De Taliban in Afghanistan hebben deze week formeel een zogenoemde deugdwet ingevoerd waardoor mensenrechten – vooral die van vrouwen en meisjes – behoorlijk worden ingeperkt.
Zo mogen vrouwen en meisjes niet meer in het openbaar zingen omdat hun stem te verleidelijk zou zijn en mogen ze maar tot hun twaalfde naar school.
“15 augustus was het precies drie jaar geleden dat de Taliban weer aan de macht kwamen, nadat Amerika alle militairen uit Afghanistan terugtrok”, vertelt Elke Kuijper namens Amnesty International. “Ze zouden niet meer zo streng zijn als eerst, maar dat is totaal niet het geval. Vrouwen en meisjes kunnen daar helemaal niets. Wat in twintig jaar op mensenrechtengebied is bereikt, is teniet gedaan.”
Naast dat vrouwen dus niet meer in het openbaar mogen zingen en maar tot hun twaalfde naar school gaan, is er meer aan de hand. “Ze mogen niet werken, mogen alleen naar buiten met hun mannelijke voogd, een zogenoemde mahram – die daar niet altijd tijd voor of zin in heeft – en moeten zich volledig bedekken, inclusief hun gezicht. Veel van deze regels golden er al, maar door de deugdwet is dit nu ook wettelijk vastgelegd. Het is de eigen interpretatie van de Taliban van de sharia, de islamitische wet. Je kan ze beter niet tegenspreken, want er gelden extreme lijfstraffen: van mensen stenigen tot het amputeren van lichaamsdelen.”
Thomas Erdbrink reist naar Afghanistan in 'Onze man bij de Taliban': 'Vrouwen hebben steeds minder rechten'
Daarnaast is het aantal kindhuwelijken en gedwongen huwelijken toegenomen. De 35-jarige Khorsheed (niet haar echte naam) uit Centraal-Afghanistan vertelde Amnesty International eerder hoe de economische crisis haar dwong haar dertienjarige dochter uit te huwelijken aan een dertigjarige buurman in september 2021. In ruil daarvoor ontving ze een bruidsschat van ongeveer 660 euro. Ze voelde zich opgelucht nadat haar dochter was getrouwd omdat ze “geen honger meer zou hebben”.
Khorsheed overweegt nu ook haar tienjarige dochter uit te huwelijken, maar doet dit liever niet omdat ze de hoop heeft dat zij in de toekomst voor de familie kan zorgen. “Ik wilde dat zij langer zou studeren. Ze kon dan lezen en schrijven, Engels spreken en geld verdienen… Ik heb de hoop dat deze dochter wat kan worden, en dat ze de familie kan onderhouden. Maar als de school niet meer opengaat, moet ik haar natuurlijk uithuwelijken.”
Dit bericht op Instagram bekijken
“Mocht dit nog een aantal jaar blijven spelen, dan krijg je straks een hele generatie vrouwen en meisjes die achter raken doordat ze na hun twaalfde geen onderwijs meer hebben genoten”, gaat Kuijper verder. “Vrouwen zijn ongeveer de helft van de Afghaanse bevolking, dus je kunt je voorstellen wat voor effect dat heeft op het land. Afghanistan leeft al in enorme armoede, dat wordt er zo niet beter op. Hulporganisaties zijn er al heel lang niet welkom. En vrouwen en meisjes lijden daar het meest onder.”
Een student die in 2022 werd vastgezet, vertelde tegen Amnesty International dat ze werd bedreigd en geslagen nadat ze was gearresteerd op basis van het overtreden van de mahram-regels. Ze vertelde: “Ze gaven me elektrische schokken… Op mijn schouder, gezicht, nek, overal waar ze konden… Ze noemden me een prostituee [en] een teef… De man met het geweer zei: ‘Ik maak je dood en niemand zal je lichaam vinden’.”
Volgens Kuijper zijn de Afghaanse vrouwen en meisjes ondanks alle ellende ontzettend strijdvaardig. “Ze duiken absoluut niet in een slachtofferrol. Je ziet nu dat veel vrouwen stiekem onderwijs volgen, wat natuurlijk wel een risico is. Maar ze kijken naar wat er zo goed als mogelijk is.”
Journalist Clarissa Ward doet verslag vanuit Afghanistan: 'Talibanstrijders zitten vol adrenaline'
Internationale woede over de ontwikkelingen van de afgelopen tijd lijken uit te blijven. “Ja, dat merken wij ook”, knikt Kuijper. “Misschien komt dat omdat er genoeg andere conflicten in de wereld spelen. Ik denk ook dat het vanuit politieke onwil komt, landen hebben er geen grote belangen bij. Het lijkt alsof het bij ‘dingen uitspreken’ blijft, maar daar heb je natuurlijk niet zoveel aan. Het hele systeem van de Taliban gaat tegen alle wetten en verdragen in, maar veel van die wetten en verdragen zijn niet bindend. Dus als de Taliban het anders doen, kun je ze er alleen op aanspreken. Of je zou het land moeten binnenvallen. Verder kan je niet veel.”
De Europese Unie laat maandag weten ‘geschokt’ te zijn door de recente strenge wetgeving. Dat schrijft EU-buitenlandchef Josep Borrell namens de EU-landen. De deugdwet ontneemt vrouwen feitelijk hun vrijheid van meningsuiting, aldus Borrell. Dat laatste is een misdaad volgens de verdragen van het Internationaal Strafhof, waaraan Afghanistan zich heeft verbonden, staat in de verklaring.
‘De EU blijft de vrouwen en meisjes van Afghanistan steunen, en alle mensen in Afghanistan die door de Taliban worden bedreigd’, eindigt de verklaring.
“Amnesty International doet onderzoek en voert actie tegen de grove mensenrechtenschendingen”, vertelt Kuijper. “De VN-Veiligheidsraad hebben we gevraagd om stappen te nemen om een einde te maken aan de inperking van de rechten van vrouwen en meisjes. Ook roepen we de Taliban op om een einde te maken aan het harde optreden tegen iedereen die durft te protesteren tegen het inperken van de mensenrechten.”
“We willen ook een permanente VN-rapporteur in Afghanistan die over de mensenrechtensituatie rapporteert. Eveneens vragen we aan de Nederlandse regering om Afghaanse vrouwen en meisjes hier bescherming te bieden door ze een vluchtelingenstatus te verlenen. Het kán zo niet langer.”
Elke Kuijper:
Epidemioloog Hester is net terug uit Afghanistan: ‘Vrouwen gaan door een hel’
