In Nederland zijn er duizenden kinderen met een moeder of vader in de gevangenis. Een situatie die ongetwijfeld diepe impact heeft op hun leven. In het tv-programma Brandmerk – Kind van een Gedetineerde worden zes van deze kinderen gevolgd.
In de aflevering van vandaag zien we Djenairo, wiens moeder werd gearresteerd toen hij pas drie jaar oud was.
Na zijn moeders arrestatie werd Djenairo met zijn zus opgevangen door een tante, maar vanaf zijn 11e was hij grotendeels op zichzelf aangewezen. “Van de basisschool rende ik naar huis en ging ik met een rugzak op en naar de tramhalte”, herinnert Djenairo zich. Ondanks de vroege verantwoordelijkheid en het verdriet, houdt hij zijn moeder altijd dichtbij.
Djenairo vertelt dat hij pas veel later begreep wat er echt met zijn moeder was gebeurd. “Ik dacht dat ze in het ziekenhuis was”, vertelt hij. Het besef dat zijn moeder daadwerkelijk in de gevangenis zat kwam als een schok, toen hij op negenjarige leeftijd door een buurvrouw werd ingelicht. “Ik ging dingen opzoeken en dan kom je je erachter wat er echt gebeurd is. Dan voel je je wel voorgelogen.”
Deze ontdekking bracht veel verwarring en schaamte met zich mee. “Dat zulke dingen zijn gevoerd vond ik heftig. Ik dacht dat ze er nooit meer uit zou komen. Dat het nooit meer zou zijn zoals vroeger.” Op school zocht Djenairo steun bij een docent die hem adviseerde om zijn verhaal te delen. Hij vertelt het aan Yassine, zijn beste vriend. “Hij veroordeelde me niet, alsof er niks is veranderd. Dat haalt veel druk van je af”, zegt hij.
Toen Djenairo’s moeder werd gearresteerd, kreeg hij te maken met het verlies van niet alleen zijn moeder, maar ook het verlies van een stabiele thuissituatie. Hij werd tijdelijk opgevangen in een weeshuis, wat voor hem een zeer verdrietige periode was. “Het is heel verdrietig omdat je alleen bent. Niet wetend waar je bent, hoe lang het gaat duren. Je hebt geen keuze. Dat is niet fijn.”
Zijn moeder, Marion, was niet altijd fysiek aanwezig, maar ze was er voor hem op andere manieren. Ze schreef hem brieven en stuurde kaarten. Marion schrijft ook nu een brief aan haar zoon, daarin komt duidelijk naar voren hoeveel liefde en trots zij voor hem voelt, ondanks hun situatie: “Ik heb jou zien opgroeien als een lieve, respectvolle zoon. Mijn mooie prachtige zoon“, schrijft ze. Djenairo reageert op deze brief: “Ik vind het heftig.”
Het stigma rondom kinderen van gedetineerden is zwaar. Djenairo ervaarde het gevoel van schaamte toen hij besefte wat zijn moeder had gedaan. “Is mijn lot dan ook hetzelfde?” vroeg hij zich af. Deze angst om veroordeeld te worden, was iets dat hem niet losliet, vooral op school. De angst dat andere kinderen hem zouden uitsluiten was groot. Het gevoel dat je anders bent, dat je “slechte” genen hebt, kan een enorme druk leggen op een kind.
Voor kinderen van gedetineerden is er weinig structurele steun, maar organisaties zoals Exodus Nederland spelen een cruciale rol in het bieden van begeleiding. Monique van Schaik van Exodus legt uit: “Wat kan helpen is de moeder of vader zijn kind te laten zien. We hebben veel vrijwilligers die jarenlang de kinderen naar de gevangenis brengen en mee naar binnen gaan.” Catherine Nagtzaan, een van die vrijwilligers, vertelt over haar ervaringen: “Op de heenweg zijn de kinderen enthousiast, maar op de terugweg worden ze stiller. Dan moeten ze een maand wachten tot ze weer een uurtje kunnen spelen met hun ouder. Dat is erg verdrietig om te zien.”
Deze steun is essentieel voor kinderen zoals Djenairo, die, ondanks de situatie, vasthouden aan de liefde voor hun ouders. Djenairo: “Mijn moeder is mijn biologische moeder, gelukkig is mijn tweede mama is een goede vriendin van haar.”
Djenairo is inmiddels 19 jaar oud en kijkt terug op zijn jeugd. “Ik denk dat ik dezelfde persoon zou zijn als dat er niks gebeurd was”, zegt hij. Ondanks de moeilijke omstandigheden is hij ervan overtuigd dat het belangrijk is om kinderen van gedetineerden de kans te geven op een normaal leven. “Ik vind het belangrijk dat alle kinderen van gedetineerden eigen keuzes kunnen maken.”
Deze hele aflevering van ‘Brandpunt – Kind van een Gedetineerde’ terugkijken? Dat kan hier.
Ewout Genemans duikt in gevaarlijke gevangenissen: 'Bizarre en heftige wereld'
