Annemarie Haverkamp sprak voor het ‘Algemeen Dagblad’ twee jaar lang wekelijks met iemand die ongeneeslijk ziek is. Nu bundelt ze die verhalen in een boek vol levenslessen: ‘Ik heb geleefd’.
“Ik werd elke keer weer aan het denken gezet. Stel ik heb nog twee jaar, wat doet er dan echt toe?”, aldus de schrijver.
Annemarie Haverkamp is bezig met het afronden van haar prijswinnende roman De achtste dag als de hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad haar belt met het idee voor deze serie. “Mijn roman gaat over iemand die terminaal ziek is, dus ik had me er al twee jaar lang in verdiept. Daarbij hou ik van verhalen over het leven.”
In het begin is Haverkamp heel voorzichtig tijdens de interviews. Ze vindt het lastig om meteen door te dringen tot de kern. “Als iemand heel enthousiast is en levendig vertelt, ga je niet meteen vragen hoe ze het vinden dat ze hun kinderen niet zien opgroeien. Maar dat zijn wel juist de dingen die je wil weten.”
Als snel komt ze erachter dat ze die vragen prima kan stellen. “Ze hebben hier al honderdduizend keer over nagedacht, ik ben niet de eerste die het vraagt. Ik merkte dat mensen die doodgaan niet anders zijn dan mensen die nog niet doodgaan.”
De journalist geeft aan dat ze de impact van het project heeft onderschat. “Doodzieke mensen benaderen valt niet mee. En mensen opzoeken en interviewen is ook tijdrovend, omdat je de tijd wil nemen voor iedereen. Het stopt ook niet direct als het in de krant staat, je wil weten hoe het met de geïnterviewden afloopt en je hebt een soort nazorg wanneer er bijvoorbeeld reacties op het verhaal komen. En wanneer iemand overlijdt, wat wel in de lijn der verwachting ligt, ben je natuurlijk verdrietig.”
Ondanks dat het emotioneel best zwaar was, vond Haverkamp het meer dan de moeite waard. “Je praat elke week met iemand over de intentie van het leven en waar het nou eigenlijk om gaat. Ik werd elke keer weer aan het denken gezet. Stel ik heb nog twee jaar, wat doet er dan echt toe?”
Iedereen pakt het anders aan als een arts het slechte nieuws brengt. “De één stopt direct met werken en gaat alleen nog maar leuke dingen doen, de ander voelt zich thuis juist te veel patiënt en werkt door zolang het kan. Want dat is wat hun leven invulling geeft”, aldus Haverkamp.
Hoewel ieder persoon weer een andere levensles meegeeft en anders met de situatie omgaat, is er één ding dat Haverkamp in de ruim zeventig gesprekken steeds terug ziet keren. “Ze zeggen allemaal: als je iets wil, moet je het nú doen. Je kan wel een bucketlist hebben, maar als je niet meer gezond bent en dingen niet meer kan doen, dan slaat die ook ergens op. Die les heb ik wel echt ter harte genomen.”
Wat Haverkamp ook bijzonder vond is dat veel mensen, ongeacht hun leeftijd, allemaal berusten in hun lot en niet boos of verdrietig blijven. “Ze proberen echt van elke dag nog iets moois te maken.” Hier trekt Haverkamp een vergelijking met het coronavirus. “Je kunt enorm te zitten sippen, maar je kunt er ook het beste van proberen te maken. Dat is precies wat deze mensen al een tijdje doen: binnen alle beperkingen, eruit halen wat erin zit.”
Voor de omstanders heeft ze nog wel een advies: blijf betrokken als je weet dat iemand in je omgeving ongeneeslijk ziek is. Stap over je eigen schroom heen en toon interesse.
“Wat ik veel hoorde is dat mensen in hun laatste levensfase teleurgesteld waren in hun buren of kennissen, omdat ze genegeerd of ontweken werden. Dat is hartverscheurend. En onnodig. Vraag iemand die ziek is gewoon hoe het gaat, stuur een kaartje. Al zeg je een keer iets onhandigs of stel je een ongemakkelijke vraag: alles is beter dan ze doodzwijgen terwijl ze nog leven.”
Ik heb geleefd verschijnt op 1 maart.
Lees ook
Melissa Kremer (24) is ongeneeslijk ziek en heeft nog kort te leven: ‘Er zijn altijd lichtpuntjes’
