Het maken van ‘De kinderen van Ruinerwold’ ging documentairemaker Jessica Villerius niet in de koude kleren zitten. Maar na duizenden uren werk en slapeloze nachten werd het verhaal van Shin, Mar Jan, Edino en Israel eindelijk verteld.
En met de documentaireserie De kinderen van Ruinerwold sleepte Villerius donderdagavond ook nog eens de Televizier Ring in de wacht. Hieronder het interview dat Villerius in april aan LINDA.nl gaf.
De media-aandacht rondom de zaak Ruinerwold is enorm. Als in 2019 de eerste feiten naar buitenkomen, duikt de (inter-)nationale pers bovenop de boerderij in het Drentse dorp. Ze jagen op de kinderen alsof het daders zijn, vertelt Villerius. “Ik ben heel erg geschrokken van de agressiviteit die de pers toonde in die eerste weken. En dan druk ik het nog mild uit. Het zorgde voor een situatie die absoluut onveilig was voor alle negen kinderen, die daar op hun beurt natuurlijk helemaal niet voor kozen. De verhoren liepen nog en sommigen hadden elkaar sinds hun afzonderlijke vertrek uit het gezin nog niet eens gezien. Het was absurd.”
Als duidelijk wordt dat de vier oudsten hun verhaal alleen zullen doen in een documentaire, wordt de aandacht snel minder. Deze terughoudendheid van de pers is volgens Villerius essentieel geweest voor de traumaverwerking van de kinderen. “Kijk, dit heeft natuurlijk alle ingrediënten voor een goed sensatieverhaal, dat snap ik. Maar de fysieke, emotionele en mentale veiligheid van die kinderen moet voorop staan. Altijd.”
Het viertal kiest voor een documentaire omdat ze zo hun verhaal met rust en de nodige context kunnen delen. Tijdens het filmen waren hun gevoelens te allen tijde leidend. “Als ze het te veel zouden vinden, konden ze op elk moment de stopknop indrukken. Daarmee liep ik het risico dat ik na maanden werk alsnog alles moest weggooien, maar dat was dan maar zo. Tv is uiteindelijk maar een medium, dit gaat om hun leven.”
Villerius heeft nog elke dag contact met de vier kinderen. “Zij voelen zich – nu alles in de openbaarheid is – enorm gedragen en gesteund”, vertelt ze. “Ze hoopten al dat dit zo zou zijn, maar durfden het pas te geloven met duizenden berichten in hun inbox.”
Daarnaast is hun contact met de vijf jongste broers en zussen, die niet meewerkten aan de documentaire, momenteel goed. “Op juridisch vlak zijn ze het nog steeds niet helemaal eens, dat heeft tijd nodig. Er is ontzettend veel gebeurd, maar ze zijn heel helder naar elkaar: liefde en wederzijds respect voeren de boventoon. Ik kan er verder niet veel over zeggen, maar er vinden onderling gezonde ontwikkelingen plaats die goed zijn om te zien.”
Ruinerwold-zoon over vader: ‘Hij wurgde je tot je dacht dat je bijna doodging’
Villerius krijgt carte blanche van Mar Jan, Shin, Edino en Israel. Zij maakt de docuserie zoals zij vindt dat-ie moet worden, maar elk kind mag te allen tijde een veto uitspreken voor scènes die ze er niet in willen. Op kleine zinnetjes na haalt het viertal er niets uit. Ze vertelt: “Ze waren allemaal voorstander van openheid: ‘Als we dit doen, dan helemaal.’ Die verschrikkelijke situatie kon zo lang bestaan omdat het in geheimhouding plaatsvond, daar waren zij klaar mee.”
Dat betekent dat ook de gewelddadige home videos van vader Gerrit Jan getoond worden, soms tot grote schok van kijkers. Villerius kiest ervoor geen waarschuwingen te plaatsen, zelfs niet bij de scène waarin een van de jongste kinderen op een kruk wordt mishandeld terwijl haar moeder toekijkt. “Ik heb nog nooit zoveel nagedacht over een scène als hier. Hoe moet ik dit doen? Wat laten we zien? In welke aflevering snapt de kijker met wie ze te maken hebben?”
Villerius besloot de kijker zo dicht mogelijk bij de ervaring van de kinderen te laten komen. Zonder waarschuwing, dus. “Natuurlijk wist ik dat mensen daar wat van zouden vinden, maar ik wilde de ervaring van die kinderen hiermee recht doen. Zij wisten ook niet wat hen te wachten stond, of op welk moment. Met een waarschuwing klop je zo’n scène misschien onbedoeld op. Het zit expres pas in aflevering drie, omdat de kijker dan beter snapt hoe onvoorspelbaar die vader kon zijn.”
Het maken van De kinderen van Ruinerwold was een enorme klus, maar een zeer dankbare. “Ik ben wel wat gewend qua nare verhalen, maar deze keer volgde ik slachtoffers in plaats van een dader. Dat is toch heel anders”, zegt Villerius. “En het gaat dan ook om mensen die ik nu heel goed heb leren kennen. Hun verhaal en verdriet zijn enorm onder mijn huid gaan zitten, dat gaf me de drive om er nóg harder aan te werken. Ik wilde hun verhaal recht doen en hen verder leed besparen.”
Maar zoals de documentairemaker ook zelf zegt: het verhaal van de kinderen van Ruinerwold is eigenlijk pas net begonnen. Komt er een vervolg? “Ik weet niet of dit nu meteen gefilmd moet worden, of dat het mijn plek is”, vertelt Villerius. “We hebben dit enorm zorgvuldig gedaan en hier naartoe geleefd, nu is het geheim eruit. Laat ze maar vooral genieten van alle steun en reacties.”
Zo gaat het nu met Ruinerwold-zoon Edino: 'Ik kan voor het eerst in mijn leven mezelf zijn'
