Oud-cliënt Jason Bhugwandass stelde een rapport samen over de misstanden op de gesloten jeugdzorg. Hij sprak 51 jongeren van de ZIKOS-afdelingen, onder wie Evita. Zij zat vanaf haar vijftiende ruim anderhalf jaar op zo’n afdeling.
De twee schoven dinsdagavond aan bij Sophie & Jeroen.
“Ik begin altijd bij het begin, de eerste paar minuten dat ik binnen ben”, vertelt Evita, als Sophie vraagt wat voor haar zo traumatiserend was aan de gesloten jeugdzorg. “Op die groep word ik naar een kamer gebracht, nou ja, dat is eigenlijk een lege cel met een bed aan de vloer. En een bureau zonder stoel, want die moet je verdienen. En een deur waar de wc achter zit, alleen die zat op slot.”
Als Evita binnenkomt, staat er een grote man voor haar. “Die eerder ook uit het leger kwam”, zo beschrijft ze. “Die geeft een scheurjurk aan. Dat is zo’n blauwe jurk, hard, koud, en die kan je niet kapotmaken. Nog zonder dat ik iets gedaan heb, zegt hij: ‘Kleed maar uit. Trek dit maar aan.’ En ik zeg: ‘Nee sorry, ik durf dat niet.’ Dus ik ging bang in een hoekje staan. Ik was een vijftienjarig meisje met trauma’s en angst. En dan word je hardhandig vastgepakt, op de grond gegooid, uitgekleed en die scheurjurk aan. Ze renden weg en de deur was op slot. Dan zit je uren alleen in zo’n cel. Ik denk dat dat symbool staat voor de rest van mijn tijd daar.”
Vernedering, extreem isolement, geweld en misbruik. Dat staat in het rapport dat oud-cliënt Jason samenstelde over de misstanden op de gesloten jeugdzorg. “Wat belangrijk is om te weten: voorheen werden kinderen in de jeugdgevangenis geplaatst, ook als ze geen strafbaar feit hadden gepleegd. Dat heeft Nederland echt heel veel gedaan, dat ging op een gegeven moment om duizenden kinderen per jaar. Toen de overheid daarmee wilde stoppen in 2008, hebben ze een paar van die jeugdgevangenissen aangewezen en gezegd: jullie zijn vanaf morgen jeugdzorg.
Het personeel bleef hetzelfde, de panden bleven hetzelfde, de cultuur bleef hetzelfde, alles bleef hetzelfde. Maar de groep veranderde”, legt Jason uit. “Kinderen zoals Evita, kinderen met wie ik heb gesproken, hebben eigenlijk gewoon in de gevangenis gezeten. Twintig uur per dag, dus niet op kamers, maar in een cel, ook daadwerkelijk. Die zijn ‘behandeld’ door personeel dat helemaal niet is geschoold om psychiatrische problematiek op te vangen.”
“En wat is het gevolg daarvan?”, wil Sophie weten. Jason: “Wat je eigenlijk ziet bij vrijwel alle jongeren: negentig procent heeft meer trauma opgelopen binnen de instelling. Zo zijn jongeren bang om vastgegrepen te worden, ze raken snel in paniek als iemand boos is, je ziet dat de jongeren angstig zijn geworden, dat er wantrouwen is ontstaan. Een deel van de jongeren geeft aan: ‘ik ben gewend geraakt aan de situatie’, dus hun referentiekader verandert ook gewoon binnen zo’n instelling. Waardoor ze niet meer goed kunnen onderscheiden wat nog normaal is en wat niet.”
Uitzending terugkijken? Dat kan via deze link
Jason liep zowel thuis als bij jeugdzorg trauma op, nu is hij in therapie
