Toen ze tien jaar oud was, verloor journalist en podcastmaker Liesbeth Rasker (36) haar moeder. In de VPRO-documentaire Vroeg verloren onderzoekt ze de impact van die vroege dood.
“Ik was nooit in staat haar te missen. Dat is een heel nieuwe ervaring voor me.”
Wie op jonge leeftijd een of beide ouders verliest, krijgt de onmogelijke opgave om te moeten gaan met een verlies dat haast niet te dragen is. Wanneer Liesbeth Rasker haar moeder verliest, gaat ze ‘gewoon’ verder met haar leven. Ze is tien en heeft geen idee hoe ze moet rouwen.
Ze weet tot ver in haar volwassen leven zichzelf en anderen ervan te overtuigen dat ze geen last heeft van de dood van haar moeder. ‘Mijn moeder is dood, maar dat is oké’, wordt haar slagzin. Pas tijdens het maken van de documentaire Vroeg verloren ontdekt ze dat het eigenlijk helemaal niet zo oké is. “Gaandeweg ontdekte ik dat ik zelf nog het een en ander had uit te zoeken rondom de dood van mijn moeder.”
Dit bericht op Instagram bekijken
Een documentaire maken over haar persoonlijke verhaal, was in eerste instantie dan ook helemaal niet het plan. “Ik wilde graag iets maken over rouw in andere culturen en wat wij daar in Nederland van kunnen leren. Ik ben ooit in Mexico geweest voor Día de Muertos en vond het fascinerend om te zien hoe ze daar de dood vieren. Net als in Ghana, waar ze begrafenissen heel uitbundig doen.”
Er worden plannen gemaakt voor een zesdelige serie, maar dan gaat de wereld dicht vanwege covid-19. “We konden niet meer reizen. De documentairereeks in oorspronkelijke vorm kon niet doorgaan.” Inmiddels was regisseur Tessa Louise Pope aangehaakt op het project. “Dankzij haar aanmoediging durfde ik het aan om iets te maken over mijn persoonlijke verhaal. Dat wilde ik in eerste instantie namelijk niet, er zijn zo veel mensen die veel ergere dingen hebben meegemaakt. Ik vond niet dat mijn ervaring uitzonderlijk genoeg was om een film over te maken.”
Pope hield tijdens het maken steeds vast aan de uitspraak: ‘hoe kleiner je een verhaal maakt, hoe universeler het wordt’. “De boodschap is groter geworden door het verhaal klein te maken. De film gaat natuurlijk over jonge ouderverliezers, maar in bredere zin gaat het óók over opgroeien, over gezinnen, over wat jouw plek daarin was, wat de effecten daarvan zijn op je latere leven. En dat gaat ons allemaal aan.”
Sanne (27) verloor haar moeder aan zelfdoding: 'M'n kapper vroeg hoe ze het had gedaan'
In de film volgen we Rasker, terwijl ze door gesprekken met lotgenoten en familieleden onderzoekt wat de impact is van het verliezen van een ouder op jonge leeftijd. Ze is hierdoor anders naar de dood van haar moeder gaan kijken. “Ik was nooit in staat haar te missen. Dat is een heel nieuwe ervaring voor me. Ik ken mijn moeder zoveel beter nu, door het maken van deze documentaire en het zien van haar archiefbeelden.”
Die archiefbeelden lagen ruim twintig jaar veilig op zolder. Dat was niet bewust. “Dat is gewoon iets waar we het niet over hadden. Alles was goed en prima en we hoefden daar verder niet naar te kijken. We gingen het natuurlijk gewoon uit de weg. Na het zien van die schat aan informatie, begrepen mijn zus Barbara en ik niet waarom we dat niet eerder hadden gedaan.”
De band met haar zus is door het opnemen van de documentaire alleen maar hechter geworden. “Die met mijn vader ook, al hadden wij op een gegeven moment wel iets uit te zoeken. Ik zag steeds meer gebreken in mijn zogenaamd perfecte jeugd. Daarover wilde ik met hem in gesprek, maar het heeft lang geduurd voordat ik dat aan kon en ook durfde.”
“Ik zag het als een soort hoogverraad. Je bent als kind blind loyaal aan je ouders, zeker als je er nog maar een hebt. Gelukkig is het goed gegaan. We hebben elkaar weer even opnieuw moeten vinden, maar het heeft ons dichter bij elkaar gebracht. En we waren al zo dicht bij elkaar.”
De 2Doc ‘Vroeg verloren’ wordt donderdag 11 juli om 22.10 uur uitgezonden bij VPRO op NPO 2. Je kijkt de documentaire terug via NPO Start.
Liesbeth Rasker over Kroegpraat en backpacken: 'Kan me inmiddels niet goor genoeg zijn'
