In deze aflevering draait het in ‘De Erfgenaam’ niet om een erfenis van tienduizenden euro’s, maar om een kindertheeserviesje van twee Joodse meisjes die zijn vermoord in de Tweede Wereldoorlog.
Ruben Nicolai duikt in hun verleden en stamboom om te kijken of hun ontroerende bezit aan afstammelingen kan worden overgedragen.
Nicolai is zichtbaar geraakt door de historische feiten bij zijn bezoek aan Kamp Vught. Voordat de meisjes Rebecca en Froukje van Leeuwen werden gedeporteerd, gaven ze hun theeservies in bewaring bij de grootouders van Marije en Willemijn. Deze dames – nichten van elkaar – hebben het programma ingeschakeld om familieleden van Rebecca en Froukje te vinden.
De zoektocht van Nicolai slaat veel zijwegen in. Om het geheel in historisch perspectief te kunnen plaatsen, treft hij historica Aline Pennewaard in Kamp Vught. Daar hebben de zusjes ongeveer zes weken gezeten voordat het kindertransport plaatsvond.
Pennewaard laat de barakken zien waar de kinderen verbleven. “Hier zaten ongeveer 250 kinderen. Kinderen van vier jaar en jonger mochten hun moeder nog bij zich houden, maar alles tussen de vier en zestien zat hier zonder ouders en werd verzorgd door leidsters”, vertelt de historica.
“In zo’n barak hebben Froukje en Rebecca dus ook gezeten?”, wil Ruben weten. “Ja. Die waren tien en twaalf. Dus die hebben hier gezeten zonder hun moeder”, bevestigt Pennewaard.
Ze vertelt dat de situatie snel verslechterde naarmate er meer kinderen kwamen. “Kinderen werden ziek. Er was weinig hygiëne, weinig medicijnen, weinig voedsel, weinig linnengoed. Dat stak elkaar allemaal aan. Dus het overlijdenscijfer werd ontzettend hoog. Er stierven ontzettend veel kinderen hier.” “Gruwelijk”, reageert Nicolai.
Transport
Eenmaal buiten krijgt de presentator een brief onder ogen die destijds aan alle kampbewoners werd gepresenteerd. Daarin werd medegedeeld dat alle kinderen het kamp moesten verlaten om in een ander kinderkamp ondergebracht te worden.
“Op 6 en 7 juni 1943 zijn twee transporten uit het kamp vertrokken naar Westerbork, met de kinderen en hun ouders in de trein”, vertelt de historica. “Dus hier werden duizend kinderen huilend op de trein gezet”, concludeert Ruben ontdaan. “Ja. En het overgrote deel is vanuit Westerbork direct op transport gezet naar Sobibor. Daar zijn ze na aankomst op 11 juni allemaal in de gaskamers vermoord.
Benjamin, de vader van Froukje en Rebecca, had geen idee. Hij was als arbeider in Moerdijk aan de slag. Hem was beloofd dat zijn gezin een betere behandeling in Vught zou krijgen. Hij is op 6 juli in Westerbork aangekomen. Op diezelfde dag ging er een transport naar Sobibor, waar hij op dezelfde plek als zijn vrouw en kinderen vermoord werd. “Hij moet hebben gedacht dat hij ze daar terug zou zien”, voegt Pennewaard toe.
Bij het Monument der Verloren Kinderen legt Ruben de steentjes neer die hij – naar Joods gebruik – van de nichtjes Marije en Willemijn heeft gekregen. Hij vindt de namen van Rebecca en Froukje op het monument. “Tien en twaalf”, fluistert hij. “Wat zijn dit misselijkmakend veel namen”, voegt hij zuchtend toe.
De hele aflevering van De Erfgenaam kun je hier terugkijken.
Nancy krijgt in 'De Erfgenaam' tóch een erfenis ondanks affaire van haar vader: 'Het is karma'
