Onlangs zijn zes toeristen omgekomen in Laos door de gevolgen van een methanolvergiftiging. Maar dit is niet een probleem dat zich enkel voortdoet in Laos, ook op het Indonesische eiland Bali en in andere Aziatische landen komt dit regelmatig voor. Hier wordt vaak methanol verwerkt in alcoholische dranken.
Maar wat is methanol precies, en waarom is het zo dodelijk? Antoinette van Riel, Senior Toxicoloog bij het UMC Utrecht, vertelt LINDA. hoe het zit.
“Methanol is een stof die sterk lijkt op ethanol. Ethanol kennen we als de alcohol die wij doorgaans drinken, denk aan dranken als bier en wijn. Methanol is chemisch gezien ook een alcohol, het is een vergelijkbare stof. Het verschil – en het gevaar – zit hem in de afbraak van methanol in het lichaam. In het lichaam wordt mierenzuur gevormd bij de afbraak van methanol, en mierenzuur is giftig; deze mierenzuur metaboliet van methanol kan schade aan je oogzenuw, je hersenen en aan je nieren veroorzaken, dus die is veel gevaarlijker dan ethanol”, legt Van Riel uit.
Het zelf stoken van alcohol is een van de verklaringen voor methanol in drank. “Dit zelf stoken gebeurt in sommige landen nog veel, onder meer in Oost-Europa en Azië. Maar meestal is het industrieel geproduceerde methanol die met de drank wordt vermengd, omdat dit goedkoper is. Op ethanol zit vaak accijns, en voor minder geld kun je methanol bijmengen om het volume te vergroten. Deze combinatie zorgt ervoor dat ziekteverschijnselen soms langer op zich laten wachten, omdat ethanol de afbraak van methanol vertraagt.”
Waarom dit vooral in Aziatische landen gebeurt, durft Van Riel niet te zeggen, maar ze heeft wel vermoedens. “Ik denk dat de drijfveer meestal de winstmarge is, het is goedkoper om methanol erbij te mengen. Als je niet te veel gebruikt, gaat dat meestal ook goed. Maar blijkbaar gaat dat toch nog heel vaak mis.”
Vier jonge toeristen in Laos overleden door vergiftigde alcohol, Nederlandse ligt in ziekenhuis
Hoe weet je dan wanneer het mis is? “Dat is best lastig te beoordelen. Doordat je het doorgaans als mengsel binnenkrijgt, ervaar je de ‘gewone’ klachten die we kennen van drank: dubbele tong, moeilijk lopen, etc. Dat is ook wat je verwacht als je drank op hebt. Meestal krijgen mensen de dag erna vage klachten. Maar die kunnen ook lijken op de klachten van een kater, waardoor er niet zo snel alarmbellen gaan rinkelen.”
“Dit gebeurt vaak pas als mensen slecht gaan zien – ze krijgen te maken met blinde vlekken, of wazig zicht – omdat het inwerkt op je oogzenuw. Dat is zeker een alarmsignaal, als mensen dat ervaren moeten ze heel snel medische hulp zoeken.” Daarnaast zijn er nog andere klachten door minder werkende nieren en verzuring van je bloed. “Denk aan ademhalingsproblemen, misselijkheid, braken. Het is alsof je kater niet minder wordt, maar juist toeneemt.”
Het gaat om landen en plekken waar veel (Nederlandse) toeristen komen. Extra belangrijk om hier alert op te zijn, want het kan iedereen overkomen. Zo overleed ruim tien jaar geleden een Britse toeriste op Bali na het drinken van een fles gin die ze had gekocht in een plaatselijke winkel. De fles ‘gin’ bleek een grote dosis methanol te bevatten. Ook werd het de 27-jarige Max Meertens, een bekende Nederlandse cameraman, fataal. In 2022 dronk hij een zelfgestookte drank op het eiland Bali, die een hoge concentratie methanol bleek te bevatten.
Max (27) overlijdt na shotje illegaal gestookte Arak op Bali, moeder waarschuwt: 'Wil niet dat het voor niets is geweest'
Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Volgens een wereldwijde kaart van het Franse Médecins Sans Frontières (Artsen zonder Grenzen in Nederland, red.) overleden in de afgelopen twaalf maanden wereldwijd 365 mensen aan methanolvergiftiging, 73 van deze gevallen vonden plaats in Indonesië. “Methanol is geur- en kleurloos. Als toerist heb je geen enkele mogelijkheid om het te herkennen”, vertelt Van Riel. “Het beste advies? Geen alcohol drinken. Als je geen risico wil lopen, is dat echt de enige mogelijkheid.”
Maar Van Riel begrijpt ook dat dat voor de meeste backpackers niet de ideale situatie is. “Als je wil drinken, kies dan voor bier. Het liefst bier uit een flesje, hierbij loop je het minste risico dat er methanol in kan zitten. Sterke dranken (ook in cocktails) kun je het best vermijden. Denk ook na over waar je drank koopt of bestelt. In een luxe hotel loop je waarschijnlijk minder risico dan bij een lokale winkel in een steegje. En let op de prijs. Als het heel goedkoop is, zelfs voor het land waar je bent, dan kun je het beter laten liggen. Goedkoop kan in dat geval misschien wel duurkoop zijn.”
Linda en Hannah hebben alcoholintolerantie: 'Ik zat hyperventilerend op de stoep voor de disco'
