De driedelige docuserie ‘Het Zaad van Karbaat’ vertelt het verhaal van wijlen vruchtbaarheidsdokter Jan Karbaat. Hij insemineerde in tot nu toe 68 gevallen zijn patiënten met zijn eigen sperma.
LINDA.nl spreekt regisseur Miriam Guttmann over de ‘bizarste familie van Nederland’.
Jan Karbaat was in de jaren 70 en 80 één van de befaamdste vruchtbaarheidsartsen van Nederland. Hij werd gezien als pionier omdat hij niet alleen heteroseksuele stellen hielp, maar ook homoseksuele koppels en single vrouwen. In de documentaire vertellen voormalig patiënten hoe ze door hun langgekoesterde kinderwens hun ogen sloten voor zijn vaak gruwelijke en misleidende werkwijze, waar seksuele intimidatie soms onderdeel van uitmaakte.
In Het Zaad van Karbaat gaat Guttmann op zoek naar de kern van de zaak: hoe heeft dit kunnen gebeuren en hoe heeft het de levens van de betrokkenen veranderd? Dit is haar niet in koude kleren gaan zitten. Guttmann heeft vier jaar uitgebreide research en zeer intensief contact met de betrokkenen achter de rug. Ze vertelt: “Deze mensen voelen als een tweede familie. Ik was de afgelopen jaren continu beschikbaar voor hen. Niet meer dan logisch bij zo’n delicaat onderwerp, maar het was meer dan een fulltime baan. En dan moet je de film nog maken.”
Lees ook
Annerie (46) is een kind van beruchte spermadokter Karbaat: ‘Ik heb 65 broers en zussen’
“Ik heb soms slapeloze nachten gehad van keuzes die ik moest maken,” vertelt Guttmann. “Het gaat hier om de levens van mensen, die je moet gebruiken om een verhaal te vertellen. Het is een tweestrijd. Door het graven kwam ik soms achter dingen die hen pijn deden, dat was moeilijk. Maar tegelijkertijd had ik de journalistieke verantwoordelijkheid om de misstanden juist te belichten.”
Gelukkig komt er bij het maken van de docuserie niet alleen maar pijn kijken. Het Zaad van Karbaat heeft ook tot mooie dingen geleid, vertelt Guttmann. “Ik had net nog een moeder aan de lijn wiens band met haar kind nu veel beter is geworden. Sommige kinderen hebben nu ook onderling contact en familie van Karbaat ontmoet, wat heel waardevol was. Het is een moeilijk onderwerp dat veel losmaakt, maar alle personen in de serie staan er vierkant achter.”
Wat Guttmann blijft fascineren, is hoe één man nog steeds zo’n grote invloed heeft op zoveel levens. Zo vertelt ze dat een van de patiënten werd voorgehouden dat alledrie haar kinderen verwekt waren met het zaad van haar man. Het bleek te gaan om dríe mannen: haar echtgenoot, Karbaat zelf en een anonieme donor.
Guttmann: “Haar man is overleden met het idee dat het zíjn kinderen waren, maar dat was dus niet zo. De invloed van Karbaat is nog steeds enorm groot. Het gezin is uit elkaar gevallen en de broers en zussen herkennen zichzelf niet in elkaar, omdat ze verschillende vaders hebben. Hun leven is wel echt een leugen gebleken.”
De regisseur hoopt dat haar documentaire mensen verder aan het denken zet. “In eerste instantie is het een absurd verhaal dat ver-van-je-bed lijkt, maar onder die sensatie gaat het over identiteit en familie. Zaken die ons allemaal aangaan.”
Het Zaad van Karbaat is op 1, 8 en 15 maart te zien op NPO2, om 20.30 uur.
Miriam Guttmann (Beeld: Jitske Schols)
Lees ook
Spermadonor blíjft maar kinderen verwekken, moeders starten petitie: ‘Dit moet stoppen’
