Beatrix viert vrijdag haar zevenentachtigste verjaardag. Het eerste cadeautje heeft ze al binnen: een gloednieuwe documentaireserie over haar leven bij Videoland.
LINDA.’s verslaggever Koninklijk Huis Sam Hoevenaar werkte als researcher aan de serie en vertelt in dit artikel over het maakproces: “Haar beste vriendin heeft nog nooit aan een documentaire meegewerkt”.
Langer dan een jaar werkten we met een klein team intensief samen aan een driedelige documentaireserie over prinses Beatrix. Het is een vervolg op de spraakmakende Videoland-serie over prins Bernhard uit 2023, van regisseur Joost van Ginkel. De nieuwe reeks over Beatrix is een eerbetoon geworden aan de oud-vorstin. Want wie zich vastbijt in haar levensverhaal, kijkt al snel met enige bewondering naar wat zij bereikt heeft. Na de rotzooi die prinses Juliana en prins Bernhard achterlieten op het paleis, heeft Beatrix de monarchie op indrukwekkende wijze geprofessionaliseerd.
We hebben als makers gezorgd voor een mix aan verhalen over zowel Beatrix als mens, als Beatrix de Majesteit. Persoonlijke, warme anekdotes van intimi worden afgewisseld met journalisten en biografen die het werk van de prinses met een kritische blik onder de loep nemen. We kregen het vertrouwen van mensen die dichtbij Beatrix staan, waaronder vriendin Renée Roëll-Smith, oud-hofdame Miente Boellaard en couturier Sheila de Vries. Beatrix heeft in haar leven te maken gekregen met familiedrama’s en tegenslag, maar blijft rechtop staan. Een krachtige, weerbare koningin met een ijzersterke wil: dat is wat men in populaire taal een ‘powervrouw’ zou noemen.
Tekst gaat verder onder de foto’s.
De crew met Renée Roëll-Smith in Ottawa.
Prinses Beatrix en Renée Roëll in Rotterdam, 1955.
Toch zijn er ook affaires en misstappen die de loopbaan van Beatrix tekenen. Er moeten offers worden gebracht – door haarzelf, maar zeker ook door familieleden – om de ‘sprookjesfabriek’ te beschermen. Zo vertelt journalist Thieu Vaessen in de documentatieserie over de Margarita-affaire. Hij publiceert in 2003 de beroemde artikelenreeks ‘Oranjebitter’ voor HP/ De Tijd, waarin Beatrix’ nichtje uit de school klapt over een hoogopgelopen familiegeschil. Vaessen licht toe hoe deze affaire zich achter de schermen, en daarna ook in de politiek, ontvouwd heeft.
Als we in het najaar van 2023 starten met de productie, maken we een zogenoemde wishlist. Wie willen we graag terugzien in de uiteindelijke documentaire? Bovenaan onze lijst prijkt de naam Renée Roëll-Smith. Ze is al haar leven lang de beste vriendin van prinses Beatrix. Mevrouw Roëll-Smith woont in Canada en heeft nog nooit in een documentaire gesproken over de vriendschap.
Juliana en haar dochters Beatrix en Irene wonen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Ottawa, samen met Juliana’s vriendin Martine Roëll en haar dochtertje Renée. En zo groeien Renée en Beatrix op ‘als zusje”, zoals zij het zelf omschrijft. Na briefcontact tussen ons makers en de familie Roëll-Smith, en enkele digitale ontmoetingen, blijkt er een klik te zijn. We mogen bij haar langskomen in Ottawa voor een interview. En niet alleen bij haar: ook andere oud-klasgenootjes zijn bereid voor de camera te verschijnen.
Renée Roëll-Smith deelt in de documentaireserie warme herinneringen: het samen opgroeien en het later studeren in Leiden. “We hadden ontzettend veel feesten. Het leven bestond uit hoeveel avondjurken je had. En je kon niet twee keer dezelfde avondjurk dragen. God, wat waren we verwend.”
Ook vertelt ze voor het eerst hoe ze als tiener tijdens de Greet Hoffmans-affaire naar Paleis Soestdijk wordt gehaald om daar vijf jaar lang te gaan wonen. Het koninklijk gezin bevond zich in een crisissituatie, en Renée was er om Beatrix en haar zusjes te steunen. “Ik was misschien een soort buffer tussen moeder en kinderen. Achteraf vraag je je misschien af hoe mijn moeder dat in godsnaam toegestaan heeft.”
Tekst gaat verder onder de foto’s.
De abdicatiejurk in het Koninklijk Huisarchief.
Crew met biograaf Jolande Withuis op Paleis het Loo.
Op Rockcliffe Park Public School in Ottawa, met oud-klasgenootjes van prinses Beatrix.
Terug in Nederland opent het Koninklijk Huisarchief bij Paleis Noordeinde, terrein van de Oranjes zelf, de deuren voor ons project. We mogen voor het eerst de abdicatiejurk van prinses Beatrix in close-ups in beeld brengen. Met witte handschoentjes aan tilt de hofhouding de japon voor ons uit het archief om deze te kunnen filmen.
De documentaireserie is gemaakt in samenwerking met het Instituut Beeld en Geluid. Zij hebben ons voorzien van uniek beeldmateriaal. Zo is er in de serie archiefbeeld van Beatrix te zien dat nauwelijks bekend is bij het grote publiek. Denk aan Beatrix als kind in Canada, met haar jonge zonen op Kasteel Drakensteyn, maar ook nooit eerder vertoond materiaal van de heftige krakersrellen tijdens Beatrix’ inhuldiging in 1980. “Het was oorlog in Amsterdam”, vertelt oud-politieman Rob van der Veen in de serie.
Mijn favoriete onderdeel is het deel over Beatrix’ reis naar New York in 1959. Ze is dan éénentwintigjaar, en heeft voorafgaand nog niet een heel duidelijk beeld van wat zij wil doen met het ambt dat haar te wachten staat. In New York wordt ze ontvangen als een vorstin, inclusief ticketparade. Er gaat een zeer belangrijke knop om. Het is een essentiële reis, vertelt biograaf Annejet van der Zijl. “Plots voelt ze: dit kan ik zijn. Dit is mijn plek in de wereld. We gebruiken nieuwe, kleurrijke archiefbeelden van deze reis. Je ziet Beatrix heel duidelijk van een puber veranderen in de queen-to-be.”
Het hof is op de hoogte van het feit dat deze serie gemaakt is. Of de prinses zelf gaat kijken? Die kans is groot, wetende dat er intimi hebben meegewerkt. Ik denk dat het met name voor prinses Amalia interessant kan zijn om de documentaireserie te bekijken, en zo wat inspiratie op te doen voor de komende jaren.
Koninklijke dierenliefde: Prinses Beatrix zet egels uit op landgoed Drakensteyn
