Door de coronacrisis zijn strikte maatregelen noodzakelijk, óók voor uitvaarten. Hoe maak je een afscheid nog persoonlijk in tijden van corona?
LINDA.nl spreekt Annemiek Dogan, oprichter van uitvaartplatform Wheni, over de complicaties én mogelijkheden van deze nieuwe realiteit.
Koffietafels zijn verboden, uitvaartverzorgers mogen niet meer thuis langskomen en bij uitvaarten mogen maximaal dertig mensen aanwezig zijn. Onderling moeten zij anderhalve meter afstand houden, ook tijdens de dienst. Dat is nogal een maatregel voor een situatie waarin je het liefst een arm om de ander heen slaat.
Dogan merkt dat die verplichte afstand erin hakt bij nabestaanden: “Het is vreselijk, de uitvaart verloopt ineens niet zoals het bedacht is door de overledene. Dat veroorzaakt bij nabestaanden een extra rouwproces, bovenop het verlies dat ze al moeten verwerken.”
Nabestaanden reageren volgens Dogan, hoe moeilijk ook, begripvol op de maatregelen. “Ze maken nu iets mee wat ze iemand anders nooit zouden gunnen, dus iedereen snapt dat er regels zijn om erger te voorkomen. Een menselijke touch is gelukkig altijd aanwezig. Een uitvaartleider belt nu niet ineens de beveiliging als twee zussen elkaar op een moeilijk moment een knuffel geven.”
Beperkingen bepalen nu hoe een uitvaart verloopt, maar Dogan is toegewijd aan het bieden van een zo goed mogelijk alternatief. Wat is er nog wél mogelijk? “Alle opties die er nog zijn wil ik de wereld in slingeren. Zo kunnen nabestaanden alsnog een persoonlijke uitvaart organiseren die op de wensen van de overledene aansluit.”
Een van de manieren hiervoor is het inzetten van een livestream, zodat mensen vanuit huis mee kunnen kijken. De opname kun je achteraf opvragen. “Dit raad ik heel erg aan”, aldus Dogan. “Als de coronacrisis straks voorbij is, kun je alsnog een zaaltje huren en de uitvaart bekijken met de mensen die er niet fysiek bij waren. Zo deel je alsnog die herinneringen met elkaar, want hierover praten is ontzettend belangrijk.”
Een andere manier om afwezigen bij de uitvaart te betrekken is door het opnemen van video’s. “Vraag de mensen die normaal gesproken aanwezig zouden zijn op de uitvaart om een filmpje te maken waarin ze steun betuigen. Als één iemand dit verzamelt en monteert, kun je dat tijdens de dienst zelf tonen. Zo zie je op een zware, emotionele dag als deze toch de gezichten van alle mensen die je liefhebt.”
Dogan ziet in de beperkingen door de coronacrisis juist ook mogelijkheden. Omdat uitvaarten nu verplicht zo klein blijven, kan het waardevol zijn om als aanvulling een extra herdenkingsmoment te organiseren voor ná de crisis. Dogan: “Afgelopen woensdag was er bijvoorbeeld een gezin dat afscheid nam van hun vader. Het was een zeer besloten bijeenkomst, helemaal niet zoals de man het zelf voor ogen had. In november zou hij jarig zijn en nu organiseert zijn gezin op die datum een herinneringsfeest voor hem. Ze stoppen al hun verdriet daarin.”
Dogan wijst op het troostende element van zo’n dag: “Normaal gesproken heb je ongeveer vier dagen voor het plannen van een afscheid, waarin veel geregeld moet worden. Nu kun je bijvoorbeeld een half jaar de tijd nemen om al je liefde in zo’n herdenkingsdag te stoppen en de wensen van de overledene daar alsnog in te verweven. Dat kan heel troostend zijn en is goed voor de rouwverwerking.”
Lees ook
Amsterdam krijgt eerste multiculturele uitvaartcentrum van Nederland
Op zo’n herdenkingsdag kun je er ook voor kiezen om iets van de uitvaart terug te laten komen. Richt bijvoorbeeld een hoek in met foto’s van de uitvaart of kijk de film van de speeches met elkaar. Rituelen als het uitstrooien van de as of het plaatsen van de grafsteen sluiten hier ook op aan. Dogan: “Dit soort rituelen worden vaak voor kleine kring georganiseerd. Het kan mooi zijn om ze te bewaren tot een moment waarop iedereen aanwezig kan zijn.”
Annemiek geeft tenslotte nog één belangrijk advies mee voor de komende maanden, waarin mensen weinig bij elkaar over de vloer komen. “Ken je iemand die in rouw is? Bel diegene wat vaker op. Stuur een kaartje of bied aan om de tuin te doen, maar vergeet hen niet. Rouwen kan niemand alleen, zeker nu niet.”
Annemiek Dogan
