Lotta Lagerberg komt ruim dertig jaar geleden vanuit Zweden naar Amsterdam om hier te studeren. Terwijl ze door de stad fietst, wordt ze bij een kruispunt aangereden door een vrachtwagen en meters over het asfalt meegesleept. Het is een wonder dat ze het nog kan navertellen.
Nu, drieëndertig jaar later, portretteert ze andere slachtoffers van een dodehoekongeval.
Lotta (55) werkt lange tijd als docent en vertaler aan de universiteit, maar besluit acht jaar geleden toch te kiezen voor haar passie: foto’s maken. Na de Fotovakschool volgt de Fotoacademie, waar ze werkt aan een persoonlijk project met de titel ‘Een ongeluk zit in een klein hoekje’. “Ik dacht: is het niet interessant om portretten te maken van andere mensen die net zoals ik een dodehoekongeluk hebben meegemaakt?”
Voorheen voelt ze nooit de behoefte om in contact te komen met lotgenoten. Maar nu is dat anders. “Ik moet zeggen – en dat had ik niet gedacht – dat de gesprekken mij veel hebben gegeven. Het was prachtig en ontroerend. Je herkent iets in een ander en ik heb heel intieme gesprekken mogen voeren. Daarna heb ik de portretten geschoten”, vertelt ze.
De foto’s zijn van heel uiteenlopende mensen qua leeftijd en achtergrond. Lotta heeft de lotgenoten op de foto gezet in hun eigen huiselijke omgeving. “Het gaat om de mensen, maar je ziet wel dat er iets aan de hand is. Ze hebben bijna allemaal iets aan hun been en dat laten ze, heel dapper, zien. Het zijn echte doorzetters met veel kracht.”
Tussen de foto’s zit ook een zelfportret. En dit jaar kreeg haar project nog een vervolg, waarin zij dieper ingaat op haar eigen verhaal. Het ongeluk op de Molukkenstraat dat zo’n gigantische impact op haar heeft gehad, herinnert ze zich nog goed. Ze bezoekt na dertig jaar de medici en zorgverleners waar ze onder behandeling is geweest. En dat brengt heel wat gevoelens naar boven.
Foto: Zelfportret door Lotta Lagerberg.
Zo is er dat contact met de arts die heel toevallig langs het ongeluk fietste en direct te hulp schoot. “Hij heeft mijn leven gered”, vertelt ze vol emotie in haar stem. “Dus toen ik hem dertig jaar later weer zag…. dat was zo ontroerend. Mijn ongeluk heeft ook op hem grote impact gemaakt: hij wist alles nog van dertig jaar geleden.”
Lotta vertelt hoe zij zich het ongeluk herinnert. “Ik weet nog goed hoe hij mijn hand vasthield in de ambulance en tegen mij sprak. Toen hij mijn hand losliet, dacht ik dat ik dood ging. Het enige wat ik ondertussen steeds maar weer opnieuw riep was: ‘Ik ben Lotta, ik kom uit Zweden en mijn paspoort zit in mijn tas’. Ik was zó bang dat ik in die ambulance dood zou gaan en dat ze niet wisten wie ik was. Die belevenis was heel sterk.”
Lotta werd door een vrachtwagen aangereden die schuin achter haar zat en die ze nooit heeft gezien. “Ineens lag ik er onder en werd ik met de fiets en mijn benen onder de wagen meegesleurd. Na zo’n zestien meter stopte de chauffeur omdat hij voelde dat hij niet goed kon doorrijden. Hij stapte uit, zag mij liggen en ik riep: ‘Ga weg’. Vervolgens stapte hij weer in en reed hij achteruit waardoor hij met de wielen van de vrachtwagen over mij heen.”
Lotta kan dit traumatische moment nog goed herinneren. De langsfietsende arts die het ongeluk zag, handelde direct. “Mijn slagader lag open en bloot, want alle huid en het grootste gedeelte van de spiermassa was weg. Mijn rug was gebroken, mijn ene been lag open, mijn knie was verbrijzeld en het andere been was ook overal gebroken.”
Lotta heeft maanden in het AMC gelegen. “Zo’n enorme verwonding kan je lichaam niet aan, je krijgt dan een grote shock. Daarom werd ik ook twee weken in coma gehouden.”
Lotta in het ziekenhuis in 1991 (Privé foto Lotta Lagerberg)
Wanneer ze wakker wordt, is Lotta ontzettend dankbaar. “Mijn been was gered, ik leefde nog”, vertelt zo over haar optimistische houding. Toch had ze het helemaal niet gemakkelijk en dat is nog zwak uitgedrukt. Ze moest enorm vaak onder het mes, moest meerdere huidtransplantaties ondergaan en opnieuw leren lopen. “Ik zat in een vechtmodus, stond helemaal niet stil bij wat er niet goed ging. Ik was juist ontzettend opgewekt.”
Zelfs toen Lotta weer kon lopen was ze er nog niet. Jarenlang had ze nachtmerries over allerlei ongelukken. Het blijkt dat ze door het ongeluk een posttraumatische stressstoornis heeft opgelopen. Maar daar houdt het niet op.
“Anderhalf jaar na het ongeval liep ik nog op krukken en viel ik in het trappenhuis op weg naar fysiotherapie. Opnieuw brak ik mijn been en vanaf dat moment was het drie jaar lang ziekenhuis in en ziekenhuis uit . Meerdere operaties, bottransplantaties, loopgips, infecties, dagelijks mijn wond schoon spuiten, botontstekingen, het gaat maar door. Ondertussen probeerde ik toch nog te studeren. Ik heb zelfs een tentamen in het ziekenhuis gemaakt.”
Met alle beperkingen heeft ze moeten leren leven. Lotta kan tegenwoordig beperkt lopen. Ze heeft een aangepaste fiets – “Ik kan mijn been niet meer dan zestig graden buigen” – en heeft vaak en veel pijn aan haar been. “Ik weet niet hoe het is om mijn been niet te voelen. Maar ik ben blij dat ik ’t nog heb. Ik weet dat ik mijn energie moet doseren. Dat is vaak lastig, want ik ben erg ondernemend”, zegt ze.
Nu ze voor haar fotoproject mensen op de foto zet die een soortgelijk ongeluk hebben overleefd, kijkt ze ook met herkenning en verwondering naar deze lotgenoten. “Het is fantastisch om te zien hoeveel kracht ze hebben.”
“Natuurlijk weet ik wat ze te wachten staat en denk ik wel eens: doe maar rustig aan, neem je tijd, waarom ga je alweer werken en geniet je niet van het leven? Maar ik begrijp het heel goed. Iedereen gaat anders om met pijn en verdriet. Wat ze wel allemaal gemeen hebben, is dat ze ontzettend veel kracht hebben, ondanks de handicap die ze met zich meedragen in de vorm van een lichamelijke beperking en verminking en vaak ook nog een mentale deuk.”
Eline (34) lag bekneld tussen haar bakfiets, het asfalt en een afslaande vrachtwagen: 'Hij heeft mij nooit gezien'
