De 97-jarige Sam Ron en zijn leeftijdsgenoot Jack Waksal zagen elkaar voor het laatst in 1943 in het Poolse strafkamp Pionki. Onlangs vonden de holocaustoverlevenden elkaar terug, schrijft The Washington Post.
Ik ken deze persoon, dacht Waksal toen hij zijn ‘broeder’ zag. De twee mannen waren deze maand te gast bij een gala van het Amerikaanse Holocaustmuseum in Florida.
De twee wisten vooraf niet van elkaars aanwezigheid. Maar toen Ron een indrukwekkende speech hield voor de vierhonderd aanwezigen, ging bij Waksal een belletje rinkelen. Ron vertelt hoe Waksal uit zijn stoel sprong en op hem afrende. “Hij begon mij te knuffelen en zei: ‘Je bent mijn broer.'”
In eerste instantie was Ron met stomheid geslagen, maar al snel herkende hij Waksals gezicht. Hij vertelt tegen de Amerikaanse krant over het emotionele weerzien. “Het was ongelooflijk.”
Waksal en Ron zijn beide geboren in Polen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat Ron enkele maanden ondergedoken. Maar de familie werd opgepakt en per veewagen vervoerd naar het strafkamp. Vanuit daar is hij overgeplaatst naar Pionki, waar ook Waksal te werk was gesteld.
De twee tieners moesten kolen scheppen. Volgens Waksal was het werk erg zwaar. “Soms stonden we bijna 24 uur lang”, vertelt hij. Ook was er volgens Ron amper voedsel “Het was niet ongebruikelijk om ’s ochtends wakker te worden met een dood iemand naast je.”
In die barre omstandigheden vonden de twee elkaar. Waksal vertelt dat ze altijd samen waren, tot de ontmanteling van het kamp in 1944, toen de gevangenen werden overgeplaatst naar concentratiekamp Sachsenhausen. Waksal ontsnapte en leefde met met vijftien andere Joden acht maanden in het bos. Slechts zeven van hen overleefden. De broer van Waksal haalde het helaas niet.
Ron zat tot april 1945 gevangen in Sachsenhausen. Toen de Amerikanen het kamp naderden werd hij op ‘dodenmars’ gestuurd. Hij overleefde de ontberingen en is uiteindelijk op 2 mei door de Amerikaanse troepen bevrijd. “Op dat moment was mijn nachtmerrie van zes jaar voorbij. We waren vrij.”
De broer van Ron is vermoord, zijn ouders overleefden het strafkamp. Na de Holocaust verhuisde Ron naar Palestina. Later stak hij de oceaan over om een nieuw leven te beginnen in de Verenigde Staten.
Waksal keerde terug naar zijn geboorteplaats, waar hij zijn vrouw ontmoette. Het stel woonde enige tijd in Duitsland, maar ook zij vertrokken uiteindelijk naar Amerika.
Ron en Waksal betreden allebei vaak het podium om over de Holocaust te spreken. Toch liepen ze elkaar nooit tegen het lijf. Toen Waksal zijn vriend op het podium zag stappen in Florida dacht hij dan ook te dromen. “Ik heb geluk dat ik nog leef, en hij heeft geluk dat hij nog leeft.”
Inmiddels hebben beide mannen kinderen en kleinkinderen. Hun weerzien is volgens Ron “geweldigs” en “ongebruikelijk”, iets dat niet elke dag gebeurt. “Het is een verhaal over hoop”, besluit hij. “We zijn allebei 97 jaar oud en we hebben het gehaald.” Waksal beaamt dat: “Het is een wonder.”
Gedwongen opgegroeid in oud-concentratiekamp Westerbork: 'Onze ouders werden weggemoffeld'
