“Het was moeilijk om binnen te komen met camera’s. Maar goed, ik houd van moeilijk”, lacht ze. “Als het makkelijk was geweest, was het al wel gedaan. Niet dat ik de eerste journalist ben die er heeft rondgelopen, hoor. Maar waarschijnlijk wel de eerste die er zo lang was.”

Volgens Villerius is de tbs “een community op zich.” Ze vertelt: “Het is een interessante wereld, compleet afgezonderd van de buitenwereld. Het is ook een uniek systeem: Nederland is het enige land dat zoiets heeft. Er wordt veel over gezegd, maar weinig mensen weten hoe het er echt aan toegaat. Dat is een gekke discrepantie. Ik wilde die afgesloten wereld graag onderzoeken en ook naar de pijn van de mensen daar luisteren.”

Eveline na haar oxycodon-documentaire: 'Ik blijf dit slikken tot er iets beters is'Lees ook

Slachtoffers

Alle tbs’ers – in de Rooyse Wissel zijn er alleen mannen – zijn door een rechter veroordeeld voor een delict waarvoor minimaal vier jaar celstraf staat. Vaak gaat het om moord, doodslag, verkrachting of ernstig geweld. “Maar wat me echt heeft geraakt is dat bijna alle daders zelf ook slachtoffers zijn”, merkt de documentairemaker op.

“Veel van hen hebben te maken gehad met seksueel misbruik of ernstig geweld,”, legt Villerius uit, “iets wat ze me dan tussen neus en lippen door vertelden. Bij mij denderden alle kwartjes op zo’n moment. Er is vaak een reden waarom mensen zo ontsporen, waardoor ze in staat zijn om zo’n heftig delict te plegen.”

Zo herinnert ze zich een delictbespreking met een zedendelinquent. “Hij zat met zijn behandelaren en vertelde in een bijzin dat hij als twaalfjarige was misbruikt door een tachtigjarige broeder in een internaat. Dat was zijn seksuele voorlichting geweest. Zijn behandelaren vroegen hem of hij daar ooit therapie voor had gehad, maar dat was niet zo. Eigenlijk hoorde hij nu pas dat het niet normaal is wat hem is overkomen. Dan breekt echt mijn hart. Zo iemand heeft nooit een eerlijke kans gehad en betaalt nu in de kliniek de prijs voor wat er vroeger is gebeurd. Terwijl zo’n broeder nooit is veroordeeld.”

Clinton Young mag dodencel na bijna 20 jaar verlaten: 'Uit die vreselijke kooi'Lees ook

Tbs in Centerparcs

“Natuurlijk laat ik ook de fouten zien die in de Rooyse Wissel worden gemaakt. Het is niet één of andere positieve bedrijfsfilm”, gaat Villerius verder. “Zo wordt er een jonge vrouw verkracht als één van de tbs’ers met verlof is. Die dingen gebeuren ook. Ik vind het heel stoer van de directeur dat zij álles wilde laten zien. Ook zo’n gebeurtenis wordt dus uitgelicht.”

Het persbericht belooft dat de driedelige serie ingaat op ‘de vooroordelen rondom tbs, waarvan sommige clichés waar blijken te zijn, maar andere absoluut niet’. De criminelen worden er bijvoorbeeld absoluut niet vertroeteld, merkt de documentairemaker op. “Tbs wordt weleens met een soort Centerparcs vergeleken, maar dat is het echt niet. Het is er echt sober en Spartaans. Ik was elke keer blij als ik weer buiten stond. Vrijheid is een groot, onbetaalbaar goed.”

“Wat wel klopt is dat daar heel zieke mensen rondlopen. Van psychotisch door cannabis tot ernstig diepgewortelde persoonlijkheidsstoornissen en alles daartussenin. Heel complexe geesten. Ik ben er nooit bang geweest, ik ben wel wat gewend inmiddels, maar was wel altijd op mijn hoede.”

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Jessica Villerius (@jessievillerius)

Goeie burgers

“Ik weet dat je als journalist onpartijdig moet zijn, maar ik heb gezien dat tbs werkt”, concludeert Villerius. “Uit onderzoek is ook gebleken dat een tbs-behandeling de kans op herhaling halveert. Ik wil echt niet beweren dat iedereen te behandelen is. Ik heb ook mensen gezien van wie ik denk: ik hoop dat jij nooit meer buiten komt. Maar er zijn óók mensen van wie ik geloof dat ze goede burgers zullen worden. Ik zal ze blijven volgen.”

Tbs: aan de andere kant is vanaf maandag 2 september wekelijks te zien om 21.30 uur bij KRO-NCRV op NPO 1.

Documentairemaker Jessica Villerius vindt persoonlijke boodschap van Peter R. de VriesLees ook