Vrouwen

Een 46-jarige vrouwelijke patiënt van Maas liep vier jaar rond met vage klachten. Ze had pijn op de borst – zowel tijdens inspanning als tijdens het televisiekijken – en was erg moe. Ze viel uit op haar werk en werd doorgestuurd naar een psychiater. Wellicht was het stress. Maar ook die vond niks.

De 46-jarige werd voor gek verklaard door haar vriendinnen, collega’s en familie: dit gedoe duurde nu wel erg lang. Uiteindelijk kwam ze bij Maas terecht, die ontdekte dat ze vaatkrampen in haar kransvaten had. Hartklachten, dus. Met de juiste pillen – die moeilijk te vinden zijn, want allemaal gefocust op mannenklachten – kwam ze er weer bovenop. Fysiek gezien dan, want mentaal moet de vrouw een hoop verwerken. Vier jaar lang niet serieus worden genomen is niet niks. “En ik heb een hele doos vol van zulke verhalen van vrouwen”, verzucht de cardioloog.

Lees ook
Hartklachten bij vrouwen anders dan bij mannen

Medicatie

Bij meer dan de helft van de onderzoeken naar medicijnen tegen hartfalen wordt niet gekeken of deze geneesmiddelen bij mannen en vrouwen hetzelfde of anders werken. Dat heeft het UMC Utrecht in 2019 onderzocht. Verschillen in bijwerkingen tussen mannen en vrouwen worden vaak helemaal niet onderzocht. En dat terwijl vrouwen meer bijwerkingen ervaren bij medicijnen dan mannen, en bijwerkingen ook kunnen verschillen tussen mannen en vrouwen, aldus de Hartstichting.

Volgens Maas geldt dit voor de gehele geneeskunde. “Vrouwen worden op de één of andere manier minder serieus genomen. Ziekten die vooral vrouwen treffen, zoals fibromyalgie en chronisch vermoeidheid, zijn ook van die onbegrepen ziekten.”

Lees ook
Cardioloog Angela Maas over corona: ‘Reken maar dat een vaccin geen oplossing biedt’

Mannen

Maar hoe kan het dat vrouwen minder goed worden geholpen bij de huisarts of in het ziekenhuis? “Omdat de geneeskunde op mannen gefocust is. Mannen gaan voor, zo is het altijd geweest”, stelt Maas. “Kijk maar naar de Vitruviusman, die bekende tekening van Leonardo da Vinci. Hij is het symbool voor het middelpunt van het heelal. En is dus een man. Bij vrouwen lag in de geneeskunde vooral de focus op de geslachtsdelen en de borsten, omdat onze functie vooral voortplanten was.”

Maas zegt dat haar medische kijk is veranderd door haar eigen vrouwelijke patiënten. “Ik weet nog dat een patiënte met haar vuist op tafel sloeg en zei: ‘U heeft geen idee wat ik heb’. Ik ben toen beter gaan luisteren. Dat zouden meer artsen moeten doen. Het lichaam van een vrouw werkt nu eenmaal anders dan dat van een man en klachten voor ziekten uiten zich ook anders.”

Lees ook
10 x wat je moét weten over hart- en vaatziekten

Verschillende klachten

“Een vrouw heeft twee X-chromosomen, een man heeft een X- en een Y-chromosoom. Die hebben allebei op een andere manier invloed op ons afweersysteem”, legt de cardioloog uit. “Kijk bijvoorbeeld naar hartproblemen. Artsen onderzoeken doorgaans alleen de verstopping van vaten. Als mannen een hartinfarct krijgen, zijn die vaten vaak dichtgeslibd. Bij een derde van de vrouwen onder de 55 jaar wordt het probleem veroorzaakt door spasmen in de kransvaten. Daar moet je ook naar kijken, zéker met een vrouw voor je neus.”

Niet alleen de klachten zijn verschillend, vrouwen reageren ook anders op medicatie dan mannen. En ja, medicijnen zijn ook voornamelijk gericht op de behoeften van mannen. “Best gek, want kinderen krijgen ook een ander medicijn dan volwassenen. Waarom dan niet voor vrouwen? Kijk maar naar bloedverdunners: vrouwen krijgen daar twee keer zo vaak bloedingen van dan mannen, puur omdat de dosis op mannen is gebaseerd.”

Lees ook
Cardioloog Janneke over het vrouwenhart: ‘Je hebt je gezondheid zelf in de hand’

Machtscultuur

Toch is Maas er geen voorstander van om een speciale vrouwengeneeskunde-afdeling op te richten, zoals die voor kinderen bestaat. “Nascholing moet er voor zorgen dat artsen meer gaan kijken naar wat voor patiënt ze voor zich hebben zitten. Niet alleen geslacht, maar ook gewicht, leeftijd en etniciteit bepalen welke medicatie iemand nodig heeft. Artsen zien hun patiënten als genderneutrale wezens, maar dat zijn ze niet. Ik hoop dat geneeskunde-opleidingen hier ook meer op zullen inspelen met hun vakkenpakketten.”

“Gemiddeld genomen worden vrouwen wel beter voor hun specifieke klachten behandeld door vrouwelijke artsen, maar het ligt er net aan op welke afdeling je bent”, aldus Maas. “Ik vind de algemene chirurgie of gynaecologie bijvoorbeeld veel moderner dan de cardiologie. Het hart heeft toch iets magisch en mensen maken soms misbruik van hun machtspositie. Het is heel stoer om zoiets belangrijks in handen te hebben – terwijl je hersenen of benen net zo belangrijk zijn. In zekere zin zijn vrouwen de dupe van die machtscultuur.”

‘Wees assertief’

Gelukkig heeft de cardioloog nog wat tips om ervoor te zorgen dat je wél goed wordt behandeld. “Wees assertief en trek je mond open. Ga het internet op en bekijk wat er eventueel aan de hand kan zijn. Neem jezelf en je klachten serieus. Het zit niet vanzelfsprekend tussen je oren. Je verdient een antwoord en die zal een dokter je moeten geven.”

Lees ook
‘De slag om het vrouwenhart’ laat zien: meer medisch onderzoek naar het vrouwenhart van levensbelang