Ruim een maand na de invasie van Russische troepen in Oekraïne wordt er nog altijd volop gevochten. Miljoenen mensen zijn gevlucht voor de oorlog, die steeds meer slachtoffers eist.
Dit is het liveblog van zondag 3 april. Lees hier het liveblog van donderdag 31 maart en vrijdag 1 april.
17.49 | Zelensky zegt dat Russische troepen ‘genocide’ plegen
President Volodymyr Zelensky heeft Rusland beschuldigd van het plegen van genocide en van pogingen om de “hele natie” Oekraïne uit te schakelen. Zelenski deed zijn uitspraken naar aanleiding van de ontdekking van massagraven en blijkbaar geëxecuteerde burgers in de plaats Bucha, nabij hoofdstad Kiev.
“Dit is genocide. De eliminatie van de hele natie en haar mensen”, zei Zelensky zondag tegen de Amerikaanse zender CBS News. “Wij zijn de burgers van Oekraïne. We hebben meer dan honderd nationaliteiten. Dit gaat over de vernietiging en uitroeiing van al deze nationaliteiten.”
Op 9 maart noemde Zelensky de luchtaanval die Rusland destijds uitvoerde op een kinderziekenhuis in de Zuid-Oekraïense havenstad Marioepol al “het ultieme bewijs van genocide”. In een gedeeltelijk Russischtalige toespraak sprak Zelensky ook van een “oorlogsmisdaad”.
12:53 | Woede over gemelde oorlogsmisdaden in Oekraïense plaats Bucha
De Oekraïense regering heeft melding gemaakt van door Russische troepen gepleegde oorlogsmisdaden in Bucha, een voorstad van Kyiv, en spreekt van een “opzettelijke massaslachting”. Volgens buitenlandminister Dmitro Koeleba willen de Russen zoveel mogelijk Oekraïners uit de weg ruimen. Koeleba eist “nieuwe verwoestende G7-sancties”.
De burgemeester van Kyiv, Vitali Klitsjko, spreekt van “volkerenmoord”.
In Bucha zijn volgens burgemeester Anatoli Fjodoroek al zeker 280 lijken aangetroffen. Het zou volgens de regering in Kyiv gaan om burgers die door de Russische bezetters zouden zijn vermoord. Het is niet te verifiëren hoe de slachtoffers zijn omgekomen en of het allemaal burgers zijn geweest. Om de plaats, die naast een strategisch vliegveld ligt, is vanaf de eerste dag van de Russische aanval hevig gevochten. Rusland heeft nog niet op de beschuldiging gereageerd.
De voorzitter van de Europese raad, Charles Michel, wil dat er meer sancties komen tegen Rusland na “gruwelen” die door de Russische bezetters zouden zijn gepleegd in de voorstad. Michel is geschokt door beelden van Bucha, circa 20 kilometer ten noordwesten van het centrum van Kyiv, die door Russische troepen is verlaten.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken Lizz Truss wil dat Bucha als een oorlogsmisdaad wordt onderzocht en zou het Internationaal Strafhof in Den Haag daarbij steunen.
Let op: de volgende beelden kunnen als schokkend worden ervaren.
11:55 | Moskou: gesprek Oekraïne-Rusland gaat maandag ‘realistisch’ door
Oekraïne en Rusland overleggen maandag digitaal verder, zegt de Russische onderhandelaar Vladimir Medinski. Volgens hem wordt de Oekraïense delegatie “steeds realistischer”. Een Oekraïense onderhandelaar, David Arachamia, heeft op de Oekraïense tv gezegd dat de gesprekken tussen de oorlogvoerende partijen in een fase geraken waarin het mogelijk is te denken aan directe gesprekken tussen president Vladimir Poetin en zijn Oekraïense ambtgenoot Volodymyr Zelensky.
Oekraïne heeft al aangegeven geen lid van de NAVO te worden, een van de voornaamste grieven van Poetin. Die lijkt ook af te zien van een aantal doelen in zijn door hem als “speciale militaire operatie” omschreven invasie, waarmee Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel. Rusland lijkt inmiddels veel troepen uit de streek ten noorden van Kyiv terug te trekken. Het richt zich steeds meer op de verovering van Oekraïens grondgebied ten oosten van de rivier de Dnjepr.
10:47 | Russische leger bombardeert opnieuw olieraffinaderij Oekraïne
De Russische strijdkrachten hebben naar eigen zeggen met een raketaanval een olieraffinaderij bij Odessa verwoest. Er zijn ook andere doelen getroffen bij Odessa, zoals een opslagplaats voor brandstof. Op sociale media gaan foto’s rond waarop dikke rookpluimen te zien zijn in het havengebied. Rusland bestookt olieraffinaderijen en olietanks om de Oekraïense strijdkrachten van brandstof te beroven.
Rusland bestookt volgens defensiewoordvoerder generaal Igor Konasjenko met succes militaire doelen in Oekraïne. Alleen al in de nacht van zaterdag op zondag werden volgens hem meer dan vijftig doelen geraakt, inclusief raket-lanceerinstellingen, commandoposten en wapenopslagplaatsen. De generaal maakte weer speciaal melding van doelwitten tussen Charkov in het noorden en Donetsk in het zuidoosten. Het Russische leger lijkt achter het front in de oostelijke Donbas-regio de Oekraïense strijdkrachten daar te willen beroven van bevoorrading en contact met het midden en westen van Oekraïne.
09:35 | Zondag opnieuw evacuatiepoging Rode Kruis in Marioepol
Volgens de Oekraïense vicepremier Iruna Vereshchuck zal er zondag weer een evacuatiepoging worden gedaan met behulp van het Rode Kruis in de zwaar geraakte stad Marioepol.
De hulporganisatie zal met vervoersmiddelen proberen dichtbij de stad proberen te komen om mensen die daar vastzitten op te halen. Mocht de evacuatie lukken dan rijden de zeventien bussen naar havenstad Berdjansk met de gevluchte Oekraïners.
Het Rode Kruis is al dagen bezig met evacueren in de havenstad. Gister lukte dat niet en wisten alleen 765 mensen met eigen vervoer weg te vluchten.
05:38 | Bijna 1000 burgers geëvacueerd uit Donetsk en Loehansk
Bijna duizend burgers zijn zaterdag geëvacueerd uit de regio’s Donetsk en Loehansk in het oosten van Oekraïne. De Oekraïense strijdkrachten publiceerden de cijfers zondagochtend. Uit Loehansk wisten 800 mensen te ontkomen en uit Donetsk 189.
Het Russische leger heeft de afgelopen dagen het zwaartepunt van zijn aanvallen in Oekraïne verlegd van het gebied rond de hoofdstad Kiev naar Donetsk en Loehansk, waar het geweld toeneemt. Die twee regio’s zijn deels in handen van pro-Russische separatisten en Rusland heeft zich ten doel gesteld het hele gebied “te bevrijden”.
Sinds het begin van de Russische aanval op Oekraïne op 24 februari zijn ongeveer 20.598 burgers uit Loehansk gevlucht en 6.584 uit Donetsk, aldus het Oekraïense leger.
03:15 | Ombudsvrouw Oekraïne: Russen schieten op demonstranten Enerhodar
Russische soldaten hebben zaterdag in de Oekraïense stad Enerhodar op demonstranten geschoten die protesteerden tegen de Russische bezetting. De Oekraïense ombudsvrouw Ljoedmila Denisova schreef in een bericht op Telegram dat de soldaten zogeheten flitsgranaten gebruikten en mortieren afvuurden. Volgens Denisova raakten zeker vier mensen zwaargewond.
De informatie kon niet onafhankelijk worden geverifieerd. Op sociale media circuleren echter beelden uit de stad waarop mensen wegvluchten van een plein, terwijl om hen heen explosies zijn te horen en witte rook opstijgt. Oekraïne beschuldigde het Russische leger er eerder al eens van in de stad Cherson op anti-Russische demonstranten te hebben geschoten.
Enerhodar, in het zuidoosten van Oekraïne, werd begin maart ingenomen door het Russische leger. Bij de stad ligt de kerncentrale van Zaporizja, de grootste van Europa.
01:14 | Russische leger: buitenlanders kunnen zondag weg uit Marioepol
Het Russische leger zegt zondag vluchtroutes te openen voor buitenlanders die weg willen uit de belegerde Oekraïense havenstad Marioepol. Vanuit Marioepol kunnen ze naar Berdjansk reizen, dat door het Russische leger is bezet. Daarvandaan kunnen ze doorreizen naar gebieden die in handen zijn van het Oekraïense leger of via het door Rusland geannexeerde schiereiland de Krim naar Rusland, meldt het Russische persbureau TASS.
De vluchtroute is ook open voor buitenlanders die Berdjansk willen verlaten. Hoeveel buitenlanders er nog in de beide havensteden zijn, is niet bekend. Het zou vooral gaan om bemanningsleden van schepen die door een zeeblokkade de havens niet kunnen verlaten.
In Marioepol zitten naar schatting nog zo’n 100.000 inwoners vast. Hun evacuatie verloopt problematisch door aanhoudende gevechten rond de vluchtroutes. Het Rode Kruis probeerde zaterdag via zeven verschillende routes mensen uit de stad te krijgen. In hoeverre die pogingen gelukt zijn, is nog niet bekend. Oekraïne en Rusland beschuldigen elkaar ervan de evacuatie van burgers tegen te werken.
22:57 | Kremlin: Rusland wil nieuwe gesprekken met Oekraïne in Belarus
De gesprekken van Rusland met Oekraïne zijn niet gemakkelijk geweest. Maar het belangrijkste is dat ze doorgaan, heeft Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov volgens het Russische persbureau RIA gezegd. Volgens de woordvoerder willen de Russen het overleg met de Oekraïners voortzetten in Belarus, maar zou Kiev dat niet zien zitten. RIA bericht dat Peskov zijn uitspraken doet in een interview met de Belarussische tv.
De Oekraïense onderhandelaar David Arachamia zegt zaterdag op de Oekraïense tv dat Rusland heeft aangegeven dat de ontwerpdocumenten voor een vredesakkoord in een dermate gevorderd stadium verkeren dat direct overleg tussen president Volodymyr Zelensky en zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin mogelijk is, aldus persbureau Interfax Oekraïne.
Volgens Arachamia zou Moskou “mondeling” hebben ingestemd met de belangrijkste Oekraïense voorstellen. “De Russische Federatie heeft een officieel antwoord gegeven op alle standpunten, namelijk dat ze het Oekraïense standpunt aanvaarden, behalve de kwestie van de Krim”, aldus de onderhandelaar. Hij benadrukte dat er nog “geen officiële schriftelijke bevestiging” is. Rusland heeft in 2014 de Krim geannexeerd, maar Oekraïne wil het schiereiland niet afstaan.
21:38 | Oekraïense leger: hele regio rond Kiev ‘bevrijd van vijand’
Russische troepen hebben zich volgens het Oekraïense ministerie van Defensie uit de regio rond de hoofdstad Kyiv teruggetrokken of zijn teruggedrongen. “Irpin, Boetsja en Hostomel en de hele regio Kyiv – bevrijd van de vijand”, schreef viceminister van Defensie Anna Maljar zaterdagavond op Twitter.
De Britse geheime dienst en een adviseur van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky hadden eerder zaterdag al bericht over de terugtrekking van de Russen in het noordwesten van Kyiv. Oekraïense troepen zouden al meer dan dertig steden en dorpen rond Kyiv hebben heroverd. Een paar dagen geleden meldde de Russische militaire top dat het zijn aanvallen wilde concentreren op het oosten (Donbas-regio) en het zuiden van Oekraïne.
19:22 | Burgemeester Oekraïense plaats Bucha: straten bezaaid met lijken
In een net op Russische troepen heroverd Oekraïense plaats vlakbij Kyiv liggen de straten volgens de burgemeester “bezaaid met lijken”. In Bucha zouden inmiddels al 280 mensen zijn begraven in massagraven, zei Anatoli Fjodoroek tegen het Franse persbureau AFP.
Journalisten van AFP zagen eerder zaterdag in één straat zeker twintig lijken liggen. De handen van een van de dode mannen, die burgerkledij droegen, waren vastgebonden. De lichamen lagen over enkele honderden meters verspreid in het dorp vlakbij de hoofdstad van Oekraïne.
De doodsoorzaak was volgens de journalisten niet direct vast te stellen, maar een van lichamen had een grote hoofdwond. Zestien lichamen lagen op de stoep of in de berm van de verwoeste plaats, drie languit in het midden van de weg en een ander lijk lag op de binnenplaats van een huis.
Vlakbij een ander dorp in de omgeving van Kyiv is de Oekraïense fotograaf en documentairemaker Maks Levin dood teruggevonden, heeft het Oekraïense Openbaar Ministerie zaterdag bekendgemaakt. Hij werd al sinds half maart vermist. Volgens de journalistieke organisatie Reporters without Borders (RSF) droeg hij een jas met het opschrift ‘Press’ en was hij ongewapend. Sinds de Russische invasie in Oekraïne begon, zijn volgens RSF zes journalisten gedood.
19:14 | Oekraïne evacueert duizenden mensen uit oorlogsgebieden
Oekraïne heeft zaterdag ruim 4200 mensen geëvacueerd uit oorlogsgebieden, meldt vicepremier Irina Veresjtsjoek. Volgens haar worden in samenwerking met het Rode Kruis ook zeven zogenoemde humanitaire corridors in gereedheid gebracht om meer mensen uit de zwaar belegerde Oekraïense stad Marioepol te evacueren.
Het Rode Kruis kondigde eerder zaterdag een nieuwe poging aan om inwoners uit Marioepol te evacueren. Of die is gelukt en hoe die is verlopen is nog niet bekend. Een eerdere poging vrijdag moest voortijdig worden afgebroken omdat de vluchtroute niet veilig was.
De stad die al sinds de begindagen van de vijf weken durende Russische invasie omsingeld is, is het belangrijkste doelwit van Rusland in de zuidoostelijke regio Donbas in Oekraïne. Tienduizenden mensen zitten daar in de val en hebben amper toegang tot voedsel en water.
Het Rode Kruis stuurde vrijdag een konvooi van ruim 50 bussen en andere particuliere voertuigen richting de stad, maar zij keerden om, omdat de omstandigheden het onmogelijk maakten verder te gaan. Zowel het Rode Kruis als een assistent van de burgemeester van Marioepol beaamden vrijdag dat evacuatie uit die stad onmogelijk was. Rusland had voor vrijdag een humanitaire corridor voor Marioepol aangekondigd, maar die was volgens de assistent in de ochtend niet geopend.
18:48 | Zelensky: terugtrekkende Russen leggen overal mijnen
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky beschuldigt het Russische leger ervan overal mijnen te leggen. Dat zou volgens hem gebeuren tijdens de terugtrekking van de soldaten uit het noorden van het land. De president toonde geen bewijs voor zijn beschuldiging.
Zelensky deed de aantijging zaterdag in een videoboodschap.”Ze leggen ze overal. Bij huizen, bij apparatuur en zelfs bij de lichamen van dode mensen. In het noorden van ons land vertrekken de indringers. Het gaat langzaam, maar het is merkbaar. Op sommige plaatsen worden ze er met gevechten uitgeschopt. Elders verlaten ze zelf de stellingen.”
Het Russische ministerie van Defensie heeft niet gereageerd op een verzoek om commentaar op de beschuldigingen.
18.29 | Litouwen draait gaskraan uit Rusland helemaal dicht
Litouwen heeft de toelevering van gas uit Rusland volledig stopgezet. Het land is niet langer afhankelijk van energie uit het buurland, meldt president Gitanas Nausėda op Twitter. Volgens het Litouwse ministerie van Energiezaken werkt het gastransmissiesysteem sinds begin april zonder de invoer van Russisch gas, waardoor Litouwen het eerste EU-land is dat niet langer Russisch gas importeert.
Nausėda moedigt de overige Europese landen aan om hetzelfde te doen. “Jaren geleden heeft mijn land beslissingen genomen die ons vandaag in staat stellen om zonder pijn de energiebanden met de agressor te verbreken. Als wij het kunnen, kan de rest van Europa het ook!”
Door de oorlog in Oekraïne is de houding van Europa tegenover Rusland volgens Nausėda drastisch aan het veranderen. “Sommige EU-landen hebben tijd nodig om hun energiebanden met Rusland te verbreken. Ik ben er zeker van dat we er wel komen. Zelfs als de oorlog voorbij is, kunnen we niet weer overgaan tot de orde van de dag.”
16.58 | VluchtelingenWerk ziet toename Russische vluchtelingen
Naast Oekraïense vluchtelingen arriveren ook steeds meer Russen in Nederland die hier bescherming zoeken. De afgelopen twee weken arriveerden op Schiphol tussen de twintig en dertig Russische vluchtelingen, meldt VluchtelingenWerk.
Sommigen zeggen te vrezen voor gevangenisstraf omdat zij hebben deelgenomen aan een demonstratie of omdat zij kritiek op de Russische regering hebben geuit via sociale media. Ook zijn er Russen die weigeren te vechten in Oekraïne. Een deel van de recent gearriveerde vluchtelingen ziet geen toekomst meer in Rusland door het verslechterende klimaat voor lhbti’ers.
VluchtelingenWerk Nederland roept staatssecretaris Eric van der Burg (Justitie en Veiligheid) op deze ‘moedige Russen’ ruimhartig te beschermen. VluchtelingenWerk vindt dat de recente ontwikkelingen in Rusland goed moeten worden meegewogen bij de beoordeling van hun asielverzoek. Het huidige asielbeleid voor Russen is begin vorig jaar voor het laatst aangepast. Sindsdien is de repressie van politiek activisten en lhbti’ers flink toegenomen, stelt de organisatie.
12.05 | Rusland bestookt Oekraïense olieraffinaderij
Rusland heeft volgens defensiewoordvoerder generaal Igor Konasjenko in de nacht van vrijdag op zaterdag onder meer de grootste olieraffinaderij van Oekraïne met raketten bestookt.
De raffinaderij bij Krementsjoek, ruim 250 kilometer ten zuidoosten van Kyiv, is volgens de zegsman dé bron van aardolie voor de Oekraïense strijdkrachten in het oosten van het land. Volgens de plaatselijke autoriteiten is de raffinaderij verwoest en zijn er enkele gewonden gevallen.
In dezelfde regio zijn volgens Konasjenko twee militaire vliegvelden aangevallen met precisieraketten, in Poltava en in Dnjeprpetrovsk. De drie doelwitten zijn in de regio tussen de stad Charkov en de rivier de Dnjepr.
9.32 | Zelensky: ‘Rusland verplaatst inderdaad troepen bij Kyiv’
Rusland kondigde dinsdag aan de militaire activiteiten bij Kyiv te verminderen. Dit lijkt ook daadwerkelijk te gebeuren, volgens president Zelensky. Hij zegt dat de bezetters “zich langzaam maar zeker terugtrekken uit het noorden” van Oekraïne. Zelensky meldt wel dat Russische troepen daarbij een “complete ramp” hebben achtergelaten. Hij waarschuwt daarbij voor landmijnen.
Deze vermindering van Russische legeractiviteit wordt bevestigd door militaire analisten. Toch waarschuwen zij dat het nog enkele dagen duurt voor men zeker weet wat de troepen aan het doen zijn. Oekraïne gaat uit van een hergroepering, niet van een terugtrekking.
(Beeld: ANP)
4.22 | VS steunen Oekraïense defensie met nog eens 300 miljoen dollar
Het Amerikaanse ministerie van Defensie trekt nog eens 300 miljoen dollar (271 miljoen euro) uit voor extra militaire steun aan Oekraïne. Volgens een verklaring van het ministerie zal het geld worden besteed aan onder meer lasergestuurde raketsystemen, drones, pantservoertuigen, machinegeweren en satellietdiensten.
De regering van president Joe Biden heeft in totaal meer dan 2,3 miljard dollar beschikbaar gesteld voor versterking van de Oekraïense strijdkrachten.
1.59 | Luchtmacht Oekraïne: ‘Wij domineren het luchtruim’
De Russische luchtmacht heeft geen controle over het Oekraïense luchtruim. De staf van de Oekraïense luchtmacht meldde vrijdagavond op Facebook dat het de Russen na ruim een maand oorlog niet is gelukt de Oekraïense luchtmacht en luchtverdediging uit te schakelen. Als een gevolg, voert Rusland steeds vaker artillerie- en raketaanvallen uit en minder luchtaanvallen. Ook vermijdt het gevechten met Oekraïense jagers.
Alleen in het oosten van Oekraïne, waar pro-Russische separatisten al sinds 2014 tegen de regering in Kiev vechten, domineert de Russische luchtmacht het luchtruim, omdat hier veel luchtafweersystemen naartoe zijn gebracht, aldus de verklaring. Elders zouden Russische vliegtuigen wegblijven.
Liveblog Oekraïne | 31 maart en 1 april
