In het nieuwe drieluik Oorlog is Erfelijk vertellen verschillende Nederlanders over hoe oorlog hun leven beïnvloedde. Ook nadat een oorlog stopt, worden oorlogstrauma’s van generatie op generatie doorgegeven.
Dat is ook de ervaring van actrice en schrijfster Isa Hoes en oud-profvoetballer Evgenyi ‘Lev’ Levchenko.
Hoes is bekend met de impact van oorlog. Ze groeide op met een Joodse moeder, die tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken had gezeten. “Ik had een ingewikkelde relatie met mijn moeder. De oorlog was bij ons thuis altijd aanwezig, maar er werd niet over gesproken”, aldus Hoes.
“Op dit moment sta ik anders in het leven dan toen ik dertig was en alleen maar vooruitkeek. Nu vraag ik me af of mijn moeder de traumatische ervaringen aan mij heeft doorgegeven. En wat geef ik door aan míjn kinderen?”
Zo ga je als ouder van jonge kinderen om met oorlogsbeelden op sociale media
De Oekraïens-Nederlandse Levchenko, de man van Victoria Koblenko, is sinds het uitbreken van de oorlog vooral bekend vanwege zijn optredens in de media. In talkshows deelt hij regelmatig zijn perspectief op de actuele gebeurtenissen in zijn geboorteland.
Levchenko: “In Oekraïne zijn veel mensen al generaties lang getekend door oorlog en conflict. Mijn opa en mijn vader hebben daar last van gehad, maar de oorlog zit ook in mij. Ik doe er nu alles aan om de oorlog niet aan mijn eigen zoon (7) door te geven. Ik wil dat hij opgroeit als een onbezorgd kind.”
Journalist Natascha van Weezel interviewt voor Oorlog is Erfelijk verschillende Nederlanders over hun oorlogstrauma’s. Zelf heeft ze er ook ervaring mee. “Ik ben het kleinkind van vier Holocaust-overlevenden en behoor dus tot de derde generatie. Thuis voelde ik altijd veel pijn en verdriet. Ik probeerde mijn grootouders gelukkig te maken, maar dat lukte niet. Daardoor had ik het idee dat ik faalde. Daarnaast werd ik angstig omdat ik mee had gekregen dat de wereld een gevaarlijke plek is.”
“Sinds kort ben ik zelf moeder”, aldus Van Weezel. “Ik wil koste wat het kost voorkomen dat mijn zoontje óók weer wordt beïnvloed door die oorlog. Als hij oud genoeg is ga ik hem wél de familieverhalen vertellen, maar tegelijkertijd wil ik hem meegeven dat hij niet bang hoeft te zijn voor het leven.”
Nice (32) vluchtte voor haar eigen besnijdenis en redde daarna 21.000 andere meisjes
Bij Levchenko thuis werd er niet openlijk over emoties gesproken. “Mijn vader is geen prater. Hij zei altijd: ‘Praten is zilver, maar zwijgen is goud.’ Over je problemen, je emoties, praat je niet met elkaar. Je moet het zelf oplossen, anders ben je een zwakkeling. Je moet keihard en sterk zijn, als een soort robot die de dingen oplost. Dat werd zo van generatie op generatie doorgegeven. De naoorlogse generaties hebben zo veel verdriet meegedragen en nooit kunnen oplossen. Zo heeft mijn vader ook een deel aan mij doorgegeven.”
Ook Hoes sprak niet met haar moeder over diens oorlogservaringen. “Er zat een enorm trauma in haar; ik had het haar heel erg gegund dat ze dat meer had geuit. Nu had ik gewild dat ze er nog was en we in gesprek konden gaan. Ik had haar helemaal leeggevraagd: vertel, vertel, vertel. Ik wil weten hoe het haar heeft gevormd als vrouw. Het kan niet anders dan dat het haar veel heeft gedaan. Ik deed wel pogingen, maar ze schrok zo, vaak ook in tranen. Dan zei mijn vader: ‘Kijk nou wat je je moeder aandoet. Moet dat nou?’ En dan werd me de mond gesnoerd. Ik was te jong om te zeggen: ‘Laten we het er eens over hebben.'”
In de eerste aflevering van de serie vertellen Hoes en Levchenko over de impact van oorlog op henzelf. In de daaropvolgende afleveringen delen ook Sahar Meradji, Naz Kawan, Bert Woudstra en Hans Goedkoop hun ervaringen over hoe oorlog hun leven heeft gevormd.
Meradji is met haar moeder vanuit Iran naar Nederland gekomen, terwijl Kawan samen met haar moeder en zusje gevlucht is vanuit Irak. Woudstra, geboren in 1932, heeft de Holocaust overleefd, terwijl Goedkoop reisde in de voetsporen van zijn opa, die generaal-majoor was tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd tegen Nederland.
Met deze persoonlijke verhalen vragen War Child en de EO aandacht voor kinderen die momenteel in oorlogssituaties verkeren. En dat is nodig, want vandaag de dag groeien er wereldwijd nog steeds 468 miljoen kinderen op met oorlog en geweld. Ook als het vechten stopt blijven kinderen angstig. Vaak vertrouwen ze de wereld om hen heen niet meer en kampen ze met depressies. De kans bestaat dat ze hun eigen oorlogstrauma’s doorgeven aan hun kinderen als ze zelf volwassen zijn.
Oorlog is Erfelijk is een samenwerking van de EO en War Child. Op 23 april om 21.00 uur is de eerste aflevering, met Isa Hoes en Lev Levchenko, te zien op NPO 2. Er zijn in totaal drie afleveringen.
Ellen (33) regelt speelsessies voor gevluchte Oekraïense kinderen: 'Oorlog héél even vergeten'
