Er zijn honderden doden en gewonden gevallen, sinds Hamas zaterdag een grootschalig offensief tegen Israël is begonnen. Maar wat is er eigenlijk precies aan de hand?
Anne de Jong – universitair docent Antropologie aan de UvA en gepromoveerd op het onderwerp geweldloos verzet in Israël en Palestina – geeft uitleg. Zelf woonde en werkte ze jaren in onder meer Syrië, Palestina en Bahrein.
Het conflict is behoorlijk ingewikkeld, vertelt De Jong. “Israël is een Joodse staat”, legt ze uit. “Israël is een democratische staat voor haar Joodse inwoners. De niet-Joodse inwoners hebben niet dezelfde rechten en plichten. Dat betekent dat er voor Palestijnen andere regels gelden.”
Bovendien is er al tientallen jaren ruzie over de grenzen. Palestina is in drie verschillende gebieden onder te verdelen. “De eerste is de Westelijke Jordaanoever, maar dat staat onder militaire bezetting. Dat betekent dat Israël controle over het landgebied heeft, maar het heeft bewoners niet ingelijfd.”
Eindelijk erkenning voor Shanti (23), die euthanasie pleegde nadat ze getuige was van aanslagen Zaventem
Het tweede gebied dat De Jong noemt is Jeruzalem. “Deze stad is door Israël geannexeerd, maar dat is niet erkend door de internationale gemeenschap.”
En ten slotte is er de Gazastrook, de plek waar momenteel de aandacht vooral op gevestigd is. “In 2007 is de hele Gazastrook afgesloten, zowel via land, zee als de lucht. Het is een klein gebied van veertig kilometer lang en zes kilometer breed, ongeveer twee keer zo groot als Texel. Hier zitten 2,2 miljoen Palestijnen opgesloten. Zij hebben geen bewegingsvrijheid en kunnen er niet in of uit zonder de toestemming van Israël. Ze zijn voor alles – voeding, bouwstoffen, medicijnen – afhankelijk van Israël. In 2006 is Hamas hier verkozen tot de regering.” Hamas wordt door onder meer Israël, de EU, de VS en het Verenigd Koninkrijk beschouwd als een terreurorganisatie.
We kunnen de huidige situatie vanuit drie perspectieven bekijken: vanuit het Israëlisch, Palestijns en internationaal perspectief. “Vanuit het Israëlisch perspectief kun je zeggen: de Joodse staat is nodig, kijk maar naar de Tweede Wereldoorlog en het huidige antisemitisme. De Palestijnen en Arabieren kunnen ook in de rest van het Midden-Oosten terecht. En die militaire bezetting en blokkade van de Gazastrook? Dat is nodig voor de veiligheid.” Toch zijn er ook genoeg Israëliërs die het niet eens zijn met het huidige rechtse beleid, ook te zien door de demonstraties in het land.
De Palestijnen zijn het daar pertinent mee oneens. “De militaire bezetting begon in 1967. Sindsdien hebben zij geen bewegingsvrijheid, geen eigen staat. Er is geen eigen handel en de dagelijkse vrijheid is ingeperkt. Er wordt constant militair ingegrepen en de situatie in de Gazastrook is uitzichtloos. Zo’n veertig procent van de bevolking daar is werkloos en meer dan zestig procent is food insecure, oftewel afhankelijk van voedselhulp. Er is daar een generatie opgevoed die nooit bewegingsruimte heeft gekend. Daarnaast zijn er geen vredesoverleggen en wordt er niet ingegrepen door de internationale gemeenschap. Er is geen toekomstperspectief.”
Ten slotte is er nog het internationale mensenrechten-perspectief. De Jong: “Israël heeft het recht om zichzelf te verdedigen, maar mag de mensenrechten niet schenden. Een bezetting is bedoeld als tijdelijk. De huidige bezetting en blokkade geldt al sinds 1967, dat is illegaal in het internationaal recht.”
De spanningen zijn al jarenlang aan de orde van de dag, maar dat het afgelopen zaterdag ineens misging, leek voor iedereen een verrassing. “Ik ken niemand die dit zag aankomen, zeker niet met het grote aantal slachtoffers dat in Israël is gevallen.”
Vlak voor aanval kwam Rotterdamse klas aan in Israël: 'Bidden dat het snel lukt ze terug te halen'
Toch hoort De Jong ook geluiden die haar hoopvol stemmen. “Ik zie een duidelijke beweging van Palestijnen, Israëli en mensen uit de internationale gemeenschap die de nadruk leggen op de mensenrechten. Ze zijn activistisch en slaan de handen ineen: ze willen dat de mensenrechten gehandhaafd worden. Interessant daarbij is dat de verschillende groepen ook samenwerken in verschillende organisaties. Zij weigeren de tweedeling en vijandschap voort te zetten. Dat biedt hoop en perspectief voor alle inwoners.”
De tekst gaat verder onder de foto.
Je leest hier wat er de afgelopen dagen allemaal is gebeurd. Benieuwd naar de geschiedenis van dit conflict? Maurits Berger is Midden-Oosten deskundige aan Universiteit Leiden en hij legt in deze video van de Universiteit van Nederland uit hoe dit ooit is ontstaan.
Meer dan 900 doden in Israël en bijna 700 in Palestina: de actuele stand van zaken rond het conflict
