb joyriden en zware mishandelingen op mijn naam staan.”
Momenteel zit hij in de crisisopvang, waar hij beseft dat zijn ‘vrienden’ geen echte vrienden zijn. “Nu ik niet meer gebruik, hoor ik niks meer.” Met ervaringsdeskundige Sissy heeft hij een goede band opgebouwd, maar helaas moet hij binnenkort vertrekken naar een nieuwe plek. “Ik ben niet anders gewend.” Hij hoopt vooral een keer vooruit te gaan en laat Sissy weten het “dondersvet” te vinden om ooit een eigen plek te hebben.
Je kunt het EO-programma Verloren Jongeren hier terugkijken.
Elise vertelt over dakloosheid en verslaving in 'Steenrijk, Straatarm'
