Ruim twee maanden na de invasie van Russische troepen in Oekraïne wordt er nog altijd volop gevochten. Miljoenen mensen zijn gevlucht voor de oorlog, die steeds meer slachtoffers eist.
Niet alleen wordt er gevochten in Oekraïne, ook in Moldavië neemt de onrust nu toe. In de afgescheiden regio Transnistrië worden sinds enkele dagen explosies gemeld. Oekraïne en de NAVO lieten deze week weten rekening te houden met een door Rusland in scène gezette aanval op Transnistrië.
De onrust weerhoudt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky er niet van naar de toekomst te kijken. In zijn gebruikelijke videoboodschap vertelt hij over zijn plannen voor wanneer de oorlog is afgelopen.
Ondertussen vierde Rusland gisteren dat nazi-Duitsland in 1945 is verslagen. Een dag voor Poetin om zijn militaire macht te laten zien. In zijn overwinningstoespraak verdedigde hij de inval in Oekraïne. De Russische president zei dat ‘het Westen Rusland wilde binnenvallen’.
Dit is het liveblog van maandag 9 mei en dinsdag 10 mei.
Lees hier het liveblog van zaterdag 7 mei en zondag 8 mei.
21:06 | Hoekstra moest in Kyiv even schuilkelder in wegens luchtalarm
Tijdens zijn bezoek aan de Oekraïense hoofdstad Kyiv heeft minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra dinsdag even moeten schuilen in een schuilkelder. Dit was nodig omdat het luchtalarm afging in Kyiv, bevestigt een woordvoerder van zijn ministerie. Het gebeurde vlak voor een ontmoeting met de burgemeester van de stad, Vitali Klitsjko.
Hoekstra bezocht de Oekraïense hoofdstad samen met zijn Duitse ambtgenoot Annalena Baerbock. Hoekstra sprak onder anderen met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.
19:31 | Militairen Oekraïne in Duitsland voor training met houwitsers
Oekraïense militairen zijn naar Duitsland gereisd om te leren werken met pantserhouwitsers. Dat hebben Duitse regeringsbronnen laten weten. Vorige week maakte het Duitse ministerie van Defensie bekend dat het zeven pantserhouwitsers gaat leveren aan de regering in Kyiv.
De mobiele artilleriekanonnen van Duitse makelij kunnen doelen op 40 kilometer afstand raken. Elke houwitser wordt bediend door vijf militairen.
Volgens bronnen begint de training woensdag aan de artillerieschool in Idar-Oberstein in de deelstaat Rijnland-Palts. Zeker zestig Oekraïense militairen zouden de training krijgen. Die gaat ongeveer veertig dagen duren.
Eind april maakte het Nederlandse kabinet bekend een beperkt aantal pantserhouwitsers aan Oekraïne te geven, naar verluidt gaat het om vijf stuks. De Duitsers verzorgen ook de training voor de houwitsers die Nederland levert.
15:28 | Duitse buitenlandminister in Kyiv: ambassade gaat weer open
Duitsland heropent dinsdag de ambassade in de Oekraïense hoofdstad Kyiv. De Duitse buitenlandminister Annalena Baerbock zei dat tijdens een onaangekondigd bezoek aan Oekraïne. Ze is daar samen met minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken.
De Duitse ambassade in Kyiv zal haar werk met een minimale bezetting voortzetten, aldus Baerbock tijdens een gezamenlijke persconferentie met haar Oekraïense ambtgenoot Dmitro Koeleba. Baerbock zei ook dat over enkele dagen de training van Oekraïense militairen begint om de pantserhouwitsers te kunnen gebruiken die Duitsland en Nederland aan Oekraïne leveren.
Duitsland sloot net als veel andere landen halverwege februari de ambassade vanwege de naderende oorlog. Het is een van de laatste westerse landen die de ambassade in de hoofdstad nog niet heeft heropend. De Nederlandse ambassade in Kyiv ging eind april weer open.
Baerbock is het eerste lid van de Duitse regering dat een bezoek brengt aan Oekraïne. Ze bezocht dinsdag onder andere Bucha, een voorstad van Kyiv.
14:46 | EU beticht Kremlin van storen satellietnetwerk bij inval Oekraïne
Een aanval op een voor de Europese Unie en Oekraïne belangrijk satellietnetwerk, een uur voor de Russische militaire aanval op zijn buurland, was volgens de EU het werk van Rusland. Het is voor het eerst dat de unie Moskou zo uitdrukkelijk van een cyberaanval beschuldigt.
De aanval verstoorde het KA-SAT-netwerk van het Amerikaanse Viasat. Dat bracht niet alleen het Oekraïense leger en een reeks overheidsinstanties, bedrijven en internetgebruikers in problemen, maar richtte ook schade aan in EU-landen. Tienduizenden modems vielen uit en onder andere een flink aantal Duitse windmolens viel stil.
De cyberaanval “ondersteunde zeker” de Russische invasie, zegt EU-buitenlandchef Josep Borrell. Hij onderstreept dat de EU specifiek de Russische regering verantwoordelijk houdt. Tot dusver ging Brussel bij zulke aanvallen niet verder dan stellen dat die bijvoorbeeld vanaf Russisch grondgebied werden ondernomen.
Onderzoekers wezen er eerder al op dat de naam van de kwaadaardige software waarvan de aanvallers zich bedienden leek te verwijzen naar de operatie tegen Oekraïne. De operatie is “weer een nieuw voorbeeld van Ruslands voortdurende patroon van onverantwoordelijk gedrag in cyberspace”, stelt Borrell. Dat kan “de veiligheid van Europese burgers in gevaar brengen”.
De Amerikaanse regering meent ook dat Moskou de hand had in het verstoren van het netwerk, vertrouwden bronnen de Washington Post maanden geleden al toe. Ook het Verenigd Koninkrijk sluit zich daarbij dinsdag aan.
Voor het uitbreken van de oorlog waarschuwden experts al dat die gepaard zou gaan met grootscheepse Russische cyberaanvallen op Oekraïne en het Westen. Dat lijkt vooralsnog relatief mee te vallen.
14:01 | Meer dan 8 miljoen Oekraïners ontheemd geraakt
Meer dan 8 miljoen inwoners van Oekraïne zijn ontheemd geraakt door de oorlog in het land, schat de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Het aantal lag ruim twee weken geleden op 7,7 miljoen.
De organisatie stelt dat de humanitaire crisis in Oekraïne groter wordt en daarom ongeveer vier op de tien ontheemden overwegen om verder te reizen. Dat zijn er twee keer meer dan medio maart.
Steeds meer ontheemden zeggen financiële steun nodig te hebben. Het gaat volgens de IOM om twee op de drie mensen. Meer dan 70 procent zegt het geld nodig te hebben voor voedsel en/of medische kosten. Ook zijn er steeds meer Oekraïners die melden dat hun woning is beschadigd.
Sinds het begin van de Russische invasie op 24 februari zijn meer dan 5,9 miljoen mensen Oekraïne ontvlucht. Een deel van deze groep is inmiddels weer teruggekeerd. Het gaat volgens VN-cijfers om meer dan 1,5 miljoen mensen.
12:05 | ‘Meer dan duizend strijders in staalfabriek Marioepol’
In de belegerde staalfabriek van Azovstal in de Oekraïense havenstad Marioepol bevinden zich nog meer dan duizend strijders, zegt vicepremier Irina Veresjtsjoek. Honderden van hen zijn gewond, aldus de politica. Sommigen zijn zwaargewond en moeten volgens haar met spoed worden geëvacueerd. “De situatie verslechtert met de dag.”
Volgens het stadsbestuur zijn er ook nog minstens honderd burgers in het gangenstelsel onder het uitgestrekte terrein, hoewel eerder werd gezegd dat alle burgers de plek hebben verlaten.
Het Russische leger zou het complex nog altijd aanvallen met zwaar materieel. Een dag eerder maakte het ministerie van Defensie in Kyiv melding van beschietingen door tanks, raketten en artillerie. Het Azov-regiment dat de fabriek verdedigt zegt dat er het afgelopen etmaal ook veel Russische vliegtuigen zijn waargenomen boven het terrein.
11:09 | 44 lichamen gevonden onder puin ingestort gebouw in Oost-Oekraïne
In de Oost-Oekraïense stad Izjoem zijn onder het puin van een ingestort gebouw 44 overleden burgers gevonden. De gouverneur van de regio Charkov laat weten dat ze zijn omgekomen toen het gebouw van vijf verdiepingen begin maart instortte.
Izjoem ligt al weken in de frontlinie van de oorlog in Oekraïne en is zwaar gebombardeerd. Het ligt in het noordoosten van Oekraïne, dichtbij de Donbas, en is van strategisch belang voor de Russen.
Door de aanhoudende gevechten komt er weinig informatie over slachtoffers uit Izjoem. Er woonden voor de oorlog bijna 50.000 mensen. Het stadsbestuur liet zondag aan de BBC weten dat er nu nog hooguit 15.000 inwoners over zijn. Circa 80 procent van de stad zou vernietigd zijn.
10:54 | Duitse buitenlandminister brengt bezoek aan Oekraïne
De Duitse buitenlandminister Annalena Baerbock is dinsdag in Boetsja, een voorstad van Kyiv, voor een onaangekondigd bezoek aan Oekraïne. Ze is het eerste lid van de Duitse regering dat een bezoek brengt aan het land.
In Boetsja werden na de bezetting van Russische troepen honderden lichamen van burgers gevonden. Steeds meer buitenlandse politici reizen naar deze plaats af als teken van solidariteit. De eerste Duitse politicus die het land bezocht, was de leider van oppositiepartij CDU. Toen was al bekend dat Baerbock van plan was die kant op te reizen.
Het bezoek komt kort nadat de Oekraïense president Zelensky en de Duitse president Frank-Walter Steinmeier hun geschil over een afgelast bezoek aan Kyiv hadden bijgelegd. Steinmeier wilde met andere Europese presidenten naar Oekraïne reizen, maar zag van het plan af omdat hij naar eigen zeggen “niet gewenst” was in Kyiv.
04:15 | Dode en gewonden door nieuwe raketaanvallen op Odessa
Door nieuwe raketaanvallen van het Russische leger op de Oekraïense havenstad Odessa is maandagavond laat zeker één dode gevallen, meldt de lokale militaire leiding. Vijf anderen raakten gewond.
De Oekraïense havenstad werd maandagavond meermaals opgeschrikt door explosies als gevolg van raketaanvallen en beschietingen. Volgens het Oekraïense leger werden verschillende hypersonische raketten afgevuurd, waarbij ook enkele toeristische plekken werden geraakt. Ook zouden minstens vijf gebouwen zijn verwoest. Lokale media melden dat onder meer een winkelcentrum en een magazijn zijn getroffen.
Eerder op de dag moest voorzitter Charles Michel van de raad van Europese regeringsleiders ook al dekking zoeken tijdens een Russische raketaanval. Michel bracht maandag een onaangekondigd bezoek aan de stad. Hij had daar onder meer een ontmoeting met de Oekraïense premier Denis Sjmihal.
01:25 | Oekraïense oorlogsverslaggevers winnen Pulitzerprijs Special Citation
Bij de uitreiking van de belangrijkste journalistieke prijzen in de Verenigde Staten, de Pulitzerprijzen, hebben Oekraïense oorlogsverslaggevers de Pulitzerprijs Special Citation ontvangen. ‘Ondanks de bombardementen, ontvoeringen, bezettingen en doden zijn deze journalisten vasthoudend doorgegaan met het schetsen van een nauwkeurig beeld van hun verschrikkelijke realiteit. Ze bewijzen eer aan Oekraïne en journalisten over de hele wereld’, aldus de jury.
Congratulations to the winners! And among the prizes is a special citation for the journalists of Ukraine: “Despite bombardment, abductions, occupation, and even deaths in their ranks, they have persisted in their effort to provide an accurate picture of a terrible reality." https://t.co/f7smjONA09
— Anne Applebaum (@anneapplebaum) May 9, 2022
22:05 | Aantal opvangplekken Oekraïners groeit ’traag maar gestaag’
Het regelen van opvangplekken voor vluchtelingen uit Oekraïne gaat “traag maar gestaag vooruit”. Dat zegt voorzitter Hubert Bruls van het Veiligheidsberaad na afloop van het burgemeestersoverleg. De burgemeesters verwachten volgende week 50.000 plekken te hebben gerealiseerd.
Niet alle bedden zijn bezet. Toch gaan de voorzitters van de 25 veiligheidsregio’s door met het zoeken naar nieuwe locaties. “Dé grote onzekerheid voor ons is hoeveel mensen er in hoeveel tijd gaan komen. Daarom moeten wij wel doorgaan. Misschien zijn opeens die extra plekken toch nodig”, legt Bruls uit.
De instroom gaat nu geleidelijk. Per saldo komen er wekelijks nieuwe Oekraïners bij, al vertrekken er ook mensen. Bovendien gaan er soms opvanglocaties zoals sporthallen dicht, terwijl er elders nieuwe panden worden geopend. Verder verblijven (tien)duizenden mensen – hoeveel exact is onbekend – bij particulieren. Ook hier zijn nog bedden ‘over’. De burgemeesters zijn blij met de particuliere opvang.
Hoewel de instroom van Oekraïners tot nu toe geleidelijk verloopt, zijn de burgemeesters alert voor het geval er toch ineens duizenden mensen tegelijk onderdak zoeken. Bruls: “In dat scenario kunnen wij grootschalige opvanglocaties regelen. Het gaat dan bijvoorbeeld om tentenkampen.”
17:39 | Pro-Russische separatisten houden mars door Marioepol
Pro-Russische separatisten hebben in Marioepol een optocht gehouden ter ere van de overwinning van de Sovjet-Unie op de nazi’s in 1945. Zij droegen een 300 meter lang zwart-oranje lint van Sint-Joris door de door Russische troepen bezette Oekraïense havenstad, een militair symbool voor de overwinning in de Tweede Wereldoorlog.
Separatistenleider Denis Pusjilin voerde de mars door de grotendeels verwoeste stad aan. “Gedurende acht jaar konden de inwoners van deze stad dit symbool van moed en militaire glorie van bevrijders niet tonen”, zei hij op berichtendienst Telegram over het lint, erbij zeggend dat de regering in Kyiv dat had verboden.
Oekraïne had vooraf gezegd dat er een militaire parade zou komen in Marioepol. Het laatste bolwerk van verzet, de Azovstal-staalfabriek, houdt echter nog altijd stand. Volgens het ministerie van Defensie in Kyiv wordt het complex van ruim 10 vierkante kilometer opnieuw bestookt door tanks en artillerievuur. Moskou heeft dat niet bevestigd.
15:27 | Macron stelt nieuwe ‘politieke gemeenschap’ met Oekraïne voor
De Franse president Emmanuel Macron ziet een nieuw soort “politieke gemeenschap” in Europa voor zich waarin plaats is voor landen als Oekraïne, Georgië en Moldavië. In een toespraak in het Europees parlement in Straatsburg herhaalde hij dat toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie jaren, zo niet decennia zal duren.
Macron sprak op de slotceremonie van de zogeheten Conferentie over de Toekomst van Europa. Achthonderd burgers geven daar hun adviezen voor de toekomst van de EU, waar zij een jaar lang over hebben gediscussieerd. Macron was een van de aanjagers van dat project.
De Franse president schaarde zich achter het advies om verdragswijzigingen door te voeren, zei hij in zijn speech. Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen stelde eerder op de dag open te staan voor zulke veranderingen om de EU democratischer en transparanter te maken.
Ook is Macron voorstander van het idee om meerderheidsstemmen in te voeren op bepaalde beleidsterreinen van de EU. Nu is bij belangrijke thema’s vaak unanimiteit nodig. Von der Leyen stelde dat die regel de slagvaardigheid van Brussel in de weg zit.
14:31 | Oekraïne meldt nieuwe bestorming staalfabriek Marioepol
Russische troepen proberen maandag opnieuw de Azovstal-staalfabriek in Marioepol in te nemen, ondersteund door tanks en artillerievuur, zegt het Oekraïense ministerie van Defensie. Een woordvoerder had het over een “bestormingsoperatie” zonder verdere details te geven. Hij sluit niet uit dat er ook luchtaanvallen komen.
Rusland heeft eerdere beweringen dat het de fabriek bestormt steeds ontkend. De laatste burgers die zich schuilhielden in bunkers onder het enorme terrein zijn inmiddels geëvacueerd, maar Oekraïense militairen blijven zich verzetten.
Ondertussen meldde de Russische hoofdonderhandelaar Vladimir Medinski dat vredesbesprekingen met Oekraïne niet zijn gestopt en digitaal worden gehouden, aldus persbureau Interfax. Moskou beschuldigt Kyiv ervan de onderhandelingen te vertragen en berichten over wreedheden van Russische troepen in Oekraïne te gebruiken om de onderhandelingen te ondermijnen.
Beide partijen kwamen voor het laatst op 29 maart fysiek bijeen. Volgens Medinski is hervatting daarvan momenteel niet aan de orde.
14:20 | EU-president Michel moet schuilen voor raketaanval in Odessa
Voorzitter Charles Michel van de raad van Europese regeringsleiders heeft maandag dekking moeten zoeken voor een Russische raketaanval tijdens een onaangekondigd bezoek aan de Oekraïense havenstad Odessa. Zijn woordvoerder heeft dat bevestigd.
Volgens een EU-functionaris had Michel op het moment van de aanval een ontmoeting met de Oekraïense premier Denis Sjmihal. “Tijdens de ontmoeting met de premier moesten de deelnemers de vergadering onderbreken om dekking te zoeken toen raketten opnieuw insloegen in de regio van Odessa”, laat hij weten.
Michel heeft op Twitter een bericht geplaatst over het bezoek, maar schrijft daarin niks over het voorval. Hij zegt onder andere dat hij in Odessa is om Europadag te vieren. Dat is de dag waarop de EU-instellingen de feitelijke geboorte in 1950 van het Europees project vieren.
Het Oekraïense leger meldde eerder op maandag dat vier Russische precisieraketten in Odessa waren ingeslagen. Die zouden zijn afgevuurd vanaf het door de Russen geannexeerde schiereiland de Krim. Meer details maakte het leger niet bekend.
12.14 | Britse minister wil Russische legertop voor krijgsraad
Russische generaals zijn net als president Vladimir Poetin medeplichtig aan misdaden in hun oorlog in Oekraïne en moeten worden berecht voor een krijgsraad, zegt de Britse minister van Defensie Ben Wallace.
Sprekend op de dag dat in Rusland met militaire parades de overwinning op nazi-Duitsland wordt gevierd zei de bewindsman dat Poetin en zijn legertop “het fascisme en de tirannie van 77 jaar geleden weerspiegelen”.
Poetin prees in zijn toespraak de militairen die in Oost-Oekraïne strijden voor “de veiligheid van Rusland”. Wallace denkt dat het heel denkbaar is dat het Oekraïense leger hen verslaat en riep Poetin op te erkennen dat hij aan de verliezende hand is.
12.11 | Zelensky op Overwinningsdag: ‘We wonnen toen, we winnen nu ook’
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft in een video ter ere van de overwinning op nazi-Duitsland verklaard vertrouwen te hebben dat Oekraïne de oorlog van Rusland zal winnen. “We wonnen toen, we zullen nu ook winnen.”
President of #Ukraine @ZelenskyyUa: “We won then. We will win now, too! And Khreshchatyk will see the parade of victory – the victory of Ukraine. Glory to Ukraine!” pic.twitter.com/339L7s6Faz
— MFA of Ukraine 🇺🇦 (@MFA_Ukraine) May 9, 2022
“Op de Dag van de Overwinning vechten we voor een nieuwe overwinning”, aldus Zelensky. “De weg ernaartoe is moeilijk, maar we twijfelen er niet aan dat we zullen winnen.” De video, waarin de president in Kyiv loopt, kwam uit voor de jaarlijks terugkerende, grote militaire overwinningsparade in Moskou.
09.22 | Russische voorraad precisiewapens is zwaar uitgeput
Rusland heeft zijn voorraad precisiewapens “zwaar uitgeput”, meldt het Britse ministerie van Defensie. Die laat in een dagelijkse inlichtingenupdate weten dat Russische troepen om die reden verouderde munitie gebruiken in Oekraïne.
De verouderde munitie is niet alleen minder betrouwbaar en nauwkeurig, maar ook makkelijker te onderscheppen. Aan het begin van de invasie verklaarde Rusland dat het doelen met grote precisie kon raken en nevenschade kon beperken. De precisiewapens raken op nu de oorlog langer duurt dan Rusland had verwacht, aldus het ministerie.
05.01 | VN-chef geschokt door dodelijk Russisch bombardement op school
Secretaris-generaal Antonio Guterres van de Verenigde Naties heeft geschokt gereageerd op het dodelijke Russische bombardement op een school in de Oekraïense oblast Loehansk, waarbij zeker zestig burgers zijn gedood.
The war on Ukraine is senseless in its scope, ruthless in its dimensions & limitless in its potential for global harm.
The @UN will continue to scale up humanitarian operations, save lives & reduce suffering.
The cycle of death, destruction, dislocation & disruption must stop.
— António Guterres (@antonioguterres) May 8, 2022
Guterres herinnerde er nogmaals aan dat zelfs in tijden van oorlog burgers en civiele infrastructuur altijd moeten worden ontzien en merkte op dat de aanval opnieuw bewijst dat “in dit conflict, net zoals in zovele andere conflicten, het de burgers zijn die de hoogste prijs betalen”.
01.07 | Zelensky sluit bevrijding Marioepol met militaire middelen uit
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft de bevrijding van de belegerde havenstad Marioepol voorlopig uitgesloten.
“Oekraïne heeft niet genoeg zware wapens om Marioepol met militaire middelen te bevrijden”, zei Zelensky op een persconferentie met de Canadese premier Justin Trudeau, die in Kyiv is voor een solidariteitsbezoek.
Marieopol, in het zuidoosten van Oekraïne, staat al enkele weken grotendeels onder Russische controle. In het weekend werden de laatste gevangen burgers geëvacueerd uit de Azovstal-staalfabriek in de stad. Honderden Oekraïense strijders zouden zich echter nog steeds in de bunkers van de fabriek hebben verschanst en niet van plan zijn zich over te geven.
00.10 | Canadese premier Trudeau belooft Zelensky meer wapens tijdens bezoek Oekraïne
Canada gaat Oekraïne nieuwe wapens en militaire uitrustingen leveren, beloofde de Canadese premier Justin Trudeau zondag na een onaangekondigd bezoek aan hoofdstad Kyiv, waar hij met zijn Oekraïense collega Volodymyr Zelensky sprak.
Trudeau zei ook dat Canada nieuwe sancties oplegt aan Russische personen en organisaties die de oorlog in Oekraïne steunen. Tevens kondigde hij de heropening van de Canadese ambassade in Kyiv aan. Op het ambassadegebouw hees hij vervolgens de Canadese vlag.
Canada stands shoulder to shoulder with Ukraine. Today in Kyiv, Prime Minister @JustinTrudeau announced additional Canadian military aid for Ukraine.
We will supply this equipment as quickly as possible so that Ukraine can fight and win this war. 🇨🇦🇺🇦 pic.twitter.com/HB3qwbMO8X
— Anita Anand (@AnitaAnandMP) May 8, 2022
Om de Oekraïense bevolking meer voedselzekerheid te verschaffen doneert Canada 25 miljoen dollar (ongeveer 23,7 miljoen euro) aan het Wereldvoedselprogramma van de VN, zei Trudeau. Ook schaft Canada voor minstens een jaar de handelstarieven af op alle Oekraïense invoer.
00.01 | ‘Duitse verantwoordelijkheid Oekraïne te steunen’
De Duitse kanselier Olaf Scholz vindt het de historische verantwoordelijkheid van Duitsland om Oekraïne te steunen in de Russische agressieoorlog. Hij verwijst daarbij naar het verleden van Duitsland onder de Hitler-dictatuur.
Die Ukraine wird bestehen. Freiheit und Sicherheit werden siegen – so wie Freiheit und Sicherheit vor 77 Jahren über Unfreiheit, Gewalt und Diktatur triumphiert haben. Dazu nach Kräften beizutragen, das bedeutet heute „Nie wieder“! Darin liegt das Vermächtnis des 8. Mai. pic.twitter.com/hGaPsjQitM
— Bundeskanzler Olaf Scholz (@Bundeskanzler) May 8, 2022
“We hebben een belangrijke les geleerd uit de catastrofale geschiedenis van ons land tussen 1933 en 1945”, zei de politicus in een televisietoespraak op de 77e verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog. “Nooit meer oorlog, nooit meer volkenmoord. We verdedigen recht en vrijheid – aan de kant van degenen die zijn aangevallen. We ondersteunen Oekraïne in de strijd tegen de agressor.”
