Het aantal jongeren dat zich bij de huisarts meldt met een eetstoornis is toegenomen tijdens de coronacrisis. Hoe ga je als ouder te werk als je vermoedt dat jouw kind hiermee worstelt?
Karin Tobias is klinisch psycholoog bij GGZ Centraal en deelt een aantal handvatten voor een goed gesprek over dit onderwerp.
De toename van jongeren met een eetstoornis komt niet uit de lucht vallen. Tobias: “Door de lockdown in maart viel alle structuur weg. Zeker voor tieners en jongeren die ingebed zitten in de routine van school, bijbaantjes, sport en andere sociale activiteiten met vrienden. Als alles wegvalt komt onderliggende onzekerheid sneller bovendrijven. Dit kan onzekerheid over het lichaam zijn, maar net zo goed over een scheiding van de ouders, overgang naar een middelbare school of studentenleven, of een afgebroken relatie.”
“Die onzekerheid is de ideale voedingsbodem voor een eetstoornis. Jongeren hebben nu ook nog eens meer tijd om te piekeren en zich zorgen te maken over hun leven: beweeg ik nog wel genoeg, ben ik niet te lui, hoe zit het met mijn coronakilo’s. De neiging is dan groot om je heil te zoeken in iets waar je wél zelf controle over hebt: je eetpatroon.”
De ene eetstoornis is natuurlijk de andere niet, maar Tobias deelt een aantal signalen die kunnen aangeven dat je kind op een ongezonde manier met eten bezig is. “Het frequent vragen om gezondere producten op je wekelijkse boodschappenlijstje kan een teken zijn. Dit geldt ook voor het overslaan van maaltijden. Veranderingen in het eetpatroon zijn meestal eerst subtiel en worden vaak zo lang mogelijk geheim gehouden: het kind wil tenslotte zelf de controle behouden.”
Ouders komen vaak pas achter het ongezonde eetgedrag van hun kroost als dit doorschemert in hun gedrag. “Om het simpel te zeggen: de stemming daalt en dat valt op. Het kind trekt zich veel terug op de kamer of wil niet meer afspreken, als hij of zij op kamers woont. Niet meer aanschuiven tijdens gezamenlijke eetmomenten is ook een bekende rode vlag, vaak met de smoes dat ze ‘al gegeten hebben’. Op zo’n moment kan het goed zijn om eens samen te gaan zitten.”
Lees ook
Oprichter GGZ-kliniek: ‘Cliënten moeten meer inbreng krijgen in eetstoornisbehandeling’
Hoe doe je dit zonder je kind af te schrikken en zich betrapt te laten voelen? De kern is simpel, doch effectief: praat erover, laat weten dat je je zorgen maakt én dat je er altijd voor hem of haar bent. “Ik vind het überbelangrijk dat je kind weet dat jij je zorgen maakt, ook al antwoorden ze dat die zorgen totaal overbodig zijn. Dat zullen ze namelijk zeker een tijdje roepen, maar blijf al-tijd contact zoeken met je kind. Wees eerlijk en transparant, zodat ze weten dat eetgedrag een onderwerp is waar ze over kunnen praten. Is dit moeilijker dan gedacht? Ga dan eens een ommetje lopen of zit naast hen op de bank of bedrand. Dat voelt veiliger, je hoeft elkaar niet in de ogen te kijken.”
En wat doe je als hij of zij blijft ontkennen dat er een probleem is? Tobias: “Blijf het gesprek aangaan, maar heb het niet alleen over eten. Vertel dat je je zorgen maakt over hun stemming of obsessieve eetgedrag, probeer te praten over de onderliggende problemen. Als dit tot niets leidt en je je echt zorgen maakt om de gezondheid van je kind, vraag hen dan mee te gaan naar de huisarts. Willen ze dit niet? Leg dan uit dat jij wél gewoon gaat, omdat je je zorgen maakt en meer wilt weten over hoe je hiermee moet omgaan. Zo geef je aan dat je stappen wilt ondernemen, zonder meteen hun autonomie te beperken. Als behandeling nodig blijkt, kun je daar samen met de huisarts naar kijken.”
Veel ouders raken in paniek zodra een kind last heeft van een eetstoornis. Logisch, maar daardoor stappen veel goedwillende ouders in een aantal valkuilen die het contact vaak alleen maar moeilijker maken. Tobias: “Denk aan het stellen van vragen als ‘heb je al gegeten vandaag?’ of het verzoek om op de weegschaal te gaan staan. Zo word je een soort keffende teckel die achter iedereen aanloopt, wat allerminst constructief is. Je kind weet zelf écht wel dat zijn of haar eetgewoontes niet gezond zijn, daar hebben ze jou niet voor nodig.”
“Probeer ook niet stiekem extra calorierijke dingen in je gezinsmaaltijden te verwerken of plotseling het eetpatroon van je hele gezin gezonder te maken. Je kunt best eens overleggen over wat je kind wil eten, maar ga je niet in bochten wringen om te pleasen. Blijf liever werken aan het onderlinge vertrouwen en probeer in gesprek te blijven. Bied de steun en structuur die je je andere kinderen ook biedt.”
Lees ook
Henks dochter kreeg een eetstoornis: ‘Het ging langs me heen – typisch iets voor vaders’
Als ouder kun je een eetstoornis niet voorkomen, maar heb je wel een belangrijke rol in het herstel daarvan. Zeker als je kind nog in huis woont. Tobias benadrukt dat het effect van een eetstoornis op de ouders vaak nog onderschat wordt. “Het trekt een zware wissel op je relatie. Je maakt je allebei zorgen, maar moet ook een sterke onderlinge lijn bepalen. Hoe gaan we hiermee om en hoe ondersteunen we elkaar als het moeilijk is? Vaak is gezinstherapie al onderdeel van het hersteltraject, maar het is goed om ook specifiek hiervoor hulp te vragen aan een professional.”
“Vergeet daarnaast ook niet om samen leuke dingen te doen, of ga eens een extra kop thee drinken bij een vriendin. Die ventilatie heb je nodig. Het is als bij een noodprocedure in het vliegtuig: zorg dat jouw zuurstofmasker goed vastzit, zodat je daarna je kind goed kunt helpen.”
Karin Tobias-Dillen
Jessica Villerius maakte voor LINDA.tv in samenwerking met Videoland de documentairereeks Eetstoornissen Maskers Af. Bekijk hieronder de aflevering waarin Sanne (29) haar verhaal vertelt, of bekijk hier de hele serie.
Lees ook
Jorjen wilde niets liever dan een sixpack, maar kreeg een eetstoornis
