Het échte werk

Hoe had Rembrandt van Rijn zich gevoeld, als hij had geweten dat er harteloos in zijn meesterwerk is gesneden? Pijnlijk. De afgelopen twee jaar heeft het Rijksmuseum – onder de naam: ‘Operatie Nachtwacht’ gewerkt aan een reconstructie van het beroemde schilderij. Misschien dat het de oude wonden iets verzacht.

Met behulp van onder andere computeranalyse, een 3D-scan en monsters van de verf, heeft het reconstructieteam alle lagen van het schilderij bestudeerd. Door panelen met daarop de reconstructie om het schilderij heen te hangen, kun jij – de komende maanden – zien hoe het wereldberoemde schilderij er in Van Rijns tijd écht uitzag.

Het begin

De schilder maakte het kunstwerk oorspronkelijk voor de Kloveniersdoelen, het ‘clubhuis’ van de Schutterij van Amsterdam. Rembrandt was op dat moment één van de bekendste portretschilders.

In 1750 – minder dan vijftig jaar na zijn dood – werd het schilderij verhuisd naar het stadhuis van Amsterdam. Nu beter bekend als het Koninklijke Paleis op de Dam. Het schilderij paste niet, dus werden er aan alle zijdes van het schilderij een reep stof afgeknipt. En die stukken zijn nooit gevonden.

De Nachtwacht

Naast de computeranalyse, is ook de kopie van het schilderij – vermoedelijk geschilderd door Gerrit Lundens – volgens het Rijksmuseum van groot belang geweest voor de reconstructie. Maar een Lundens of een Rembrandt: daar zit nog wel een verschil in. Daarom is het team twee jaar lang bezig geweest met het onderzoek naar de technieken en het kleurgebruik van Rembrandt.

Wat wel op de kopie van Lundens staat en niet op de (afgeknipte) Rembrandt? Drie figuren op een brug, aan de linkerkant van het meesterwerk. Twee schutters en een kind. “Dankzij deze reconstructie zien we dat de compositie die Rembrandt schilderde nog veel dynamischer was. Het is geweldig nu met eigen ogen De Nachtwacht te kunnen ervaren zoals Rembrandt het bedoeld heeft”, zegt directeur Taco Dibbits.

De panelen, die rondom het schilderij hangen, zijn tijdelijk. In het najaar beginnen de werkzaamheden in een glazen ruimte. Die zijn live te bekijken voor het publiek.

Meer weten over ‘Operatie Nachtwacht’? Bekijk hier de hele video, waarin Pieter Roelofs (hoofd Schilder- en Beeldhouwkunst) vertelt over het grootste onderzoek naar het schilderij ooit.

Lees ook
Kunstenaar Tom maakt uniek schilderij: niet de ‘Nachtwacht’ maar de ‘Coronawacht’