De Landmeerse Annelies trof in de zomer van 2017 een jongen aan in de tuin van een buurman. Journalist Ivo van Woerden beschrijft in zijn boek ‘De vreemdeling in de tuin’ wat er daarna gebeurde.
Dat boek verschijnt vandaag; wij spreken met Annelies (54).
Het is een normale augustusdag als Annelies een berichtje krijgt in de buurtapp. Dat er een vreemdeling rondloopt op de Kanaaldijk, of iedereen even op wil passen. Ze denkt er niets bijzonders van. ’s Avonds volgt er een tweede appje. Dat de vreemdeling nu in de tuin van een van haar buren ligt. Annelies besluit te gaan kijken: ze werkt immers in de verslavingszorg en acute psychiatrie.
Annelies neemt de jongen – een uitgeputte jongeman die alleen Arabisch spreekt, maar niet in de war noch verslaafd blijkt – mee naar huis. Haar man is niet verbaasd; het koppel heeft in het verleden pleegkinderen gehad. “De jongen stelde zich voor als Hamza. Hij was vriendelijk, verzorgd. Ondanks dat we niet konden praten, werden we met handen- en voetenwerk en Google Translate wat kennis rijker. Zo kwamen we te weten hij uit Marokko komt.”
Dat vormt een probleem, begrijpt Annelies meteen: Marokko is een veilig land en daarom mag je als Marokkaanse vluchteling niet in Nederland blijven. Inmiddels is het echter half twaalf ’s avonds. Ze besluit een bed voor Hamza op te maken. “De volgende ochtend belde ik de politie. Hamza bleek in Amsterdam aangehouden te zijn en te horen hebben gekregen binnen 28 dagen het land te moeten verlaten.”
Lees ook
Yara vluchtte uit Syrië – maar dit interview gaat daar heel bewust niet over
De politie adviseert Hamza weer op straat te zetten. “Maar hij had geen documenten, kleding of geld, spreekt geen Nederlands of Engels. Ik zei: ‘Dan blijft hij hier tot we een andere oplossing hebben.'” Hamza blijft uiteindelijk het hele weekend bij Annelies en haar man. Op maandag neemt Annelies hem mee naar een tolk. “Hij bleek zijn leven te hebben gewaagd om in Europa te komen.”
Hamza is ongeschoold en komt uit een dorpje uit het zuiden van Marokko. “Internet was daar niet. Na het overlijden van zijn moeder op zijn zeventiende, raakte hij op drift. Op zoek naar een ander leven.” Eerst in eigen land; begin 2017 komt hij – onder een vrachtwagen – in Europa aan. Daar ontmoet hij meteen iemand die hem aan werk en onderdak helpt. Erna reist hij noordwaarts. Niet zonder tegenslag – in Brussel wordt hij van al zijn spullen, inclusief paspoort, beroofd. Vanaf daar vertrekt hij naar Amsterdam, waar hij tien dagen buiten slaapt, en dus wordt opgepakt. Hij besluit naar het platteland te trekken – in Marokko is-ie immers ook tussen de schapen opgegroeid – en eindigt in Landsmeer.
“Na het gesprek met de tolk besloot ik dat Hamza terug naar Amsterdam moest”, zegt Annelies. “We boden ook aan om een ticket terug naar Marokko voor hem te kopen, maar daar wilde hij niets van weten.” Het afscheid dat volgt is dramatisch: “Hij smeekte om nog een paar dagen bij ons te mogen blijven.” Op haar werk kan Annelies alleen maar huilen. “Ik dacht: wat heb ik gedaan? Je trekt iemand op het droge en schopt hem dan terug de wildernis in.”
Zij en haar man rijden om middernacht – na Annelies’ late dienst – naar Amsterdam. Op het Centraal Station spreken ze twee Arabische jongemannen aan. Of ze Hamza willen bellen. “Hij kwam vervolgens daar naar ons toe. Ik zei: ‘Je mag bij ons logeren tot we een oplossing hebben, maar als tegenprestatie moet je de Nederlandse taal leren, en wat de regels hier zijn.'”
Dat gebeurt, en Hamza (nu 23) blijft een jaar bij de familie wonen. In die periode vliegt Annelies met man, kinderen én journalist Ivo – op advies van vrienden heeft Annelies hem benaderd en hij tekent inmiddels hun verhaal op – naar Marokko. Hamza, die geen officiële documenten heeft, mag niet mee. In zijn thuisland regelen ze een geboorte- en inschrijvingsbewijs voor hem en bezoeken ze zijn familie. “Dat was heel emotioneel. Zijn familie was heel bezorgd. Alles wat Hamza had verteld, klopte ook; tot de beschrijving van hun huis aan toe. Dat hadden mensen om me heen wel eens in twijfel getrokken. ‘Dat van die dode moeder, geloof je dat echt?'”
Annelies met haar zoons, een vriend van Hamza en haar man in Marokko:
“Veel mensen reageren uit angst voor Marokkaanse jongens, maar iedereen die Hamza ontmoet sluit hem in zijn hart. Hij is niet anders dan mijn kinderen.” Maar Annelies’ eigen kinderen mogen naar het buitenland; Hamza niet. “Ik ben al anderhalf jaar bezig een paspoort voor hem te krijgen, maar Hamza is nu een ‘ongewenste vreemdeling’. Hij mag hier niet zijn, maar kan ook niet terug naar Marokko. Hij krijgt namelijk van het Marokkaans consulaat geen reisvisum. Als hij terugreist, kan hij nooit meer bij ons op bezoek komen.”
Annelies met Hamza’s oma:
Hamza woont nu in Amsterdam; in april werd hij opgepakt door de politie en twee weken in vreemdelingendetentie gezet. Daardoor raakte hij zijn werk kwijt. “Hij wordt behandeld als een crimineel. In detentie mag hij zijn Nederlandse lesboeken niet eens bij zich houden.” Annelies betaalt momenteel Hamza’s kamer. “Vroeg of laat moeten we hem een ultimatum stellen: dan móét hij terug, of de straat op. Of ik hem, als hij daarvoor kiest, echt op straat kan zetten? Dat weet ik niet.” Ze is even stil. “Daar lig ik wakker van.”
Lees ook
Bizarre film laat zien hoe Nederlander met komst van vluchteling geconfronteerd wordt
“Gedwongen terug moeten zou hij vreselijk vinden. Hij heeft hier gewerkt, les gevolgd en is zelfs bij de lokale voetbalclub gaan spelen. Maar hij is weggezet als delinquent.” Annelies verzucht: “Hij had het zich hier zo anders voorgesteld.”
Hamza is om privacyredenen niet zelf te zien op de foto’s.
