Bijdrage van de overheid

Tot die tijd kregen HBO- en WO-studenten die op kamers woonden een maandelijks bedrag van ongeveer 280 euro op hun rekening gestort; een bijdrage van de overheid om collegegeld, boeken, een studentenkamer en levensonderhoud kunnen te bekostigen. Studenten die nog bij hun ouders woonden, kregen zo’n 100 euro van de overheid.

Korte geschiedenis

De beurs werd in 1986 ingevoerd. Vóór die tijd kregen ouders van studerende kinderen een hogere kinderbijslag, waardoor studenten dus afhankelijk waren van hun ouders. De basisbeurs betekende een onafhankelijke studiefinanciering. In 1993 werden de teugels aangetrokken met een tempobeurs. Hiermee werd de beurs een voorwaardelijke gift en de student moest elk jaar voldoende studiepunten halen, anders moest er worden terugbetaald. Drie jaar later kwam de prestatiebeurs: als iemand binnen tien jaar een diploma haalde, werd de beurs een gift. Zo niet, dan werd het een terug te betalen lening.

Radicale verandering

Maar vier jaar geleden veranderde dat radicaal. Met ingang van het collegejaar 2015/2016 werd de basisbeurs afgeschaft voor nieuwe studenten. In de Tweede Kamer hadden onder meer VVD, D66, GroenLinks en PvdA voor gestemd. Er kwam een sociaal leenstelsel voor in de plaats. Daarbij is de beurs altijd een lening, die tegen niet-marktconforme voorwaarden en rentetarieven moet worden terugbetaald. Wel krijgen studenten, van wie de ouders minder dan dertigduizend euro verdienen, een aanvullende beurs.

Flinke ophef

Dit besluit zorgde voor veel protest. Toenmalig minister Jet Bussemaker beloofde dat er meer geld zou komen voor beter onderwijs. Later ontstond er flinke ophef over de vraag of dat geld wel echt op de goede plek terechtkwam. De behoorlijk oplopende schulden zouden de woon- en financiële situatie van studenten nu en in de toekomst er niet makkelijker op maken. Die kritische geluiden zijn in de loop der jaren alleen maar toegenomen. In mei dit jaar liet ook GroenLinks weten het leenstelsel te willen afschaffen.

Lees ook
Schrijnend: geen enkele belofte over verbeteren leenstelsel waargemaakt

‘Studieschuld telt zwaar’

Vandaag liet ook de PvdA, die zelf het stelsel destijds heeft ingevoerd, weten het leenstelsel te willen afschaffen. “We zien dat studenten nu onder steeds meer prestatiedruk staan. Zeker voor kinderen van wie de ouders geen dikke portemonnee hebben, telt de studieschuld dan zwaar”, aldus fractievoorzitter Lodewijk Asscher. Samen met GroenLinks en de ChristenUnie voegt de PvdA zich hiermee bij Coalitie-Y, een jongerenmanifest voor meer vaste banen, betaalbaar wonen en de herinvoering van de basisbeurs.

Voorlopig geen verandering

Er is nu een ruime meerderheid in de Tweede Kamer voor de terugkeer van de basisbeurs, maar desondanks is het niet waarschijnlijk dat er iets gaat veranderen. De regeringspartijen hebben namelijk afgesproken om tijdens dit kabinet, Rutte III, niet aan het leenstelsel te sleutelen. Wel liet onderwijsminister Ingrid van Engelshoven (D66) vandaag weten zich over het leenstelsel te buigen en te kijken naar “mogelijke aanpassingen”.