Koffersjouwers, cateringmedewerkers en mensen die de vliegtuigen tanken; het zijn allemaal zogenoemde platformmedewerkers op Schiphol. Zij staan dagelijks bloot aan giftige dampen én onzichtbaar, ultrafijn stof dat de vliegtuigmotoren uitstoten.
De Zembla-uitzending hierover, genaamd Ziek van Schiphol, heeft heel wat losgemaakt.
Na de uitzending, nu ruim een week geleden, zijn er 72 Kamervragen ingediend. De Tweede Kamer wil dat er nu eindelijk werk wordt gemaakt van onderzoek naar de gezondheid van het grondpersoneel.
Voor wie Ziek van Schiphol niet heeft gezien: Zembla ging op onderzoek naar wat de luchtverontreiniging op Schiphol betekent voor de mensen die daar werken en of ze daartegen beschermd worden.
Zembla-journalisten toonden dat zo’n 20.000 platformmedewerkers dag in dag uit hun werk moeten doen tussen de gevaarlijke stoffen. Dat ze daarmee gezondheidsrisico’s lopen, is iets wat al vijftien jaar bekend is bij de arbodiensten van KLM en Schiphol, maar daar wordt eigenlijk geen rekening mee gehouden.
Deze mensen staan de hele dag in de warme dampen die de vliegtuigmotoren uitstoten. Deze zogenoemde jetblast ontstaat wanneer een vliegtuig met draaiende motoren staat te wachten. Die smerige lucht blaast in de gezichten van de medewerkers.
Zembla-journalist Roelof Bosma heeft veel mensen hierover gesproken en filmpjes via bronnen gekregen. “Sommige medewerkers staan wel twintig keer per dag in zo’n jetblast. Ze zien dat collega’s om zich heen ziek worden en nog voor de pensioengerechtigde leeftijd aan kanker overlijden.”
Platformmedewerkers werken vlakbij de draaiende motoren, de zogenoemde jetblast. Foto: Zembla – Ziek van Schiphol.
Zembla weet dat andere luchthavens met dezelfde problemen kampen. “In Denemarken is het probleem onderkend en hebben platformmedewerkers een vergoeding gekregen omdat bleek dat hun kanker en COPD beroepsgerelateerd is.”
“De FNV wil nu ook Schiphol Group en de afhandelingsbedrijven aansprakelijk stellen voor de gezondheidsschade van de platformmedewerkers.”
“De eigen Arbo-experts van Schiphol roepen al vijftien jaar dat het schadelijk is om in de dampen van de vliegtuigmotoren te staan. Zij adviseerden daarom de dieseluitstoot en de vliegtuigmotoremissies zo veel mogelijk terug te dringen om zo mensen te beschermen. Grote vraag is of de adviezen ook zijn opgevolgd.”
De Zembla-makers weten dat het ook anders kan. Bosma: “In Denemarken worden al tien jaar lang de vertrekkende vliegtuigen eerst naar de startbaan versleept. Pas daar wordt de motor opgestart. En wanneer een vliegtuig binnenkomt, moet de motor eerder uit of op één motor overschakelen.”
In Denemarken worden de vliegtuigen naar de startbaan versleept. Foto: Zembla – Ziek van Schiphol.
En dat helpt, weet Bosma. “Ik heb in Denemarken met mijn eigen ogen gezien dat hierdoor het niveau aan ultrafijnstof is gehalveerd. En wat je ermee bereikt is dat de uitstoot niet in de gezichten van de medewerkers komt, maar elders op de baan. Schiphol kijkt hier overigens wel naar, maar lijkt daar pas rond 2030 eventueel iets aan te doen.”
Bosma verwacht dat de arbeidsinspectie begin volgend jaar met resultaten uit een nieuw onderzoek komt. Hieruit moet dan blijken of het veilig werken is op het platform als het om giftige stoffen gaat. Als het probleem op papier staat kan het worden onderkend om er vervolgens ook echt iets tegen te doen.
Met 72 Kamervragen zou je misschien denken dat Bosma tevreden is, maar dat valt tegen. Hij ziet het namelijk vaker gebeuren. “Dan is de vraag, liefst als eerste, stellen belangrijker dan lange tijd goed te volgen en te controleren of er daarna ook daadwerkelijk iets verandert. Hopelijk laten ze zich na beantwoording door de minister niet met een kluitje in het riet sturen.”
Tot die tijd staan de bagagehandelaars en koffersjouwers nog steeds het grootste gedeelte van de dag voor minimumloon naar adem te happen onder de vleugels van de jets. Bosma laat het item niet los. Hij zegt Schiphol en de uitstoot op de voet te blijven volgen.
Schiphol en KLM al jaren op de hoogte van gezondheidsschade voor medewerkers
