Verborgen Verleden

Zijn grootvader en -moeder heeft Danny Vera gekend. En vooral zijn grootvader, Jan van den IJssel, was een “markante man”. Tenminste, dat schijnt zo geweest te zijn, legt Danny uit. “Dat heb ik van verhalen. Ik heb hem wel meegemaakt, maar dat was tot mijn negende. Ik geloof niet dat een jongen van negen kan bedenken: mijn opa is markant.”

Jan van den IJssel heeft veel gedaan in Middelburg, zegt Danny. “Er is ook weleens een tijd geweest dat ik in de kroeg naast iemand zat, die zei: ‘Jij bent er toch één van Van den IJssel?’ En dan kreeg ik óf een biertje, of een klap voor mijn harses.”

Grootvader

Het imago van zijn grootvader prikkelt Danny’s nieuwsgierigheid en hij wil er graag meer over weten. De historici die Danny helpen met zijn zoektocht naar het verleden, duiken daarom eerst in de geschiedenis van Jan van den IJssel. “We hebben iets gevonden,” legt de eerste historicus uit. “Het komt uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging. Dat is een archief voor mensen die onderzocht zijn voor onvaderlandslievend handelen.” Danny schrikt hiervan. “Dat klinkt niet best.”

Maar gelukkig lijkt dat wat in het dossier staat mee te vallen. Hoewel Danny’s grootvader onderzocht is op samenwerking met de NSB tijdens de Tweede Wereld Oorlog, blijken de beschuldigingen niet terecht. Jan van den IJssel had zelfs een “gloeiende hekel aan alles wat met de NSB te maken had.” En dat was niet zomaar. De historicus stuurt Danny naar huis om het dossier van zijn overgrootvader, de vader van Jan, in alle rust te kunnen lezen. En dat dossier blijkt een stuk minder mals te zijn.

Overgrootvader

Het dossier van Danny’s overgrootvader bevat een getuigenverklaring van zijn vrouw. Hierin staan schokkende feiten, zoals het lid zijn van nationaal socialistische verenigingen, het dragen van hakenkruisen en het mishandelen van Joodse burgers. “In de tijd van de Jodenvervolging kwam hij een keer thuis met bloed aan zijn handen. Later vernam ik dat zij de joden met gummistokken op hun hoofd hadden geslagen,” leest Danny voor uit het getuigschrift.

Na het lezen van die zinnen, moet Danny hoorbaar even slikken. “Nou, ik weet niet hoeveel bladzijdes dit nog verder gaat,” zegt hij als hij alle kantjes in het dossier bekijkt. En een historicus kan hem vertellen dat dit niet een opzichzelfstaand incident was. “Hij was lid van de SAR. Deze club wilde de openbare orde verstoren: relletjes, provocaties, molesteren van Joodse marktkooplui en vernielen van Joodse winkels.” Danny hoort het allemaal aan. “Dat zijn een hoop nare mensen bij elkaar.”

Verborgen Verleden is elke zaterdagavond om 20.30 uur te zien op NPO 2. Wat Danny in de aflevering van zaterdag nog meer ontdekt over zijn verleden, kijk je hier terug. 

Gordon door 'Verborgen Verleden' voor het eerst trots op achternaam: 'Geeft me zelfvertrouwen'Lees ook