Komende donderdag begint het nieuwe seizoen van ‘Break Free’, dat volledig gewijd is aan de MH17-ramp. Voorafgaand aan de nieuwe reeks spraken wij met bedenker en regisseur Geertjan Lassche.
In het programma maken nabestaanden alsnog de reis die hun overleden geliefde had willen maken toen hij of zij aan boord van de MH17 stapte. Geertjan vertelt waarom hij regelmatig het gevoel had dat dit seizoen niet zou slagen.
“We hebben als makers het vermoeden dat deze serie er harder in gaat hakken dan de vorige seizoenen”, begint Geertjan het gesprek. “Omdat het een nationale ramp betreft. Heel Nederland heeft een collectief geheugen over MH17: iedereen weet nog waar hij of zij was op het moment dat de crash zich voltrok.”
Voordat werd besloten dat de nieuwe reeks zich zou toeleggen op de MH17-ramp, werden meerdere mogelijke nieuwe insteken van het programma bedacht. Die gesprekken werden stopgezet. Break Free gaat over “energieke, niet-gemiddelde keuzes”, zegt Geertjan. “Mensen die risico’s namen, avontuurlijk zijn, losbreken van de norm. Een brandweerman die omkomt bij een brand is ook heel erg, maar leent zich niet voor dit programma.”
Ruim een jaar later kwam Geertjan zelf met het idee om de nieuwe afleveringen aan MH17-slachtoffers te wijden. “Ik schrok van de ernst van dit thema. Twee dagen lang heb ik televisieprogramma’s rondom MH17 teruggekeken. Meteen realiseerde ik me: dit is heftig.” Bovendien is al heel veel gezegd, geschreven en gemaakt over MH17. “Ik wilde het absoluut anders doen. En ik wilde niet het drama vergroten: ik wilde juist graag dat mensen ook zouden kunnen glimlachen om hun herinneringen.”
Lees ook
Nabestaanden vertellen in nieuw seizoen ‘Break Free’ levensverhalen van slachtoffers MH17
“Mijn voornaamste researcher en ik hebben tijdens het maken van deze reeks regelmatig tegen elkaar uitgesproken hoe zwaar en hoe vermoeiend dit was. We hadden het gevoel voortdurend op onze tenen te moeten lopen.” Hij specificeert: “Het lijntje van vertrouwen dat wij hadden met de betrokken families, kon voor ons gevoel elk moment breken. Dat is ook niet gek: deze mensen zijn enorm plat gebeukt door media. Waarom zouden ze meedoen aan Break Free? Je bent net bekomen van het grootste verdriet uit je leven, en dan ga je die wond weer openkrabben.”
“Deze mensen zijn ongelooflijk getraumatiseerd”, vervolgt hij. “Dat besefte ik van tevoren niet. Terwijl ik dat had kunnen weten. Deze mensen zetten ’s avonds het journaal aan en bám, daar is weer een item over MH17. Ineens worden ze wéér geconfronteerd met die ramp waarbij zij een geliefde zijn kwijtgeraakt.” Om maar niet te spreken over de nasleep van de crash: “Een totale implosie aan vertrouwen in internationaal recht. En dan nog de media: zomaar uit het niets door journalisten gebeld worden voor een quote. Bovendien: dat heel Nederland mee rouwde, zegt niets over hun eigen verdriet.”
Waarom ze er dan toch voor kiezen om mee te doen aan een programma dat zoveel van je vraagt? Volgens Geertjan is er maar één antwoord: “Wij willen hen iets moois geven. Een ode aan hun geliefde. Aan het begin van traject zeg ik tegen hen: wij hoeven geen vrienden te worden. Als we aan het einde allebei maar tevreden zijn met het resultaat.”
Het team van Break Free werkt hard om dat te kunnen garanderen. “Ik vraag veel van die mensen, maar nog meer van mijn team. We hebben keihard gewerkt. De laatste weken dag en nacht.” Het is niet alleen hard werken, maar ook secúúr. “Een verkeerde opmerking tegen de nabestaanden kán niet. Dat mag nooit gebeuren.”
De oorzaak van de MH17-ramp – het Oekraïens-Russische conflict – blijft in de afleveringen onbesproken. Heel bewust, erkent Geertjan. “Break Free gaat niet over het einde, maar over het leven. Bij deze editie nog scherper. Het drama is geminimaliseerd. Eventuele wrokgevoelens naar de oorzaak van de ramp toe komen daarom niet aan bod.”
Lees ook
Jonathan kende zijn halfbroer sinds zijn 25e en verloor hem bij MH17
De samenwerking tussen de documentairemakers en de betrokken familieleden is intens. Spreekt Geertjan nabestaanden uit eerdere seizoenen dan ook nog? “Jazeker. Tot jaren later. Ook op de aankondiging van dit nieuwe seizoen kreeg ik van hen fijne reacties.” In een tijd waarin “alles snel moet”, noemt Geertjan Break Free “uniek”. “Hier gaan zeeën van tijd in zitten. Het proces waar wij samen met deze families instappen, is heel bijzonder.”
De eerste aflevering van het nieuwe seizoen Break Free is donderdag 7 maart te zien om 20.55 uur op NPO3.
