Ondanks de roep van verschillende mensenrechtenorganisaties als Unicef en Amnesty International is de situatie in Congo al tientallen jaren hopeloos. In vijf vragen leggen we uit wat daar speelt.

Wat is de situatie in Congo?

In Congo zit de bodem vol met allerlei rijkdommen, zoals koper, kobalt, goud, zilver en diamanten. De grondstoffen staan aan de basis van allerlei gewapende conflicten. Gewapende groepen gebruiken de opbrengsten van de exploitatie van de grondstoffen voor het financieren van hun eigen activiteiten, zo staat in het rapport van de Verenigde Naties. Vandaar dat ze ook wel conflictmineralen worden genoemd.

Pascal Mugaruka, directeur van Afrique Reconciliée, zei tegen Mondiaal Nieuws dit jaar dat ‘het gebrek aan veiligheid in het oosten van het land kansen voor illegale handel in mineralen biedt’.

Welke mineralen hebben we nodig?

Ondertussen is een groot deel van de wereld afhankelijk van de Congolese mineralen. We hebben ze namelijk nodig voor de batterijen in onze smartphones, tablets, laptops en elektrische auto’s. Het gaat hoofdzakelijk om de winning van kobalt: het hoofdcomponent van lithium oplaadbare batterijen. En het toeval wil dat meer dan de helft van alle kobalt die in de wereld voorradig is, in de Congolese bodem zit.

Hoe wordt kobalt in Congo gewonnen?

De mineralen worden volgens het rapport van Amnesty International op een heel twijfelachtige manier gewonnen. Grote bedrijven, zoals CDM uit China, domineren de winning en trekken met groot materieel de mineralen uit de grond. Wat achterblijft mogen de ‘gravers’ bijeenschrapen. Volgens het rapport van Amnesty International gaat het dan om zo’n 110.000 tot 150.000 mensen.

Wie helpen mee?

Iedereen helpt bij het winnen van de mineralen: mannen, vrouwen en kinderen, van pas zeven jaar oud. Dat doen ze voornamelijk met de hand, met beitels en hamers. Soms gaan ze wel zestig meter onder de grond, met gevaar voor hun gezondheid en hun leven.

Regelmatig komt het voor dat de handgegraven mijnen instorten en soms worden de gravers levend begraven. Of ze worden ziek door het inhaleren van kobaltdeeltjes, die voor astma, kortademigheid, longziekte en verminderde longfunctie kunnen zorgen.

Wat levert het op?

Het harde werk levert ze maar weinig op. Zo vertelde een van de gravers aan een journalist van het Financieele Dagblad dat hij voor drie dagen werk slechts 10 euro kreeg. En de naar schatting 40.000 jongens en meisjes (Rapport Unicef, 2014) krijgen voor werkdagen van 12 uur slechts één á twee dollar per dag. Zij helpen vooral in de speurtocht naar kobalt in de rotsen en het wassen en sorteren voor de verkoop. De kinderen zeiden tegen Unicef dat ze wel móeten werken, want hun ouders hebben geen werk en kunnen de school niet betalen.

Wat kunnen wij hieraan doen?

Amnesty International wil het liefst dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen. Bedrijven die klant zijn van toeleveranciers van kobalt moeten het proces, de keten, transparant maken. Als toeleveranciers zich schuldig maken aan dit soort praktijken moeten ze maatregelen nemen en ook de schade aan de mensen herstellen. Volgens Daimler, het moederbedrijf van Mercedes, is het lastig, omdat ze afhankelijk zijn van het aanbod.

Daimler-bestuurslid Renata Juno Brüngger liet eerder aan Autoweek weten dat het duurzaam verkrijgen van de grondstoffen die nodig zijn voor de batterijen een heel grote uitdaging is voor de auto-industrie. Ze willen er liever voor zorgen dat de toeleverancier tot inkeer komt en werken er hard aan om de keten transparanter te maken.

Duurzame alternatieven

Zelf kan je ook iets doen. In het rapport van Amnesty International staat precies welke bedrijven klant zijn van de bedrijven die de batterijen produceren. Je kan ervoor kiezen om producten van een andere afnemer te kopen. Of kijk naar duurzame alternatieven. Zo bestaat er bijvoorbeeld voor de smartphone het duurzame alternatief de Fairphone. Het is even zoeken, maar ze bestaan wel.

UNICEF: vele miljarden nodig voor noodhulp aan kinderen in 2022Lees ook