Valse bommelding

Op zondag 23 mei laat Aleksandr Lukashenko, de Wit-Russische dictator een Ryanair-vliegtuig gedwongen landen in Minsk. Er is een valse bommelding gedaan. Journalist Roman Protasevitsj wordt uit het vliegtuig gehaald en gearresteerd. Een actie waar mensenrechtenorganisaties en journalisten wereldwijd schande van spreken.

Protasevitsj is mede-oprichter van het Telegram-kanaal Nexta. Tijdens de demonstraties in 2020 tegen Lukashenko, die inmiddels 27 jaar de scepter zwaait en de zoveelste verkiezingszege claimt, is Nexta de belangrijkste bron om erachter te komen waar de demonstraties zijn en politie-blokkades zich bevinden. Lukashenko heeft namelijk de media onder controle en er is geen persvrijheid.

Hummels: “Protasevitsj kon Nexta dus niet veilig vanuit Wit-Rusland beheren en week uit naar Polen. Hij was in Athene om verslag te doen van een gesprek van oppositieleider Svetlana Tichanovskaja met Griekse regeringsvertegenwoordigers. Op zijn terugreis naar Litouwen werd hij uit de lucht geplukt.”

Hoe zat het ook alweer?

Tot vorig jaar is het relatief rustig in Wit-Rusland, maar door corona neemt de onvrede toe. Hummels: “Wit-Rusland trof geen coronamaatregelen, omdat ze daar het geld niet voor hadden. Mensen voelden zich onveilig. Want de staat beschermde hen niet tegen een pandemie.”

Nieuwe verkiezingen

Daarom worden door de bevolking grote inzamelingsacties opgezet om medische beschermmiddelen aan zorgpersoneel beschikbaar te kunnen stellen. Hummels: “Het volk zag dat ze het zelf konden doen. Vervolgens werden verkiezingen afgekondigd en toen stelden zich allemaal nieuwe mensen verkiesbaar. Er was de hoop dat er echt verandering kwam. Men durfde zich eindelijk uit te spreken over de regering.”

Tijdens de verkiezingen in 2020 wordt massaal op bovengenoemde nieuwkomer Svetlana Tikhanovskaya gestemd. Ze is docent Engels en Duits en getrouwd met vlogger Sergey Tichanovsky, die bericht over de dictatuur. Hiermee wordt hij al snel tot vijand van het regime bestempeld. Hummels: “Hij noemde Lukashenko een kakkerlak. Toen hij in de gevangenis belandde, stelde zijn vrouw zichzelf maar kandidaat.”

Politieke gevangenen vrij

En hoe. Samen met twee vrouwen die zich ongeveer in hetzelfde schuitje bevinden, voert ze campagne. Hoewel de drie vrouwen politiek gezien helemaal niet op één lijn zitten, onderschrijven ze allen de boodschap: alle politieke gevangenen vrij en vrije verkiezingen.

Monsterzege

Naar alle waarschijnlijkheid behaalde Tikhanovskaya een monsterzege in augustus 2020, maar Lukashenko claimde de winst en hij sloeg de hierop volgende protesten bloedig neer. Hummels: “Mensen werden gevangengezet, gemarteld, de hele dictatoriale mikmak.” En hierbij loopt journalist Roman Protasevitj met zijn Telegram-kanaal Nexta het regime voor de voeten.

Bulten

Inmiddels heeft de moeder van de journalist laten weten dat hij met ernstig hartfalen in het ziekenhuis zou liggen. Hummels: “Maar gisteravond verscheen er plots een filmpje waarop hij zei dat hij gezond was, dat hij werd vastgehouden en schuldig was aan ‘massarellen’. Dat filmpje lijkt te zijn verkregen door marteling.” Op het filmpje zie je bulten en verkleuringen op zijn hoofd.

Hummels: “In het vliegtuig was hij helemaal in paniek en zei: ‘Ik krijg de doodstraf’. En dat kan zomaar. Nu heeft hij drie aanklachten aan zijn broek waarvoor hij al zo’n vijftien jaar gevangenisstraf kan krijgen.”

Marteling

Hummels vindt het belangrijk om duidelijk te maken dat zijn verblijf in de gevangenis daar niet veilig is: “Marteling is daar aan de orde van de dag. Recent is er nog iemand gestorven onder verdachte omstandigheden. Er is geen eten, geen medische hulp. Het kan ook zijn dat ze het subtieler doen: hem opbergen en ‘m als een nachtkaars laten uitdoven.”

Bondskanselier Angela Merkel eist per direct de vrijlating van Protasevitsj. Ook de EU is woedend over de arrestatie en kondigt nieuwe sancties tegen Wit-Rusland aan. Als er sancties komen, zegt Lukashenko hard te zullen terugslaan. Wit-Rusland zou de controles aan de grens met EU-landen kunnen laten verslappen en migranten en drugs niet meer tegenhouden: “Dan kunnen jullie ze zelf vangen.”

Luchtruim mijden

Wit-Russische vliegtuigen zijn nu niet langer welkom in het luchtruim van 27 lidstaten. Europese vliegtuigmaatschappijen wordt aangeraden het Wit-Russische luchtruim te mijden.

Hummels: “Dat is een logische reactie, want het gaat ook om de EU-veiligheid en die van EU-burgers in het luchtruim van Wit-Rusland. Maar om de dictatuur van Wit-Rusland aan te pakken, zullen we meer moeten doen.”

Lees ook
Wit-Rusland deelt gespreksverslag tussen luchtverkeersleiding en Ryanair-piloten