Cabaretier Thomas van Luyn schijnt in de theatervoorstelling De Grote ADHD Experivaganza licht op de vaak grappige, maar ook ontroerende aspecten van ADHD. Het is de diagnose die hem in 2021 rust gaf.
In het tv-programma Volle Zalen vertelt hij presentator Cornald Maas waarom hij zich in het leven vaak anders dan anderen voelde.
Van Luyn groeide op in de Nassaustraat in Utrecht. “Ik kom uit een intellectueel nest. Mijn moeder was sociaal advocaat en mijn vader werkte voor de Nederlands Bijbelgenootschap. Het idee van geld verdienen bestond niet, we hadden ook geen auto of andere dure spullen. Mijn moeder hield van theater en mijn vader van muziek. Ik zat altijd achter de piano, een fijne plek.”
De buurt waarin Van Luyn opgroeide was volgens hem een ‘kakbuurt’, waar hij gescheiden was van de rest van de stad. “Als ik richting het Wilhelminapark liep kreeg ik vaak klappen. Blijkbaar had ik een slachtofferuitstraling, waarschijnlijk omdat ik altijd liep te dromen. Het voelde als kind alsof ik altijd in de war was, ik maakte in gedachten veel mee.”
Vlak voor de middelbare school krijgt zijn moeder kanker. “Ik was toen 11 en ze overleed op mijn 20ste. Het was een heel enge tijd, hoewel ze er nauwelijks over sprak. Bij ons thuis hing een cultuur dat het altijd leuk moest zijn. Ze wilde haar kinderen niet lastig vallen met haar leed. Het doet pijn dat ze dood ging, voordat ik volwassen was en we daarover konden praten.”
Waar Van Luyn op de basisschool de gangmaker was, voelde hij zich op de middelbare school verloren. “Miste je aansluiting?” vraagt Maas. “Ja, iedereen deed verrassend weinig moeite om bij mij te horen”, lacht hij. “Mijn enige en beste vriend was wél populair, dus die gaf soms adviezen. ‘Thomas koop even een nieuwe trui of ga naar de kapper’ hoorde ik dan.”
Toen zijn naam op de lijst van het schooltoneelstuk Ghost Train verscheen was hij door het dolle heen. “Ik was zo trots. Malle, artistieke Pipo werd mijn identiteit op school.” Zijn vervolgstudie Chinastudies volgde hij aan de Universiteit van Leiden. “Het was heel saai en ik voelde me enorm eenzaam daar. Ik zat bij studentenvereniging Minerva, maar ook daar was vrienden maken lastig.”
Van Luyn maakt de studie niet af, maar ontmoet hier wel Mike Boddé. Samen vormen ze de cabaretgroep Ajuinen en Look. “Hij stelde voor om iets met cabaret te doen. We begonnen met optreden in een theaterrestaurant in Den Haag en wonnen later het cabaretfestival. Dat was echt ontroerend.” Na veel mooie optredens gaat Van Luyn solo verder.
Cabaretier Remko Vrijdag: ‘Ik hoop dat mijn familie en vrienden tijdens de begrafenis het leven zullen vieren'
“Iedereen heeft in het leven afspraken, relaties en de taak zich normaal te gedragen in de samenleving. Daar gaat mijn voorstelling over.” Van Luyn voelde zich lang anders. “Soms kreeg ik een aanval van wanhoop: wat is er aan de hand? Waarom krijg ik mijn shit niet voor elkaar? Ik bedacht mijn eigen diagnose, namelijk dat ik gek ben. De diagnose ADHD was een geruststelling.”
De theatervoorstelling De Grote ADHD Experivaganza is het eerste persoonlijke verhaal dat de cabaretier deelt. “Zo’n weerklank is bijzonder, denk ik?” vraagt Maas. “Soms zie ik dat het mensen ontroert”, vertelt een geëmotioneerde Van Luyn. “Er is eindelijk erkenning dat ADHD niet leuk is.” Het succes van de voorstelling is te meten aan een uitverkocht Carré. “Dat had ik een jaar geleden niet kunnen bedenken.”
Ook in het gezin van Van Luyn is veel helderder sinds de diagnose. “Hij heeft veel meer vrede met zichzelf en interne boosheid is opgelost”, aldus zijn vrouw Barbara van Erp. Ook de voorstelling helpt daarbij. “Het verhaal is precies zoals het thuis gaat. Gemiste afspraken, ongeopende enveloppen, noem maar op. De eerste keren dacht ik: wow, luistert iedereen nu naar onze shit?”
De zoon van het stel heeft ook ADHD. “Voor hem was de basisschool helemaal geen leuke tijd. Hij wilde zelfs niet naar school. Daar hebben we met z’n allen een kluif aan gehad.”
Birgit Schuurman had constant chaos in haar hoofd, tot een ADHD-diagnose
