Lees ook
Militaire opstand in Venezuela tegengehouden door regering

Ten eerste: waarom is de grens dichtgegooid?
Venezuela verkeert in een diepe economische en politieke crisis. In december al had de president aangekondigd dat hij de banden met Aruba, Bonaire en Curacao kon verbreken, omdat hij ze verantwoordelijk noemt voor smokkelpraktijken van de ‘maffia’ aldaar. Volgens Maduro worden goederen en levensmiddelen naar de Nederlandse eilanden gesmokkeld, waardoor er in zijn land amper iets overblijft. Kortom: ‘onze’ eilanden hebben zijn land in een economische ellende gestort.

Zit hier een kern van waarheid in?  
Nee, de smokkelpraktijken vinden weliswaar plaats, maar dat gebeurt al eeuwen. Het is dan ook “onzin” dat dat nu zo’n grote impact heeft op Venezuela, legt Gert Oostindie, directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land-, en Volkenkunde, uit aan AD: “Maduro en zijn voorganger Chávez hebben Venezuela in economische misère gestort. Nu probeert de president de aandacht af te leiden door de Nederlandse eilanden de schuld te geven.” Ondertussen raken de supermarktschappen van Aruba, Bonaire en Curaçao leger en leger en is er nauwelijks nog groente en fruit te krijgen. Wat Maduro achterwege laat, is dat smokkel mede mogelijk wordt gemaakt door criminele Venezolaanse organisaties, die hem de hand boven het hoofd houden.

Wat is de reactie van Nederland hierop?
De inwoners van Aruba, Bonaire en Curaçao houden hun hart vast, maar het Nederlandse leger op de eilanden is extra alert. “De ontwikkelingen worden nauwgezet gevolgd”, aldus een woordvoerder van het ministerie van Defensie aan AD. Er zijn geen extra manschappen onderweg, maar: “Mocht er aanleiding zijn, dan zal de kustwacht extra patrouilleren.”

Is de band tussen Venezuela en de ABC-eilanden altijd al zwak geweest?
Nee, eigenlijk niet. Venezuela en de Antillen hebben hechte historische en culturele banden. Zo hebben alle drie de eilanden te maken met de Venezolaanse olie-industrie: de door Venezuela gepachte raffinaderij op Curaçao is voor de economie van grote betekenis. Volgens premier Rhuggenaath van Curaçao werkt de kustwacht bovendien goed met Venezuela samen om ‘grensoverschrijdende criminaliteit’ te bestrijden. Hij noemt de opmerkingen van Maduro dan ook “onacceptabel”. Eén keer eerder, in 2014, liep de spanning tussen Venezuela en Nederland op. Het Zuid-Amerikaanse land had marineschepen naar Aruba gestuurd nadat daar een hooggeplaatste Venezolaan was gearresteerd. Premier Rutte wist op het nippertje een militair conflict te voorkomen.

Toch zijn ambtenaren op het ministerie van Buitenlandse zaken in opperste staat van paraatheid.
Klopt, maar een militaire aanval ligt, ook volgens Oostindie, niet voor de hand. Nederland probeert de crisis met stille diplomatie op te lossen. Het ministerie van BuZa heeft Venezuela om een toelichting gevraagd op het besluit de grens dicht te gooien. Zo past het eenzijdig sluiten van de grens niet bij het streven naar goede buurlandrelaties, aldus een woordvoerder. Bovendien zijn er nauwe economische, familie- en culturele banden tussen de drie eilanden en Venezuela, die nu op het spel komen te staan. Staatssecretaris van Koninkrijksrelaties – Raymond Knops (CDA) – die nu voor werkbezoek op de ABC-eilanden verkeert, laat niets los over de kwestie. Volgens Oostindie wil het kabinet het probleem niet groter maken dan het is: “Het is in het belang van Nederland om de boel te sussen en te voorkomen dat de situatie escaleert.”

En hoe groot is de kans dat Maduro daar anders over denkt en wél uit is op oorlog?
Zo gek zijn ze niet, denkt Oostindie. “Als Maduro een oorlog begint, doet hij dat tegen Nederland. Wij zijn lid van de NAVO, dus we kunnen in het uiterste geval de hulp van onze bondgenoten inroepen.” Kortom: het zou een open uitnodiging zijn om een invasie te organiseren, en dat lijkt toch onwaarschijnlijk. “Maduro, en zeker zijn adviseurs, zullen een rationele keuze maken en dat is: de vrede bewaren.”

Lees ook
Zwangere vrouw neergeschoten tijdens Venezolaanse voedselrellen