Als het aan de Italiaanse regering ligt, wordt femicide een apart vergrijp. Volgens een kersvers wetsvoorstel kan een man die zijn vrouw of ex-vrouw vermoord daarvoor levenslang krijgen.
Een grote stap in de strijd tegen geweld tegen vrouwen, juicht de Italiaanse premier Giorgia Meloni op 8 maart, Internationale Vrouwendag.
De ministerraad heeft zojuist haar wetsvoorstel dat ‘femicide’ als apart delict categoriseert, aangenomen. De weg ligt open naar een wet die de plaag van vrouwenmoord’, zoals premier Meloni het noemt, beter kan bestrijden. Op basis van het wetsvoorstel kan een man de maximale straf, levenslang, krijgen als hij zijn vrouw of ex-vrouw vermoord. Daarnaast wordt ook voorgesteld andere vormen van geweld tegen vrouwen zwaarder te bestraffen én anders te behandelen.
Zo worden bijvoorbeeld ook de straffen voor mishandeling – seksueel, fysiek en psychologisch – verzwaard, net als voor stalking en wraakporno. Ook zal het Openbaar Ministerie de slachtoffers die aangifte doen persoonlijk verhoren. Tot nu toe werd dat overgelaten aan de politie.
De regering Meloni lijkt serieus werk te gaan maken van geweld tegen vrouwen. “Dit wetsvoorstel is behalve juridisch ook vooral een poging tot cultuurverandering”, zegt de minister van Gelijke Kansen, Eugenia Roccella. Volgens deze regering zijn er nog teveel mannen die denken dat hun partner hun bezit is en daarom het te recht hebben om hun vrouw te controleren of die een relatiebreuk niet kunnen verkroppen. En die onder het mom ‘ik niet, dan niemand niet’ hun vrouw vermoorden.
Elke drie dagen wordt in Italië een vrouw vermoord door haar (ex-) partner
Het afgelopen jaar, 2024, werden in Italië 113 vrouwen vermoord, waarvan 99 slachtoffer waren van geweld in de familiesfeer, 61 werden vermoord door hun partner of ex-partner. Het laagste aantal sinds 2019. In Italië was in 2022 0,32% van elke 100 duizend vrouwen het slachtoffer van femicide, in Nederland ligt dat percentage iets hoger, op 0,4%. In de Europese Unie wordt de trieste eerste plaats ingenomen door Letland, daar is 2,14% van elke 100 duizend vrouwen slachtoffer van moord door familieleden of (ex-) partner.
Tegelijkertijd neemt het aantal aangiftes voor geweld tegen vrouwen toe, de aangiftes voor stalking groeiden met vier procent en die voor mishandeling zelfs met elf. Dat wijst erop dat vrouwen zich steeds meer gesteund voelen in hun strijd tegen geweld. De niet aflatende stroom van artikelen in de media zullen daar zeker aan bijdragen. Kennelijk zijn Italiaanse vrouwen zekerder van hun zaak, voelen ze zich minder vaak alleen en stappen ze sneller naar de politie.
Veel Italiaanse vrouwen klaagden over het feit dat ze niet serieus werden genomen door justitie, slechts 15 procent van de vrouwen die in 2021 vermoord werden door hun partner had voor de fatale dag aangifte gedaan van mishandelingen en intimidaties.
Brute femicide: man vermoordt hoogzwangere Giulia (29) omdat ze hem betrapte
Meestal werden ze vervolgens weer naar huis gestuurd, terug naar hun beul, zonder dat er door justitie maatregelen werden genomen. Met fatale gevolgen. Zoals afgelopen september met de Braziliaanse Ana Cristina Duarte Correia gebeurde. Ze was na de zoveelste ruzie met haar man het huis ontvlucht en vervolgens tot in detail aan de politie verteld over het geweld dat ze verduren had van haar man. Hoewel ze formeel geen aangifte had gedaan, waren bij de politie wel de alarmbellen afgegaan, toch hebben zie haar weer naar huis gestuurd. Vijf dagen later was ze dood, meerdere malen in haar buik gestoken door haar man.
De afgelopen jaren is dat aanzienlijk verbeterd, het aantal beschermende maatregelen, zoals uit huis plaatsingen van de man en straatverboden, is meer dan verdubbeld. Toch geeft dat geen honderd procent garantie, Celeste Palmieri’s man had huisarrest opgelegd gekregen en had een elektronische enkelband om te voorkomen dat hij bij zijn ex-vrouw in de buurt kwam. Hij slaagde er echter in om Palmieri op de parkeerplaats van een supermarkt dood te schieten. Zijn enkelband werkte niet.
Volgens critici is een verhoging van de straffen niet de oplossing voor de stroom aan vrouwenmoorden in Italië. Er is, volgens hen, vooral een cultuurverandering noodzakelijk. “Er moet geïnvesteerd worden in onderwijsprogramma’s voor jongeren”, zegt Lucia Annibali in de Italiaanse krant La Repubblica. Ze is advocaat, politica en zelf slachtoffer van geweld. In 2013 huurde haar ex-vriend twee criminelen in om haar zuur in het gezicht te gooien. Hij kreeg daarvoor twintig jaar celstraf opgelegd.
'Femicide: onvoorstelbaar om bang te moeten zijn voor de persoon bij wie je het veiligst zou moeten zijn'
“Geweld tegen vrouwen is een cultureel fenomeen en gaat door alle sociale klassen heen.” Preventie is het toverwoord, jongeren moeten overtuigd worden van gelijkheid in een relatie, van het idee dat een partner geen bezit is. Dat kost tijd en investeringen, denkt advocaat Annibali.
Behalve kritiek op de effectiviteit van de nieuwe wet, zijn er ook vragen over de grondwettigheid ervan. Volgens juristen gaat de wet in tegen het gelijkheidsbeginsel. “Kan het slachtoffer van een maffiamoord, van een moord bij een overval, of uit raciale haat, of van een moord op een man door een vrouw, ooit minder waarde hebben dan een slachtoffer van femicide in de overweging van de wetgever, in termen van wettelijke straf en procesmatige beschermingsmiddelen voor het slachtoffer?”, schrijft strafadvocaat en voormalig voorzitter van de vereniging van Italiaanse advocaten Gian Domenico Caiazza in de krant Il Riformista. “Jazeker, in het wetsvoorstel femicide gebeurt dat.”
De afgelopen jaren zijn de straffen voor geweld tegen vrouwen al verzwaard en dat heeft niet geholpen de vrouwenmoordenaars te stoppen, betoogt hij. “De regering Meloni gaat mee op de populistische golf en heeft een ongrondwettelijk gedrocht geproduceerd.”
Wanneer over de nieuwe wet gestemd wordt in het Italiaanse parlement is nog niet bekend.
Geweld tegen vrouwen: de cijfers in Nederland zijn om te huilen
